کشنده‌ترين مسموميت‌هاي غيرعمدي در ايران

مسموميت‌ها علاوه بر آسيب‌هاي جزئي و اوليه ممکن است اثرات ماندگاري بر سلامت هم داشته باشند يا منجر به شرايط مزمن، مشکلات عصبي يا آسيب به اندام‌ها شوند. به همين دليل درک شناخت علائم و نشانه‌هاي مسموميت مي‌تواند به مداخله پزشکي به موقع، کاهش عوارض شديد سلامتي يا مرگ و مير منجر شود. حتي آگاهي از خطرات احتمالي خوراکي و موقعيت‌هاي مسموميت‌زا افراد را قادر مي‌سازد تا انتخاب‌هاي ايمن‌تري در مورد سلامت و سبک زندگي خود داشته باشند. در اين مطلب چند نکته درباره انواع مسموميت‌ها بخوانيد و در صورت مواجهه با چنين شرايطي آگاهانه‌تر عمل کنيد. متخصصان هم تاکيد مي‌کنند که مراجعه فوري به پزشک و پرهيز از اقدامات خودسرانه مانند وادار کردن فرد مسموم به استفراغ، از جمله توصيه‌هاي مهمي است که مي‌تواند از تشديد آسيب‌هاي مسموميت جلوگيري کند.

مسموميت دارويي

بيشترين مسموميت‌هاي ارجاع شده به ‌بيمارستان‌ها، مسموميت‌هاي دارويي هستند و لحظات اوليه پس از بروز اين نوع از مسموميت، براي نجات فرد مسموم بسيار حياتي است. مهم‌ترين راه‌هاي ورود سموم به بدن در اين بخش هم خوراکي، تنفسي، پوستي و تزريقي است. آمارها هم نشان مي‌دهد که 10 هزار نفر در 5 ماه 1403 به دليل سوءمصرف داروها به بيمارستان‌ها مراجعه کردند.

1. مقادير بالاي برخي از داروهاي به‌ظاهر کم‌خطر، مي‌توانند براي فرد کشنده باشد.

2. هرگز سعي نکنيد با چشيدن و يا بوييدن يک ماده ناشناخته آن را شناسايي کنيد.

3. از خوراندن مايعات به فرد که به دليل مسموميت دارويي بيهوش شده خودداري کنيد.

4. مرکز اطلاع‌رساني داروها و سموم در تهران با شماره تلفن 190 در اين باره پاسخگوست.

مسموميت کودکان

اکثر اين مسموميت‌ها به دليل بي‌توجهي والدين، در کودکان زير 5 سال رخ مي‌دهد و ناشي از مصرف الکل، مواد شوينده، شيميايي و... حتي بلع باطري‌هاي کوچک است که عوارض جدي براي کودک دارد و بايد به سرعت به مراکز درماني رسانده شود. اين در حالي است که 17 درصد مراجعات ناشي از مسموميت به مراکز درماني در سال 1400 براي کودکان بوده است.

1. گياهان و گل‌هاي آپارتماني مانند خرزهره و ديفن باخيا منجر به مسموميت در کودکان مي‌شود.

2. تمامي سموم و مواد شوينده مورد استفاده در منزل را دور از دسترس کودکان در ظروف با درب بسيار محکم نگهداري کنيد.

3. اگر به کودک خود دارو مي‌دهيد، بايد بداند که داروست و نبايد از کلماتي مثل آب‌نبات، شکلات يا خوراکي استفاده کنيد.

4. اصلي‌ترين عارضه‌ سرب (موجود در محصولات شيميايي) منجر به اختلال در تکامل سيستم عصبي کودکان و آسيب به بهره‌هوشي آنهاست.

مسموميت ناشي از گازها و منوکسيد کربن ‌

مسموميت با گاز منو کسيدکربن يکي از کشنده‌ترين مسموميت‌هاي غيرعمدي در ايران است و شيوع آن در ‌فصل سرما بيشتر مي‌شود به طوري که بيش از 70 درصد تلفات گازگرفتگي نيمه دوم سال رخ مي‌دهد. منوکسيد کربن گازي بي‌رنگ، بي‌بو و بدون طعم و غير محرک است که در اثر سوختن ناقص سوخت‌هاي فسيلي مانند نفت، گاز، بنزين، گازوئيل، دود اگزوز اتومبيل و ذغال چوب ايجاد مي‌شود. 153 مسموميت ناشي از گاز منوکسيد کربن در مهر امسال گزارش شده که البته نسبت به مدت مشابه سال گذشته 46 درصد (258 مورد) کاهش داشته است.

1. قبل از راه اندازي مجدد وسايل گرمايشي گازسوز و نفتي، آنها را از نظر اتصالات و دودکش کنترل کنيد.

2. علائم ارتباط با منوکسيدکربن، سردرد، گيجي، ضربان شديد شقيقه‌ها، وزوز گوش و خواب‌آلودگي است که در ادامه فرد را دچار مسموميت، تهوع، استفراغ و تپش قلب مي‌کند.

3. علائم مسموميت با منوکسيدکربن در کودکان تهوع، استفراغ و اسهال است

4. سرد بودن لوله دودکش بخاري، دليل بر خارج نشدن دود و گاز سمي است.

5. اولين اقدام در برخورد با فردي که با گاز منوکسيدکربن مسموم شده است، انتقال مصدوم به هواي آزاد است.

مسموميت با خوراکي‌ها

مسموميت غذايي با بوتوليسم کشنده‌ترين انواع مسموميت‌هاست که در اثر مصرف مواد غذايي مانند سوسيس، کالباس، کنسرو ماهي، کنسرو ذرت، کنسرو لوبيا، کشک خام، عسل طبيعي و... که در شرايط نامناسب و غيربهداشتي تهيه و نگهداري شده‌اند ايجاد مي‌شود. 4 هزار مورد مسموميت ناشي از مصرف غذاي ناسالم سال گذشته در کشور مراکز درماني کشور ثبت شده و 420 هزار مرگ سالانه در جهان هم بر اثر مصرف غذاهاي ناسالم رخ مي‌دهد.

1. از مصرف کنسروهايي که دچار آثار نشت، برآمدگي و فرورفتگي و زنگ‌زدگي هستند خودداري کنيد

2. علائم و نشانه‌هاي بوتوليسم به‌صورت تأخيري (12 تا 24 ساعت بعد از مصرف غذاي آلوده به باکتري) به شکل تاري ديد، دوبيني، افتادگي پلک، عدم توانايي حرکتي، سختي در بلع، اختلال تکلم و يبوست ظاهر مي‌شود.

3. اسهال يکي از علائم در بسياري از مسموميت‌هاي غذايي است.

4. قارچ‌هاي سمي هم از شايع‌ترين عوامل مسموميت‌هاي خوراکي هستند و مي‌توانند باعث نارسايي حاد کبدي و مرگ شوند.

4. بسياري از گياهان و گل‌هاي آپارتماني مانند خرزهره و ديفن باخيا هم سمي هستند و تماس پوست با آن‌ها و يا به دهان بردن آن‌ها منجر به مسموميت مي‌شود.

مسموميت مواد شيميايي

محصولات خانگي از جمله سموم دفع حشرات يا لوله‌بازکن، جوهر نمک، جرم‌گير، محلول سفيدکننده و لک بر، مواد ‌شوينده، ‌گاز پاک‌کن، داروها حاوي مواد سمي و شيميايي و براي سلامت انسان‌ها خطرناک هستند و به ويژه درباره کودکان مي‌تواند با آسيب‌هاي بسيار جدي همراه شود. 540 مرگ غيرطبيعي ناشي از مسموميت با سم در بهار امسال از سوي مرکز آمار ايران گزارش شده است.

1. علائم و نشانه‌هاي مسموميت با برخي از سموم حشره‌کش مي‌تواند به‌صورت تأخيري (24 تا 48 ساعت بعد از مصرف) ظاهر شوند.

3. علائم و نشانه‌هاي مسموميت با حشره‌کش‌ها تهوع، استفراغ، دردهاي شکمي، اسهال، اشک، آبريزش از بيني، تعريق، تنگي نفس، افت فشارخون، تنگي مردمک چشم، اختلالات قلبي و عصبي است.

3. از نگهداري محصولات خطرناک مانند قرص برنج در منزل، آشپزخانه و کمد اجتناب کنيد چون گاز حاصل از آن مي‌تواند کشنده باشد.

4. برخي از لوازم‌آرايش تقلبي و غيراستاندارد و حاوي مقادير بالاي سرب مي‌باشند. از مصرف آنها خودداري کنيد.

5. پس از مصرف مواد شوينده، سفيدکننده، جرم بر و لوله‌بازکن در محيط‌هاي دربسته و کوچک مانند دستشويي و حمام به‌هيچ‌عنوان در اين مکان‌ها توقف نکنيد چراکه گازهاي توليدشده در فضاي کوچک، خفه‌کننده و سمي است.

6. مخلوط کردن فرآورده‌هاي سفيدکننده با ترکيبات جرم‌بر به دليل ايجاد گاز سمي خفه‌کننده، ممنوع است. ‌

مسموميت مواد مخدر و الکل ‌

مسموميت با مواد مخدر و نوشيدني‌هاي الکي تقلبي يکي از مرگبارترين انواع مسموميت‌هاست و علاوه بر آن مي‌تواند منجر به بروز سکته‌هاي قلبي و مغزي، تشنج، نارسايي کبد و کليه و تخريب سلول‌هاي مغزي و عضلاني هم شود. اين در حالي که برخي داروهاي نيروزا و کاهش وزن هم حاوي مخدرها هستند و سوءمصرف آنها جان افراد را به خطر مي‌اندازد. 4235 نفر در 5 ماه نخست امسال بر اساس اعلام سازمان پزشکي قانوني کشور به دليل مسموميت‌ ناشي از سم، دارو و مواد مخدر و محرک جان خود را از دست دادند.

1. علائم مسموميت با الکل، اختلال تعادل، دو بيني، اختلال حافظه، کما، وقفه تنفسي و مرگ است.

2. متانول الکل بسيار سمي است که در نوشيدني‌هاي الکلي قاچاق و دست‌ساز، ضديخ و برخي از حلال‌ها به کار مي‌رود و در صورت مصرف و بروز مسموميت مي‌تواند منجر به از دست رفتن بينايي يا مرگ فرد شود.

4. مصرف هم‌زمان انواع مخدر با برخي از داروهاي خواب‌آور و آرام‌بخش مي‌تواند سبب بروز مسموميت‌هاي شديد و حتي مرگ شود.

5. استفاده خودسرانه از فرآورده‌هاي قاچاق و بدون مجوز براي بدن‌سازي و پرورش اندام در جوانان، خطر ابتلا به انواع اختلالات جسمي و رواني را براي مصرف‌کننده در بردارد.