چرا نشست تاريخي ايران، عراق و شش کشور شوراي همکاري خليج فارس در نيويورک لغو شد؟

وزير امور خارجه کشورمان نيز ديدار و رايزني‌هاي متعددي با همتايان خود از ساير کشور‌ها داشت. آنچه در اين ميان قابل توجه بود، رايزني‌هاي گسترده با مقامات کشور‌هاي عربي به ويژه وزراي خارجه عربستان، امارات، بحرين و قطر، مصر و عراق بود.

گزارش‌ها حاکي است که قرار بود در نيويورک، نشست مشترکي ميان وزراي خارجه کشور‌هاي شوراي همکاري خليج فارس و ايران و عراق در قالب فرمت 2+6 برگزار شود، ولي به دليل برخي اختلافات لغو شد؛ اما علت لغو اين نشست تاريخي و مهم چه بود؟

تارنماي امواج مديا در اين باره نوشت: برنامه نشست تاريخي در نيويورک با حضور وزراي خارجه کشور‌هاي عربي خليج فارس، ايران و عراق در آخرين لحظه شکست خورد. قرار بود آنتونيو گوترش، دبير کل سازمان ملل، رياست جلسه 23 سپتامبر را بر عهده بگيرد؛ اما منابع آگاه مي‌گويند که تشديد اختلافات بين عراق و کويت اين تلاش را متوقف کرده است.

اين رسانه افزود: در حالي که مبادله اخير زندانيان ايران و آمريکا، صدر اخبار را از آن خود کرده است، انتظار مي‌رفت که نشست ديپلمات‌هاي ارشد کشور‌هاي عضو شوراي همکاري خليج فارس، ايران و عراق، دستاورد مهمي براي تعامل منطقه‌اي باشد.

 يک منبع ديپلماتيک منطقه‌اي گفت که اين نشست بر اساس قطعنامه 598 شوراي امنيت سازمان ملل متحد تشکيل مي‌شد که خواستار تشکيل مجمع گفت‌وگوي منطقه‌اي به رياست دبيرکل گوترش است.

منابع ديپلماتيک در منطقه تاکيد کردند که ايران و عربستان سعودي - رقباي منطقه‌اي که در ماه مارس براي عادي سازي روابط پس از هفت سال قطع روابط توافق کردند - از اين نشست حمايت نمودند؛ اما برخي کشور‌هاي عضو شوراي همکاري خليج فارس به ظاهر درباره هدف و زمان برگزاري اين نشست ابراز ترديد مي‌کردند.

 نشستي که مي‌توانست پيروزي براي ايران باشد

نشست وزراي خارجه منطقه در نيويورک، يک پيروزي ديپلماتيک براي ايران بود که مدت هاست به دنبال ايجاد مجمع گفت‌وگوي منطقه‌اي بر اساس قطعنامه 598 شوراي امنيت سازمان ملل بوده است.

با اين حال، در حالي که يک نشست وزراي منطقه‌اي در نيويورک گام بزرگي به جلو خواهد بود، پرسش اساسي اين است که چه چيزي ممکن است پس از چنين نشستي رخ دهد؟ نزديکي ايران با عربستان سعودي ممکن است در حال پيشرفت باشد، اما بسيار عقب‌تر از برنامه پيش مي‌رود.

در همين حال، منابع سعودي پيش از اين گفته بودند که هيچ «استثنايي» از تحريم‌هاي آمريکا را دنبال نخواهد داشت و اين بدان معناست که کسب سود اقتصادي مرتبط با اين روابط بدون تنش‌زدايي ايران و آمريکا، بعيد است. به اين ترتيب، تعامل اعراب و ايران بيش از هر چيز به عوامل خارجي وابسته است.

با ناکام ماندن برنامه‌هاي شام 23 سپتامبر، ايران و کشور‌هاي عربي که تمايل به ديدار در يک محيط چند جانبه دارند، با گزينه‌هاي متعددي روبه رو هستند. آن‌ها مي‌توانند نشست وزيران را تا زمان مناسب تري به تعويق بيندازند، يا در قالبي متفاوت - احتمالاً در سطح پايين تر ـ با شرکت کنندگان کمتر و احتمالاً خارج از چتر سازمان ملل، ادامه دهند.

يک سوال کليدي در سناريوي دوم مربوط به ميزباني است، به خصوص اگر قرار باشد گفت‌وگو در منطقه انجام شود. روند در سال‌هاي اخير به وضوح نشان دهنده ترجيح قوي براي «محلي سازي» گفت‌وگو‌هاي منطقه‌اي است. در اين زمينه عمان و قطر گزينه‌هاي بارز ميزباني احتمالي هستند.

سرانجام امواج مديا به نقل از منبع سياسي در منطقه ـ که خواست نامش فاش ـ نوشت: با توجه به رضايت مشارکت کنندگان، ممکن است در واقع نشست در چارچوب يک گروه کوچک‌تر ارجح باشد. يک منبع ارشد ديگر معتقد است که اولين نشست ديپلمات‌هاي ارشد عرب و ايران - چه در بين هر هشت وزير خارجه و چه در قالب محدودتر - بايد شامل «تهيه بيانيه‌اي باشد که شامل کلياتي باشد که بحث‌انگيز نيست». اما با وجود اين، نياز به تفاهم وجود دارد تا در نهايت به مسائلي که از سوي همه طرف‌ها اولويت دارند، رسيدگي شود. در اين ميان، مرز‌هاي دريايي ممکن است نياز به توجه دوباره داشته باشند.