چهار دستاورد سفر مهم «بشار اسد» به چين

سفري که در نوع خود، نخستين سفر رئيس جمهور سوريه به چين در طي دو دهه اخير و به ويژه پس از آغاز جنگ داخلي سوريه در سال 2011 بوده است. موضوعي که خود به صراحت از اهميت سفر بشار اسد به چين حکايت دارد. در اين راستا، بسياري از ناظران و تحليلگران مسائل منطقه غرب آسيا، سفر رئيس جمهوري سوريه به چين را پيروزي بزرگي براي اين کشور و البته محور مقاومت ارزيابي مي کنند. 

اين در حالي است که جريان هاي سياسي و رسانه اي غربي، واکنش هاي عمدتا منفي را به اين سفر نشان دادند و از چين به دليل ميزباني از رئيس جمهور قانوني سوريه، انتقاد کردند. با اين همه، اين سفر حداقل از 4 منظر، حامل دستاوردهايي قابل توجه و ارزشمند براي سوريه و محور مقاومت بوده است.

يک: شکست پروژه تحميل انزواي بين‌المللي به سوريه

از زمان آغاز جنگ سوريه تا به امروز، جريان هاي سياسي و رسانه اي غربي و متحدان منطقه اي و بين المللي آن‌ها، تمام تلاش خود را به کار بسته اند تا نظام سياسي سوريه را به مثابه يک سازوکار حکمراني نامشروع و غيرقانوني در عرصه بين المللي تصويرسازي کنند. رويکردي که تا حد زيادي با اين هدف دنبال شده تا زمينه را براي انجام اقدامات نامشروع و غيرقانوني و مداخله آميز کنشگران منطقه اي و فرامنطقه اي در معادله سوريه و در داخل خاک اين کشور، فراهم سازد.

با اين حال، در پايان، نظام سياسي سوريه نه تنها از جنگ در اين کشور پيروز بيرون آمد بلکه در ماه هاي اخير شاهد آن بوده ايم که بسياري از دولت هاي منطقه و وراي آن، احيا روابط با دمشق را به نحوي جدي در دستورکار قرار داده اند. در اين راستا، قبل از انتخابات رياست جمهوري ترکيه شاهد بوديم که رجب طيب اردوغان به هر حربه اي که مي شد متوسل گشت تا شايد بتواند با بشار اسد ديدار کند و از اين ديدار براي خود يک پيروزي و دستاورد انتخاباتي بسازد.

با اين همه، بشار اسد و نظام سياسي سوريه با اين استدلال که تا زماني که بخش هايي از خاک سوريه در اشغال نيروهاي ترکيه است، هيچگونه گفتگو و ملاقاتي با اردوغان انجام نخواهد شد، عملا واکنش قاطعي را به رئيس جمهور ترکيه نشان دادند. از سوي ديگر، پس از امضاي توافق تنش زدايي از روابط ايران و عربستان، شاهد آن بوده‌ايم که روابط سوريه با جهان عرب نيز تا حد زيادي رو به بهبود گذاشته و برخي دولت هاي منطقه نظير امارات و  عربستان که هزينه هاي زيادي را جهت ساقط کردن نظام سياسي سوريه انجام داده بودند، حال در صف مقدم احياي روابط با اين کشور قرار گرفته اند.

در اين فضا، سفر اخير بشار اسد به چين، عملا جلوه تازه اي از تفويت موضع و جايگاه بين المللي دولت سوريه را به نمايش گذاشت و در قالب آن، رئيس جمهور سوريه با سفر به چين، به عنوان کشوري که يک کنشگر و قدرت موثر بين المللي است، تا حد زيادي جداي از اينکه بنيان هاي مشروعيت نظام سياسي سوريه را بار ديگر تقويت کرد، در عين حال، پالس هاي معناداري را نيز به جريان هاي مخالف با دولت سوريه فرستاد.

جريان هايي که هنوز مدعي هستند دمشق در انزواي جهاني گرفتار شده است. معادله اي که(قدرت گيري سوريه) البته از چشم اندازي کلان با توجه به جايگاه قابل توجه سوريه در قالب محور مقاومت، به نفع محورِ مذکور نيز است.

دو: سوريه و تلاش جهت جذب کمک هاي اقتصادي چين

سوريه در طي جنگ داخلي اين کشور، با آسيب ها و خسارات گسترده اي به زيرساخت هاي خود رو به رو بوده و نياز مبرمي به جذب کمک ها و سرمايه گذاري هاي خارجي دارد. در اين فضا، چين به عنوان يکي از قدرت هاي نوظهور اقتصادي جديد جهان که حجم اقتصادِ خود را نيز به آمريکا نزديک مي کند و در شرايط کنوني دومين اقتصاد قدرتمند جهان را نمايندگي مي کند، مي تواند فرصت هاي قابل ملاحظه اي را در اختيار سوريه قرار دهد.

در اين ميان، بايستي توجه داشت که نظام سياسي سوريه سعي دارد تا اين کشور در قالب ابتکار مشهور دولت چين موسوم به «يک کمربند يک جاده» نيز حضوري موثر داشته باشد و بتواند از مزاياي آن بهره‌مند شود. گزاره‌اي که مخصوصا با توجه به جايگاه مهم و راهبردي سوريه در منطقه غرب آسيا و ارتباط اين کشور با درياي مديترانه، مي تواند امکانات قابل ملاحظه اي را در اختيار چين نيز قرار دهد و نوعي بازي برد-برد را ميان چين و سوريه تداعي کند.

سه: تضعيف بيش از پيش موقعيت آمريکا در منطقه غرب آسيا

رصد تحولات چند ماه و سال اخير در منطقه غرب آسيا، يک واقعيت عيني را بيش از هر زمان ديگري پيش چشم بسياري از ناظران و تحليلگران قرار داده است: قدرت و نفوذ آمريکا در اين منطقه به شدت تضعيف شده و در حال زوال و سقوط است. روندي که البته پس از عقب نشيني خفت بار نيروهاي آمريکايي از افغانستان، نمودهاي عيني را به خود گرفت و با دور شدن کشورهاي عرب حاشيه خليج فارس از آمريکا و آشکار شدن شکاف هاي جدي در روابط واشينگتن با رژيم اشغالگر قدس و البته تضعيف قدرت آن در برابر بازيگران مهم منطقه اي نظير ايران، به اوج خود رسيده است.

در اين ميان، افزايش تحرکات سياسي و امنيتي قدرت هاي شرقي نظير چين و روسيه در منطقه خاورميانه نيز پالس هاي هشداردهنده اي را به واشينگتن ارسال کرده است. در اين فضا، سفر بشار اسد به چين و رايزني هاي گسترده وي با مقام هاي اين کشور، بار ديگر پيام ضعف آمريکا و حذف شدن آن از معادلات راهبردي در منطقه غرب آسيا را به آمريکايي ها ارسال کرد.

معادله اي که با آشکار کردن عيني دستاوردهاي خود در آينده نه چندان دور، مي تواند مشکلات و بحران هاي جدي را در کنار ديگر روندهاي منطقه اي براي آمريکا ايجاد کند.

چهار: تقويت همکاري هاي چين و محور مقاومت

در نهايت بايد گفت که سفر بشار اسد رئيس جمهوري سوريه به چين، در نوع خود ظرفيت هاي قابل ملاحظه اي را نيز به نفع محور مقاومت در منطقه به رهبري کشورمان فعال خواهد کرد. ترديدي نيست که تقويت موضع سياسي و ديپلکماتيک سوريه در عرصه بين المللي، در کنار پيشرفت هاي ميداني دمشق در عرضه نظامي و در قالب جنگ با گروه هاي تروريستي در خاک اين کشور، بروندادي جز قدرتمند‌تر شدن سوريه به عنوان يک عضو مهم محور مقاومت نخواهد داشت و اين معادله در کليت خود، اهرم ها و قدرت محور مقاومت را افزايش و البته حامل چالش هاي جدي براي جريان هاي مخالف با اين محور است.

درست به همين دليل است که بسياري از ناظران و تحليلگران مسائل منطقه، سفر بشار اسد به چين را صرفا يک پيروزي براي دولت سوريه در نظر نمي گيرند و آن را در سطحي کلان، دستاوردي بزرگ براي محور مقاومت ارزيابي مي کنند.