گوکل از بازار ايران درآمد ميلياردي دارد

محمدعلي دادگسترنيا، جامعه‌شناس و مدير انديشکده حکيم در گفتگو با خبرنگار علم و پيشرفت خبرگزاري فارس، در پاسخ به اين سوال که آيا امکان مذاکره با مالکان پلتفرم‌هاي خارجي پرکاربرد در ايران وجود دارد يا خير؟ اظهار کرد: اين مسئله يکي از موضوعات مهم و پيچيده‌اي است که نياز به دقت و بررسي در ابعاد مختلف دارد. ما اعتقاد داريم که دسترسي به اينترنت بايد آزادانه صورت گيرد و فيلترينگ برداشته شود؛ اما نکته مهم اين است که بايد اقدامات پيشگيرانه‌اي صورت گيرد تا اين فرايند دوباره معکوس نشود و دچار چرخه‌اي از رفع و اعمال فيلتر نشويم.

وي افزود: به عبارت ديگر، بايد مذاکره‌اي انجام دهيم که به ايجاد يک تعادل پايدار و اعتمادآفرين منجر شود. اين مذاکره مي‌تواند به اقتصاد ديجيتال و فضاي استارت‌آپي کشور کمک کند، جايي که سرمايه‌گذاري و توسعه از امنيت و اعتماد برخوردار باشد.

دادگسترنيا تصريح کرد: اين مذاکرات به‌ويژه زماني اهميت پيدا مي‌کند که گذشته و حال را به آينده پيوند دهيم و از تجارب قبلي براي رسيدن به راه‌حل‌هاي مؤثر بهره ببريم. اگر ما بتوانيم مسير مذاکره‌اي منطقي و مبتني بر شرايط روز دنيا طراحي کنيم، امکان به‌دست آوردن توافقاتي در خصوص همکاري با پلتفرم‌هاي خارجي فراهم مي‌شود. از سوابق مثبت و منفي که در اين حوزه وجود داشته، بايد استفاده کنيم. مهم اين است که در هنگام رفع فيلتر، تجارب گذشته را در نظر بگيريم و از آنها براي جلوگيري از اشتباهات احتمالي بهره ببريم.

مذاکره امکان تغيير روند تصميم‌هاي جهاني را دارد

مدير انديشکده حکيم ادامه داد: يکي از نکات مهم در حوزه مذاکره، بحث ارتباط با نهادهاي بين‌المللي است. ايران به عنوان عضوي از اين نهادها، حق رأي و تأثيرگذاري دارد. براي مثال، شکايت اخير ايران به ITU در خصوص ماهواره استارلينک مي‌تواند نمونه‌اي از مذاکره‌هاي بين‌المللي باشد که در اين زمينه صورت گرفته است. در اين پرونده، ايران به دفاع از مرزهاي سرزميني خود پرداخته و توانسته نظر مثبت نهادهاي بين‌المللي را جلب کند.

وي افزود: اين دقيقا مصداق مذاکره در ميدان ديپلماسي است نه يک شکايت و اقدام حقوقي؛ اين نوع مذاکرات نشان‌دهنده امکان تأثيرگذاري بر روند تصميم‌گيري‌هاي جهاني است و مي‌تواند به‌عنوان يک الگو در مذاکرات فضاي مجازي نيز مورد استفاده قرار گيرد به نحوي که شاهديم کشور برزيل با استناد به همين مصوبه توانسته طرح دعوي کرده و توئيتر را در بستر استارلينک مسدود کرده است.

دادگسترنيا تاکيد کرد: در کنار اين موضوع، بايد به فضاي اقتصاد ديجيتال نيز توجه داشته باشيم. يکي از حوزه‌هاي حياتي که مي‌تواند به عنوان اهرم در مذاکرات با پلتفرم‌هاي خارجي مطرح شود، بحث درآمدزايي از تبليغات است. براي مثال امروز شاهديم که اسنپ در گوگل ادز تبليغ مي‌کند و بر اساس آمار منتشر شده تبليغات گوگل از ايران که در سال 1398 بالغ بر هزار و پانصد ميليارد تومان بود، نشان‌دهنده پتانسيل عظيم بازار ايران است. اين رقم، هرچند براي گوگل در مقياس جهاني کوچک به نظر مي‌رسد، اما به خوبي نشان‌دهنده اهميت اقتصادي ايران به عنوان يک بازار مصرفي بزرگ است. اين امتياز مي‌تواند به‌عنوان يکي از ابزارهاي مذاکره براي بازگشايي پلتفرم‌ها و برقراري همکاري‌هاي تجاري استفاده شود.

مدير انديشکده حکيم تصريح کرد: اما آيا اين امر تنها به تبليغات محدود است؟ قطعا نه. يکي ديگر از نکات مهم در اين زمينه، بهبود زيرساخت‌هاي داخلي و توجه به نيازهاي متقابل در مذاکرات است. در گذشته، به‌ويژه در مذاکراتي که با پلتفرم‌هايي چون تلگرام انجام شد، عدم وجود زيرساخت‌هاي مناسب داخلي باعث شد که برخي از اين مذاکرات به نتيجه نرسند. در مقابل، نمونه‌هايي مانند مذاکرات ايران و عراق براي بهبود سرعت اينترنت در ايام اربعين، نشان‌دهنده تأثيرگذاري مثبت مذاکرات در بهبود شرايط زيرساختي و دسترسي به خدمات بهتر است. اين تجربه، به‌ويژه در زمينه‌هاي فناوري، نشان مي‌دهد که مي‌توان با ايجاد توافقات زيرساختي، منافع اقتصادي و کيفيت خدمات ديجيتال را در راستاي منافع ملي افزايش داد.

مسائل اقتصادي عاملي براي مذاکره پلتفرم‌ها با ايران است

وي افزود: علاوه بر اين، يکي ديگر از ابعاد حياتي در مذاکرات با پلتفرم‌هاي خارجي، نياز به بررسي دقيق مدل‌هاي اقتصادي و درآمدي اين پلتفرم‌هاست. پلتفرم‌هايي مانند يوتيوب و اينستاگرام، که ميليون‌ها کاربر ايراني دارند، مي‌توانند با توجه به ترافيک بالاي اينترنتي که ايجاد مي‌کنند، به يک نقطه قوت در مذاکرات تبديل شوند. براي مثال، مي‌توانيم به آنها نشان دهيم که در کشور ايران، تبليغات هوشمند بر اساس داده‌هاي کاربران ايراني مي‌تواند به‌طور چشمگيري بر درآمد آنها تأثير بگذارد. اين تبليغات مي‌تواند شامل تبليغات محلي و هدفمند باشد که به کسب‌وکارهاي داخلي هم کمک خواهد کرد.

دادگسترنيا تصريح کرد: در نهايت، بايد يادآور شد که مذاکره با پلتفرم‌هاي خارجي به هيچ وجه به معناي از دست دادن حاکميت بر فضاي مجازي نيست. بلکه به‌واسطه مذاکرات دقيق و آگاهانه، مي‌توانيم قوانيني را وضع کنيم که منافع ملي و اقتصادي کشور را تضمين کند. اين مذاکرات نه تنها مي‌تواند به تقويت اقتصاد ديجيتال ايران کمک کند، بلکه در سطح بين‌المللي نيز مي‌تواند به عنوان يک الگو براي ديگر کشورها مطرح شود.

وي در پايان خاطرنشان کرد: مذاکرات با پلتفرم‌هاي خارجي بايد در چهارچوب اصول مستحکم و در راستاي منافع ملي انجام شود. اين مسير مي‌تواند به رشد اقتصاد ديجيتال و بهبود حکمراني فضاي مجازي ايران کمک کند و در عين حال، از به‌وجود آمدن شرايطي که دوباره منجر به فيلترينگ و محدوديت‌ها شود، جلوگيري نمايد.