62 کيلومتر ريل‌گذاري تا تکميل کريدور شمال-جنوب از جلفا

به گزارش تسنيم،‌ کريدور شمال- جنوب که روسيه و کشورهاي آسياي مرکزي و قفقاز را از مسير ايران به آب‌هاي آزاد و در نهايت به هند متصل مي‌کند، از چند شاخه تشکيل شده است؛ شاخه شرقي از شمال‌شرق ايران وارد آسياي مرکزي شده و سپس به روسيه مي‌رسد؛ شاخه دريايي از مسير درياي کاسپين عبور مي‌کند و شاخه غربي از قفقاز مي‌گذرد که در کنار اتصال به روسيه در صورت راه‌اندازي بازگشايي مسير نخجوان-ارمنستان، مزيت دسترسي ايران به درياي سياه و اروپا را نيز به همراه دارد.

براي تکميل کريدور شمال-جنوب در شاخه غربي، خط‌آهن رشت-آستارا 165 کيلومتر ريل‌گذاري و تملک اراضي گران قيمت نياز دارد که تاکنون نيز پيشرفت چنداني نداشته است. برآوردها حاکي از آن است که تکميل اين مسير حداقل شش سال زمان خواهد برد. اما برخلاف مسير رشت-آستارا، مسير جلفا در همان شاخه غربي تنها به 62 کيلومتر ريل‌گذاري نيازمند است که مي‌تواند تا پيش از احداث مسير رشت-آستارا کشور را از مزاياي کريدور شمال-جنوب بهره‌مند سازد.

همچنين با توجه به شرايط کنوني منطقه قفقاز و تحولات و حوادث پس از جنگ دوم قره‌باغ (2020) ازجمله طرح کريدور زنگزور يا مسير ترامپ و تهديدهاي ژئوپلتيک و ژئواکونوميک حياتي آن براي جمهوري اسلامي ايران، ضروري است هرچه سريع‌تر شاخه غربي کريدور شمال-جنوب از مسير جلفا راه‌اندازي شود.

اين امر موجب گسترش نفوذ و تأمين منافع ايران در قفقاز شده و طرح مسير ترامپ را نيز خنثي مي‌کند؛ چراکه هدف شرکت آمريکايي از سرمايه‌گذاري در مسير ترامپ کسب سود است و در صورت بهره‌برداري از مسير جلفا در ايران و انتقال بخشي از ترانزيت بار به آن، احداث مسير ترامپ عملاً توجيه اقتصادي خود را از دست مي‌دهد.

راه‌‌آهن جلفا به‌عنوان، قديمي‌ترين خط ريلي ايران، به شبکه ريلي جمهوري خودمختار نخجوان متصل است. پيش از وقوع جنگ اول قره‌باغ (1988-1994) ميان جمهوري آذربايجان و ارمنستان و در پي آن قطع و تخريب خطوط ريلي ميان اين دو کشور، ايران از طريق جلفا به روسيه و در شاخه ديگر از طريق نخجوان به ارمنستان، گرجستان و درياي سياه دسترسي ريلي داشت. همچنين در زمان دفاع مقدس نيز که بنادر جنوب و خليج فارس درگير جنگ بودند، حدود 70 درصد واردات ايران از راه‌آهن جلفا صورت مي‌گرفت. اکنون اين ظرفيت همچنان وجود دارد که با بهره‌گيري از زيرساخت‌هاي موجود در منطقه و با صرف کمترين هزينه و زمان، مسير کريدور شمال- جنوب از راه جلفا تکميل شود.

در حال حاضر خط‌آهن در نخجوان تا شرق اين منطقه يعني شهر اردوباد وجود دارد؛ لذا کافي است اين خط با احداث يک پل به طول 360 متر از اردوباد وارد سيه‌رود درخاک ايران شده و پس از 62 کيلومتر ريل‌گذاري به شهر آغبند در جمهوري آذربايجان متصل شود. در اين صورت، ايران علاوه بر دسترسي ريلي به روسيه، به شبکه ريلي جمهوري آذربايجان نيز متصل خواهد شد؛ موضوعي که مي‌تواند بستر گسترش روابط تجاري و در نهايت تعاملات سياسي را نيز فراهم آورد.

از اين‌رو، ضرورت دارد دولت براي بهره‌برداري سريع‌تر از مزاياي اقتصادي و سياسي اين مسير، با اجراي 62 کيلومتر ريل‌گذاري، هرچه زودتر نسبت به فعال‌سازي مسير جلفا-نخجوان-سيه‌رود-آغ‌بند اقدام کند.