چگونگي آشنا کردن کودکان با عزاداري امام حسين (عليه السلام)

ماه محرم است و اين روزها، مراسم روضه‌خواني، مرثيه و مديحه‌سرايي امام‌حسين  (عليه السلام)  و ياران‌شان در اغلب مساجد، هيات‌ها، حسينيه‌ها، تکايا و همچنين خانه‌ها برپا مي‌شود. مراسم محرم يک گنجينه بزرگ فرهنگي و تربيتي است که همه مي‌توانند در آن مشارکت داشته‌باشند و مهم‌ترين شرکت‌کنندگان در عزاداري‌هاي محرم، کودکان و نوجوانان هستند که مي‌توانند بيشترين بهره را گرفته و آينده جامعه را با سبک زندگي حسيني و با معرفت امام‌حسين  (عليه السلام)  بسازند.

شرکت در عزاداري‌هاي محرم صرفا شرکت در محافل و مراسم هيات‌ها و تکايا نيست و بلکه خانواده‌ها هم مي‌توانند خانه را با پرچم، پارچه‌نوشته‌ها و کتيبه‌هايي سياه‌پوش کنند و خود مراسمي هرچند مختصر در قالب روضه‌هاي خانگي برپا کنند. اين مراسم مي‌تواند، مقدمه‌اي باشد تا بچه‌ها متوجه شوند در ايام خاصي هستند.

برخي خانواده‌ها تصور مي‌کنند نيازي نيست کودکان را در سنين کم به مراسم عزاداري و روضه‌خواني ببرند و بر اين باورند وقتي آن‌ها بزرگ‌تر شدند بايد در اين قبيل مراسم شرکت کنند. مصطفي محمدي مکي، کارشناس ارشد علوم قرآن با اشاره به نادرست بودن اين تصور مي‌گويد: «اگر کودکان در اين مراسم حضور پيدا نکنند و با آوا‌ها و صدا‌هاي اين مراسم آشنا نشوند، بعد‌ها حضور آن‌ها در اين مراسم دشوار است. در اصل، حضور کودکان در هيأت‌ها و روضه‌ها آماده‌کردن آن‌ها براي دوران نوجواني است. چه بسا تدارک مراسم روضه‌هاي خانگي هرچند مختصر مي‌تواند در تربيت ديني کودک و آشنايي او با مراسم عزاداري محرم موثر باشد.»

روضه‌خواني متناسب با ظرفيت کودک

برخي خانواده‌ها بر اين باورند که ممکن است مراسم عزاداري و روضه‌خواني حتي انواع خانگي آن که با ذکر مصايب همراه است، براي کودک‌شان ناخوشايند باشد. محمدي مي‌گويد: «والدين نبايد در روضه‌ها نگران باشند، چون ذکر مصائب، سبب بروز آسيب هيجاني در کودکان نمي‌شود و بلکه مقدمه‌اي براي فکر کردن کودکان به وقايع روز عاشوراست. اما از آنجا که برخي روضه‌خوانان در مجالس آزاد و عمومي به توضيح سوزناک اين وقايع مي‌پردازند، اين وظيفه والدين است که پيش از شرکت در مجلس، از کيفيت آن اطلاع حاصل کنند. توصيه مي‌شود مداحان و ذاکران به گونه‌اي مرثيه‌سرايي و روضه‌خواني کنند تا مسائل حاشيه‌اي که ممکن است براي کودکان آسيب‌زا باشد، کمتر مطرح شود.»

نگذاريد در ذهن کودک خاطره بدي بماند

کودکاني که در سنين پايين هستند و فرق گريه بر امام‌حسين  (عليه السلام)  با انواع ديگر گريه را نمي‌دانند، از گريه کردن مادران خود ناراحت مي‌شوند. به باور اين کارشناس ارشد قرآن، والديني که کودک‌شان را با خود به مراسم عزاداري مي‌برند، تا حد امکان در مجالسي که روضه به شکلي خوانده مي‌شود که سبب شود برخي افراد با فرياد و شيون و ناله غيرمتعارف براي کودک ناخوشايند باشند، حضور پيدا نکنند و در اين ساعات در فضاي ديگر با فرزند خود بازي کنند يا حواس او را پرت کرده و بيشتر در زمان سخنراني يا سينه‌زني در مجلس حضور يابند و ترجيحا براي کودک خود طبل، سنج و زنجير خريده و او را تشويق به همراهي با عزاداران کنند. محمدي مي‌افزايد: «کودک بايد در مراسم عزاداري هم کودکي کند؛ نبايد طوري شود که از اين مجالس دلزده شود. نبايد انتظار داشت کودکان در اين مجالس مانند بزرگسالان بنشينند و عزاداري کنند. آن‌ها مي‌توانند در اماکن روضه‌خواني و عزاداري با همسالان خود در محيطي محدود بازي کنند.»

روضه‌خواني متناسب با فهم کودک

از آنجا که کودکان نمي‌توانند استدلال‌هاي پيچيده و مفاهيم ديني و معنوي را تصور و تخيل کنند، آموزش فلسفه قيام عاشورا و داستان کربلا و زندگي امامان بايد متناسب با فهم آ‌نها صورت گيرد. محمدي با اشاره به اين‌که از دستورات ديني است که کودکان را با محبت اهل‌بيت  (عليه السلام)  بزرگ کنيد تا در جان و روان فرزند، پي‌ريزي شود، مي‌گويد: «کودکان زبان محبت را مي‌فهمند و مي‌توانند از خودگذشتگي، توجه، مهرباني و دوستي را درک کنند؛ از اين رو در مجالس روضه‌خواني به خصوص روضه‌هاي خانگي که کودکان حضور دارند، بيان صحنه‌هايي از محبت امام‌حسين  (عليه السلام)  نسبت به خواهرش، حضرت زينب (س) يا توضيح داستان‌هايي که محبت امام‌حسين  (عليه السلام)  را به فرزندان و يارانشان توصيف مي‌کند مي‌تواند تا سال‌هاي نوجواني هم تأثير خود را بر رفتار کودک بگذارد.» اين کارشناس مذهبي مي‌افزايد: «اگر قرار بر اين است که کودک با شرکت در مجلس عزاي امام‌حسين  (عليه السلام) ، تأثير مثبت بگيرد بايد داستان کربلا را براي کودک در قالب نقاشي، شبيه‌سازي، شعر، سرود و... تصويرسازي کنيم تا بتوانيم کودکان را با شخصيت‌ها و شهداي عاشورا آشنا کرده و ذهن آن‌ها را با خاطرات کربلا گره بزنيم و اگر در اين خصوص کودک محزون و اشکي از چشمانش جاري شد، اين نشانه نفوذ محبت اهل‌بيت  (عليه السلام)  در دل و جان اوست.» از طرفي واقعه عاشورا يک درس کامل براي همگان از کودکان تا بزرگسالان براي الگوبرداري است به عنوان مثال حضرت علي‌اصغرکه خردسال‌ترين فرزند امام‌حسين  (عليه السلام)  و شهيد نبرد کربلا بود و هر ساله اولين جمعه ماه محرم روز بزرگداشت جهاني حضرت علي اصغر، روز شيرخوارگان حسيني برپا مي‌شود؛ براي کودکان، حضرت قاسم، براي نوجوانان حضرت علي‌اکبر براي جوانان، حبيب‌بن مظاهر براي سالمندان و حضرت عباس براي جوانان 30 به بالا مي‌تواند الگو‌هاي بسيار موثري براي درس گرفتن باشد.

جوياي نظرات کودک باشيد

در چنين شرايطي که آشنا کردن و پيوند دادن کودک با مراسم عزاداري و روضه‌خواني امام‌حسين  (عليه السلام)  اهميت دارد، ترجيح والدين در انتخاب مجالس روضه‌خواني خانگي و هيأت‌ها، بايد به انتخاب کودک باشد. اين کارشناس مذهبي با اشاره به اين‌که گاهي کودک دوست دارد در مجالسي شرکت کند که همسالانش در آن حضور داشته‌باشند، بيان مي‌کند: «در چنين مواردي بهتر است والدين نظر کودک را به نظر خودشان ترجيح دهند و حتي مي‌توانند مراسم عزاداري و روضه‌خواني مختصر در خانه برپا کرده و دوستان کودک را هم در آن مراسم دعوت کنند. کودکان از قرار گرفتن در جمع دوستان و همسالان بسيار خرسند مي‌شوند و خاطره چنين مراسمي هميشه در ذهن کودک ماندگار مي‌ماند.»

منبع: روزنامه جام جم