کريدور زنگزور با بنزين سکوت ايران شتاب مي‌گيرد

سخنگوي وزارت امور خارجه ارمنستان اعلام کرد که هر پروژه ارتباطي که در خاک اين کشور اجرا شود، تحت حاکميت دولت ارمنستان باقي خواهد ماند و هيچ مسير خارجي بدون کنترل ايروان اداره نخواهد شد.

او در عين حال ابراز اميدواري کرد که پروژه‌هايي نظير TRIPP يا همان کريدور زنگزور بتوانند موجب گسترش ارتباطات منطقه‌اي و اتصال آسيا به اروپا شوند.

اين موضع‌گيري در حالي مطرح مي‌شود که ايران، ارمنستان، گرجستان و هند در تلاش براي احياي مسير جايگزيني هستند که مي‌تواند نقشه ترانزيت منطقه را دگرگون کند.

پروژه «کريدور خليج فارس- درياي سياه» که نخستين بار در سال 2016 توسط ايران مطرح شد، اکنون دوباره در دستور کار تهران و ايروان قرار گرفته است. اين مسير، کالاها را از بنادر جنوبي ايران به ارمنستان و سپس گرجستان منتقل کرده و از طريق بنادر پوتي و باتومي به بازارهاي اروپايي مي‌رساند.

کارشناسان حوزه حمل‌ونقل معتقدند فعال شدن اين مسير، وابستگي ايران به ترکيه و آذربايجان را کاهش داده و کشور را به يکي از محورهاي اصلي اتصال جنوب آسيا و اروپا بدل خواهد کرد.

برآوردها نشان مي‌دهد اين پروژه مي‌تواند هزينه حمل‌ونقل را تا 30 درصد و زمان ترانزيت را تا 40 درصد کاهش دهد.

از منظر ژئوپليتيکي نيز تکميل کريدور خليج فارس- درياي سياه، موقعيت ايران در سازمان‌هاي منطقه‌اي مانند اتحاديه اقتصادي اوراسيا، سازمان همکاري شانگهاي و بريکس را تقويت مي‌کند.

با وجود اهميت راهبردي اين طرح، روند اجراي آن از سوي ايران بسيار کند پيش مي‌رود. در نشست اخير رؤساي جمهور ايران و نخست‌وزير ارمنستان، دو طرف بر تسريع در اجراي خط ريلي جلفا- ارمنستان- گرجستان تأکيد کردند، اما هنوز اقدام عملي قابل توجهي صورت نگرفته است.

کارشناسان هشدار مي‌دهند که تعلل بيش از حد، مي‌تواند ميدان را براي پروژه‌هاي رقيب از جمله کريدور زنگزور باز بگذارد؛ مسيري که با حمايت آمريکا و مشارکت جمهوري آذربايجان و ترکيه، به دنبال اتصال مستقيم با نخجوان از طريق خاک ارمنستان است؛ موضوعي که نگراني‌هاي امنيتي براي ايران به همراه دارد.

در همين حال، ارمنستان نيز به خوبي دريافته است که همکاري با ايران مي‌تواند توازني در برابر فشارهاي ژئوپليتيکي ترکيه و آذربايجان ايجاد کند. اين کشور نه تنها به دنبال توسعه زيرساخت‌هاي حمل‌ونقل خود است، بلکه مي‌کوشد جايگاهي جديد در معادلات اقتصادي قفقاز پيدا کند.

در مجموع، کريدور خليج فارس- درياي سياه فراتر از يک پروژه ترانزيتي است؛ اين مسير مي‌تواند در دهه‌هاي آينده، ايران را از حاشيه رقابت‌هاي منطقه‌اي به نقطه مرکزي شبکه ترانزيت جهانيبرساند.

آنچه اکنون بيش از هر چيز ضرورت دارد، چابکي و تصميم‌گيري سريع از سوي دستگاه‌هاي اجرايي ايران براي آغاز عملي پروژه است؛ چرا که در رقابت ژئوپليتيکي جديد، کندي، به‌معناي عقب‌ماندگي است و امنيت اقتصادي 50 سال آينده ايران دچار تزلزل مي‌شود.