کودکان غرق در فضاي مجازي

اگرچه بخاطر اينکه فرزندم هنوز سه ساله است و همه بازي‌ها و برنامه‌هاي روي گوشي را با اجازه خانواده روي گوشي نصب کرده و حتي اجازه نصب بازي‌هاي خشن را ندارد اما نگرانش بودم. گوشي را از او گرفتم و ديدم بازي کودکانه را روي صفحه گوشي باز کرده است. اما غرق در گوشي شدن بچه‌ها، نگراني و ناراحتي پدر و مادرها را به دنبال دارد. تنها جمله‌اي که از کودک سرگرم با اين بازي‌ها شنيده مي‌شود حوصله اسباب‌بازي ندارم بازي گوشي بهتر و جذاب‌تره.

دنياي شيرين کودکانه ديگر با اسباب‌بازي، خانه‌سازي، خاله‌بازي، ‌ماشين‌بازي، تيله‌بازي، لي‌لي کودکانه و هزاران بازي ديگر آميخته نشده است، اين روزها شيريني فعاليت‌هاي روزانه کودکان در بازي‌هاي رايانه‌اي و فضاي مجازي عجين شده است. دنيايي که رنگ زندگي را در گوشي تلفن همراه معنا کرده و روزگارشان را با بازي‌هاي کامپيوتري سپري مي‌کنند. ديگر کودک سه ساله يا 10 - 12 ساله فرقي با هم ندارند دنياي همه در فضاي مجازي و اينترنت غرق شده است.

فرار کودکان از بازي‌هاي قديمي

ديگر بازي با اسباب‌بازي و بازي‌هاي کودکانه دوران قديم براي کودکان امروزي به طور کامل به فراموشي سپرده شده است گويي بازي‌هايي که پدر و مادران آنها انجام داده‌اند منسوخ شده است. بازي‌هاي تلفن همراه، پلي‌استيشن و فضاي مجازي جذابيت را براي اين کودکان به انتهاي لذت بازي رسانده که ديگر لي‌لي، تيله‌بازي،‌ خاله‌بازي، گُل کوچيک و هفت سنگ در کوچه‌ها به همراه همسن‌وسالان رنگ باخته و اغلب کودکان از اين نوع بازي‌ها فراري هستند.

دل سپردن به بازي‌هاي دوران گذشته را فقط ما که طعم با همسن‌بازي کردن در کوچه‌ها و بازي‌هاي قديمي با دوستان را چشيده‌ايم جذابيت دارد، امروز انگار کودکان ما فقط انزوا وگوشه‌گيري و بازي با تلفن همراه و بازي‌هاي رايانه‌اي را دوست دارند. نوع بازي ما به عنوان مادران و پدران آنها و کودکان امروز به عنوان نسل جديد بسيار متفاوت است.

امروز شيوه بازي کودکانه بسيار متفاوت‌تر شده است حتي در يک ميهماني خانوادگي همه کودکان گوشي در دست در گوشه‌اي از خانه با دوستان خود بازي‌هاي مختلف انجام مي‌دهند. کودکان با سنين زير 6 سال هم بازي‌هايي در تلفن همراه مادر يا پدر دارند که در برخي مواقع شاهد انتقال اين بازي‌ها از طريق برنامه‌هاي مختلف به گوشي دوست يا بستگان خود هستند. با توجه به نتايج برخي مطالعات که 97 درصد از نوجوانان و 66 درصد از کودکان از موبايل و تبلت استفاده مي‌کنند در چنين شرايطي کنترل اوضاع بسيار سخت مي‌شود که بايد با آموزش‌هاي درست بتوان برخي از مشکلات کنوني براي استفاده بي‌رويه از تلفن همراه و تبلت را برطرف کرد.

امروز کودکان ما چنان غرق در فضاي مجازي شده‌اند که بايد بسياري از راه‌ها و عيب‌هاي گوشي يا حتي ورود به اينترنت و فضاي مجازي را از آنان سوال کرد. زماني که براي حتي يک لحظه گوشي را در دست ما ببينند سريع واکنش نشان مي‌دهند که شما هميشه گوشي در دست داريد و آن زمان ما را از داشتن گوشي منع مي‌کنيد و جمله جالب آنها اين است که «چرا خودت گوشي دستت گرفتي!».

بازي با ماشين يکي از علاقه‌مندي جدي کودکان زير 6 سال پيش از ورود به بازي‌هاي خشن به شمار مي‌رود که همين نوع بازي‌ها ساعت‌ها مي‌تواند کودکان را سرگرم کند. اين موضوعات نگراني جدي براي خانواده‌ها به دنبال دارد زيرا کودک هنگام بازي ديگر تمرکز براي هيچ کاري ندارد و هزاران مشکل شبيه مشکلات عصبي، بينايي، خشونت، عصبانيت، بدرفتاري، پرخاشگري و مسايل ديگر را به دنبال دارد.

ممانعت جدي کودکان براي پس دادن گوشي و يا بازي نکردن در دنياي الکترونيک

اعتياد به تلفن همراه و فضاي مجازي يکي از چالش‌هاي جدي خانواده‌هاست. اکنون همه برنامه‌ها از طريق گوشي‌ها امکانپذير است و همه مجبور به استفاده هميشگي از دنياي الکترونيک هستيم

اغلب کودکاني که کار با تلفن همراه و بازي‌هاي رايانه‌اي به عنوان برنامه روزانه آنها تلقي مي‌شود، در نهايت زماني که والدين قصد خاموش کردن تلويزيون و يا گرفتن گوشي از دست آنان را دارند، با خشونت کامل مانع اين کار مي‌شوند و برخي اوقات ملتمسانه درخواست ادامه بازي تا پايان زمان آن را دارند. اين موضوع نيز به نوعي تنش ميان والدين و بچه‌ها را به همراه دارد.

يکي ديگر از موضوعاتي که شيوه زندگي همه ما را تغيير داده است انتقال همه برنامه‌ها، اقدامات و برنامه‌ريزي‌ها با استفاده از تلفن همراه است. در واقع والدين براي هر برنامه‌اي از پرداخت قبوض آب، ‌ برق و تلفن گرفته تا خريد مايحتاج روزانه خود امکان استفاده از گوشي خود را دارند. همين موضوع موجب شکايت فرزندان آنها شده که اگر استفاده از تلفن همراه براي کودکان خوب نيست چرا بايد شما هميشه گوشي به دست باشيد. اين نوعي تناقض رفتاري هم در تربيت فرزندان ايجاد مي‌کند.

در واقع مي‌توان گفت اعتياد به تلفن همراه و فضاي مجازي يکي از چالش‌هاي جدي خانواده‌هاست زيرا اکنون همه اقدامات و برنامه‌ها از طريق اين گوشي‌ها امکانپذير است و ما هم مجبور به استفاده هميشگي از فضاي مجازي و دنياي الکترونيک هستيم شايد همين موضوع باعث شده که فرزندان ما به نوعي تقليد از والدين در استفاده از اين وسيله الکترونيکي، جذابيت برنامه‌هاي الکترونيکي و گوشي همراه همه را به استفاده مداوم از آن هدايت کرده است.

بازي اشکنک دارد سرشکستنک دارد

نگراني والدين براي استفاده مداوم کودکان از تلفن همراه و ورود به فضاي مجازي و دنياي الکترونيک اين روزها به اوج خود رسيده است زيرا نه کودک مي‌تواند از جذابيت اين بازي‌ها گذشت کند و نه والدين تان ديدن خشونت و پرخاشگري فرزندان خود را دارند.

بخشي از موضوعاتي که درباره استفاده بي‌رويه کودکان از تلفن همراه، بازي‌هاي رايانه‌اي و دنياي الکترونيک موجب نگراني والدين و حتي کارشناسان حوزه کودکان و آسيب‌ها شده است، مجيد ابهري آسيب‌شناس و کارشناس حوزه اجتماعي به آنها پرداخته است.

ابهري اظهار داشت: پرکردن اوقات فراغت فرزندان در سنين مختلف يکي از دغدغه‌هاي اصلي والدين به خصوص مادران است. در دوران گذشته سبک زندگي براي فرزندان بازي‌هايي را به دنبال داشت که علاوه بر ايجاد روابط عاطفي بين نوجوانان و جوانان، به آنها مهارت‌هاي زندگي را نيز آموزش مي‌داد.

وي افزود: در بازي‌ها حتي اگر به اشتباه يا عمدي و سهوي يکي از همبازي‌ها موجب آزار همبازي ديگر مي‌شد، بلافاصله با شعر «بازي اشکنک دارد سرشکستنک دارد»، با يکديگر آشتي کرده و به ادامه کار خود مي‌پرداختند. روابط اجتماعي پايه‌هاي خود را در همين بازي‌ها پي‌ريزي مي‌کرد.

ابهري يادآور شد: دختران در بازي دورهمي مثل خاله‌بازي مهارت‌هاي زندگي را ياد مي‌گرفتند و با پذيرايي خيالي از ميهمانان خود، ميهمانداري و پذيرش ميهمانان را ياد مي‌گرفتند. دختربچه‌ها با ريختن چاي در فنجان‌هاي خيالي، آموزش پذيرش ميهمان به عنوان يک اصل براي آنان ياد مي‌شد و آموزش‌هاي لازم را در اين زمينه فرا مي‌گرفتند.

حذف روابط عاطفي در کودکان با گوشي‌هاي هوشمند

با ورود بازي‌هاي الکترونيک در گوشي‌هاي هوشمند و يا بازي‌هاي اينترنتي و يا شکل مختلف بازي‌ها، ديگر روابط عاطفي و اجتماعي از ميان فرزندان ما جمع و در واقع حذف شد

اين آسيب‌شناس ادامه داد: با ورود بازي‌هاي الکترونيک در گوشي‌هاي هوشمند و يا بازي‌هاي اينترنتي و يا شکل مختلف بازي‌ها ديگر روابط عاطفي و اجتماعي از ميان فرزندان ما جمع و در واقع حذف شد. هر نوجوان و جوان در گوشه‌اي نشسته و با گوشي همراه يا وسايل بازي الکترونيک مشغول مي‌شود و آنها فارغ از دنياي اطراف هستند.

وي اضافه کرد: در ميهماني‌ها اغلب هرکدام از دختربچه يا پسربچه‌ها در گوشه‌اي نشسته و بدون توجه به انسان‌هاي اطراف خود به بازي مشغول است هستند و در پايان بازي نيز با سرعت غذاي خود را خورده و به بازي خود ادامه مي‌دهند.

ابهري افزود: والدين در چنين شرايطي فقط خوشحال هستند که فرزندان آنها به کوچه و خيابان نمي‌روند و يا با همبازي‌هاي خود مشغول بازي نمي‌شوند. در حالي که اين نوع تفکر فاجعه‌اي به دنبال دارد که انزوا و گوشه‌گيري محصول اين تفکر خواهد بود. آموزش و پرورش و والدين بايد بچه‌ها را تشويق به بازي اجتماعي و عاطفي کرده و اولين بازي را خودشان با آنها شروع کنند.

نسل‌هايي با رفتارهاي گوشه‌گيري و منزوي بودن در آينده

کارشناس حوزه اجتماعي گفت: ديگر بازي‌هايي مانند خاله‌بازي، لي‌لي بازي، يک قل و دو قل و بازي فوتبال که در پسران معمول و متداول است در بازي‌هاي کودکان جايي ندارد. به همين دليل بايد توسط مدارس و والدين دوباره وارد زندگي کودکان و نوجوانان شوند در غير اين صورت با نسل‌هايي مواجه خواهيم شد که داراي رفتارهاي منزوي و گوشه‌گيري هستند و هيچ‌گونه مهارتي در برقراري ارتباط با ديگران نخواهند داشت و حتي اين کودکان از والدين فراري خواهند بود.

وي ادامه داد: بنابراين آموزش و پرورش و رسانه‌ها بايد وارد ميدان شوند و اجازه ندهند نسل‌هاي آينده قرباني بازي‌هايي شوند که هيچ کنترلي از طرف والدين بر آن بازي‌ها اعمال نمي‌شود.

ابهري افزود: سختي و سادگي بازي‌ها توسط بازيکنان کنترل مي‌شود و چون هميشه بچه‌ها برنده هستند و به باخت با زندگي آشنايي ندارند با کوچکترين شکست دچار ناکامي، اندوه و ناراحتي شده و ممکن است به انحرافات عاطفي و افکاري کشيده شوند. بنابراين بازي‌هايي که فقط بُرد در آنها مطرح است ناکامي‌هاي آينده فرزندان ما در کنار انزوا و گوشه‌گيري در پي خواهند داشت.

منبع: ايرنا