چرا فيفا جايزه صلح را براي «ترامپ» اختراع کرد؟

اين جايزه که هيچ سابقه‌اي نداشت و حتي نام آن براي نخستين بار در همان مراسم مطرح شد، نه معيار مشخصي داشت، نه روند انتخاب و بررسي داورانه‌اي طي کرده بود و نه حتي به گفته برخي مقامات ارشد فيفا، با اطلاع يا تصويب شوراي فيفا ايجاد شده بود. از اين رو، بسياري آن را نه يک تقدير ورزشي، بلکه نماد جديدي از تبديل شدن فيفا به ابزاري سياسي براي خوش‌خدمتي به کاخ سفيد دانستند.

خلق ناگهاني يک جايزه ناشناخته

در ابتداي مراسم، ويدئويي با لحني اغراق‌آميز اعلام کرد که قرار است «جايزه صلح فيفا» سالانه به فردي اهدا شود که دستاورد «استثنايي» در حوزه صلح داشته باشد. لحظاتي بعد جياني اينفانتينو رئيس فيفا، ترامپ را فراخواند و با شور فراوان مدالي را به او داد که به گفته خودش «مي‌تواند هر جا خواست آن را
بزند».

او ترامپ را نماينده «پنج ميليارد هوادار فوتبال» معرفي کرد و اعلام کرد که رئيس‌جمهوري آمريکا «کاملاً سزاوار» چنين افتخاري است. ترامپ هم در پاسخش با لبخند مدال را بر گردن انداخت و همان ادعاهاي قديمي درباره پايان دادن به «هشت جنگ» و «نجات ميليون‌ها زندگي» را تکرار کرد.

اما آنچه براي بسياري غيرقابل باور بود، صرفاً سخنان ترامپ نبود؛ بلکه اين واقعيت بود که جايزه‌اي بدون سازوکار، معيار و حتي شفافيت اداري خلق شده و يک‌باره به رئيس‌جمهوري اهدا مي‌شود که نه در حوزه صلح، بلکه در حوزه عمليات نظامي و تنش‌هاي بين‌المللي شهرت دارد.

خشم جهاني؛ از تمسخر تا حيرت

واکنش جهاني تقريباً فوري، تند و گسترده بود. شبکه‌هاي اجتماعي با موجي از نظرات انتقادي پر شد و کاربران اين اقدام را «کمدي سياسي»، «توهين به مفهوم صلح» و «باج‌خواهي سياسي» توصيف کردند. بسياري نوشتند که فيفا براي راضي نگه داشتن ترامپ «جايزه‌اي اختراع کرده» و برخي اين اقدام را با لحني تمسخرآميز «ساختن آب‌نبات براي کودک» توصيف کردند.

حتي شخصيت‌هاي شناخته‌شده رسانه‌اي و فعالان بين‌المللي نيز اين جايزه را ابزاري براي تطهير چهره ترامپ دانستند و آن را نشانه ديگري از سياسي‌شدن کامل فيفا معرفي کردند. شدت واکنش‌ها تا حدي بود که نام جايزه، ظرف چند ساعت به يکي از پرتکرارترين موضوعات جهاني تبديل شد و بسياري اين اقدام را مصداق رياکاري در سازماني دانستند که هميشه خود را «بي‌طرف از سياست» معرفي کرده است.

تناقض آشکار با قوانين بي‌طرفي سياسي فيفا

فيفا سال‌ها بازيکنان را فقط به دليل نوشتن يک جمله درباره جنگ غزه، يا ابراز همدردي با قربانيان جنگ‌ها جريمه کرده بود؛ اما اکنون همان سازمان، در اوج تنش‌هاي انتخاباتي آمريکا، جايزه‌اي با عنوان «صلح» را به رئيس‌جمهوري اعطا مي‌کرد که دستور حملات دريايي، تهديدهاي نظامي عليه ايران، حمايت بي‌قيد و شرط از اسرائيل در جنگ غزه و سياست‌هاي مهاجرتي خشنش بارها مورد انتقاد نهادهاي حقوق بشري قرار گرفته است.

بسياري از تحليلگران اين رفتار را نشانه‌اي از استاندارد دوگانه دانستند: جايي که بازيکنان از کوچک‌ترين اشاره سياسي منع مي‌شوند، اما مديران ارشد فيفا خود در بالاترين سطح ممکن وارد سياست مي‌شوند.

پيوندهاي سياسي ترامپ و اينفانتينو

روابط نزديک اينفانتينو با ترامپ سال‌هاست که موضوع بحث رسانه‌هاست. حضور مداوم او در مراسم‌ سياسي آمريکا، ديدارهاي متعددش با ترامپ در کاخ سفيد و حمايت‌هاي آشکار او از ايده اعطاي «نوبل صلح» به ترامپ، همگي تصويري از پيوند سياسي اين دو ارائه داده که اکنون با اعطاي اين جايزه بيشتر روشن شده است.

برخي منابع داخلي فيفا نيز گفته‌اند که از زمان نااميدي ترامپ از کسب جايزه نوبل، فشارهايي براي ايجاد يک جايزه جايگزين وجود داشت و اينفانتينو به دنبال روشي براي «جبران» اين ناکامي بوده است. اين رابطه در ماه‌هاي اخير بيش از پيش در معرض توجه قرار گرفت؛ زماني که ترامپ در فينال جام باشگاه‌هاي جهان، بدون هيچ نقش رسمي در مراسم، وسط جشن قهرماني ايستاد و اينفانتينو مدالي اضافه به او داد تا «يادگاري» ببرد.

انتقادهاي حقوق‌بشري و پيامدهاي بين‌المللي

واکنش‌ها محدود به فضاي مجازي نبود. فعالان حقوق بشر، پژوهشگران و نهادهاي بين‌المللي اعطاي اين جايزه را «تطهير سياسي» و «سوءاستفاده از مفهوم صلح» توصيف کردند. مقام سابق سازمان ملل، اين جايزه را «ابتذال مطلق» خواند و گفت فيفا پس از سکوتش در برابر جنايات اسرائيل اکنون با ساختن يک جايزه جعلي تلاش مي‌کند چهره ترامپ را تبرئه کند.

بسياري تأکيد کردند که اقدامات ترامپ از حملات دريايي در کارائيب تا فرمان‌هاي نظامي درباره ايران و سياست‌هاي ضد مهاجرتي هيچ نسبتي با مفهوم صلح ندارد و انتخاب او تنها يک پيام دارد: فيفا براي حفظ روابط سياسي خود با دولت آمريکا حاضر است اصول ادعايي‌اش را کنار بگذارد.

فروپاشي آخرين نشانه‌هاي بي‌طرفي فيفا

فيفا سال‌هاست که زير بار پرونده‌هاي فساد، رشوه‌گيري و نفوذ دولت‌ها قرار دارد و اقدام اخير اينفانتينو ضربه ديگري به مشروعيت اين سازمان وارد کرد. تحليلگران مي‌گويند فيفا اکنون از اصول بنياديني که بر پايه آن بنا شده فاصله گرفته و اعطاي چنين جايزه‌اي نشان مي‌دهد که شعار «فوتبال بدون سياست» به شعاري پوچ و تبليغاتي تبديل شده است.

برخي حتي معتقدند جايزه صلح، نه ابزاري براي تقدير، بلکه تلاشي براي تثبيت روابط سياسي و کسب رضايت واشنگتن است؛ زيرا ميزباني جام جهاني 2026 و بخش مهمي از پروژه‌هاي مالي فيفا، مستقيم يا غيرمستقيم وابسته به همکاري دولت آمريکا است.

نتيجه

جايزه صلح فيفا قرار بود نمادي از «قدرت متحدکننده فوتبال» باشد، اما در عمل تبديل به نمايش آشکاري از سياسي‌کاري فيفا و تلاش براي تطهير چهره رئيس‌جمهوري شد که به‌جاي صلح، نامش با تهديد نظامي و بحران‌هاي بين‌المللي گره خورده است.

اين جايزه نه تنها نتوانست به ترامپ اعتبار ببخشد، بلکه خود فيفا را در مرکز يک رسوايي جديد قرار داد؛ رسوايي‌اي که بار ديگر نشان مي‌دهد سازماني که بازيکنان را به‌خاطر يک شعار انساني جريمه مي‌کند، چگونه مي‌تواند در سطح مديران خود به ابزاري براي سياست‌هاي قدرتمندان تبديل شود. در نهايت، اين جايزه بيش از آنکه نماد صلح باشد، نمادي از بهره‌برداري سياسي از ورزش و ابتذال مفهوم صلح در جهان سياست‌زده امروز است.

منبع: مهر