پيشرفت 90 درصدي پايگاه فضايي استراتژيک ايران

احسان چيت‌ساز در برنامه تلويزيوني صف اول به تشريح عملکرد اين وزارتخانه در اجراي تکاليف برنامه هفتم توسعه پرداخت.

او در ابتداي سخنان خود گفت: «اقتصاد ديجيتال بخش مهمي از سياست‌هاي کشور را دربرمي‌گيرد و ما در وزارت ارتباطات پيگير تحقق اهداف آن هستيم. در اين مسير، بسته تسهيل براي سکوهاي خارجي شکل گرفت که به موجب آن برخي پلتفرم‌ها باز شدند و در عين حال پلتفرم‌هاي داخلي نيز تقويت شدند.»

حمايت از صادرات، توليد و بخش خصوصي

چيت‌ساز با اشاره به اقدامات وزارت ارتباطات در حوزه اقتصادي افزود: تاکنون حدود 50 هزار دلار صادرات محصولات فاوا شکل گرفته است. در بخش فيبر نوري و توليد تجهيزات نيز، براي حمايت از بخش خصوصي بيش از سه هزار ميليارد تومان تسهيلات اختصاص يافته است. در حوزه پست نيز، زيرساخت‌هاي عملياتي توسعه پيدا کرده و خدمات اين بخش به سمت هوشمندسازي حرکت کرده است.

به گفته وي، ميزان تسهيلات اعطاشده در اين بخش‌ها بيش از 30 درصد رشد داشته است.

چيت‌ساز ادامه داد: «پلتفرم ايران ديجيتال شکل گرفته و اميدواريم تا پايان برنامه هفتم توسعه، 500 هزار نيروي انساني در حوزه اقتصاد ديجيتال از طريق اين پلتفرم تربيت شوند.»

توسعه مراکز استاني فاوا

او با اشاره به مصرف بالاي انرژي در اين حوزه تأکيد کرد که نياز کشور به انرژي، آينده‌نگرانه ديده شده و افزود: «براي توزيع اختيارات به استان‌ها، مجتمع‌هاي فني ارتباطات و فناوري اطلاعات در چند استان از جمله سيستان و بلوچستان، زنجان، چهارمحال و بختياري، کرمانشاه، کردستان، آذربايجان غربي و کرمان به بهره‌برداري صددرصدي رسيده‌اند. همچنين استان‌هاي اردبيل، لرستان و قزوين در مرحله بهره‌برداري قرار دارند و استان‌هاي همدان، مازندران، البرز و يزد در فاز مطالعاتي هستند. اميدواريم تا پايان برنامه، اين مراکز نيز راه‌اندازي شوند.»

چيت‌ساز توضيح داد: «با توجه به حجم بالاي پروژه‌ها، نظام مديريت پروژه در وزارت ارتباطات توسعه پيدا کرده است. همچنين با همکاري مرکز آمار ايران، نظام سنجش اقتصاد ديجيتال مبتني بر حساب‌هاي بومي ايجاد شده تا بتوانيم سهم اين بخش را به‌طور مستمر اندازه‌گيري کنيم. اين آمار به صورت سالانه منتشر خواهد شد و نخستين گزارش آن، با يک تأخير دوساله، در پايان شهريورماه ارائه مي‌شود. هدف اين است که مشخص شود مداخلات ما تا چه اندازه مؤثر بوده و در صورت نياز، سياست‌گذاري‌ها اصلاح شود.»

به گفته معاون وزير ارتباطات، در بخش تأمين مالي، نهادسازي‌هاي مهمي مثل صندوق تضمين بخش فاوا، صندوق پروژه و بازارگاه داده (با همکاري وزارت اقتصاد) شکل گرفته است.

ميزان توسعه فيبر نوري و 5G

چيت‌ساز در ادامه اشاره کرد: تاکنون بيش از يک ميليون و 985 هزار خانوار به فيبر نوري متصل شده‌اند. بيش از 270 سايت 5G راه‌اندازي شده و فرکانس اين فناوري براي نخستين بار در کشور واگذار شده است.همچنين دو خط تأمين مالي بين‌المللي براي اپراتورها فراهم شده تا امکان سرمايه‌گذاري در توسعه 5G فراهم شود.

چيت‌ساز تأکيد کرد: «ما تک‌تک اهداف برنامه هفتم را بر اساس منابع موجود بازبيني کرديم تا دچار روياپردازي نشويم. بر اين اساس، اهداف اصلاح شدند و به‌جاي وعده‌هاي غيرقابل تحقق، نتايج واقعي ارائه شد. به‌عنوان نمونه، همين اتصال نزديک به 2 ميليون خانوار به فيبر نوري و راه‌اندازي سايت‌هاي 5G، بخشي از اين دستاوردهاست.»

چالش‌هاي سرمايه‌گذاري و کيفيت شبکه

وي در ادامه گفت: «اگرچه کيفيت شبکه در شاخص‌هاي مختلف به بيش از 96/5 درصد رسيده، اما کاهش سرمايه‌گذاري در هسته اقتصاد ديجيتال باعث شد واگذاري فرکانس 5G با تأخير انجام شود. اپراتورها نيز به دليل مشکلات مالي نتوانستند سرمايه‌گذاري لازم را داشته باشند. از سوي ديگر، بخشي از اختلال‌هاي ارتباطي نيز خارج از اراده وزارت ارتباطات است. با اين حال، تمام آيين‌نامه‌ها و دستورالعمل‌هاي لازم براي تحقق تکاليف برنامه هفتم تدوين و اجرا شده و مسير به‌صورت پيوسته در حال پيشرفت است.»

دلايل اختلال در کيفيت شبکه

چيت‌ساز در ادامه به برخي عوامل مؤثر بر اختلال در شبکه ارتباطي کشور اشاره کرد و گفت: «بخشي از اختلال‌ها ناشي از قطعي برق است. وقتي برق قطع مي‌شود، برخي سايت‌ها و ارتباط بين آن‌ها دچار مشکل مي‌شود و اين مسئله به افت کيفيت شبکه منجر مي‌گردد. از سوي ديگر، آلودگي‌هاي فرکانسي هم وجود دارد که بخشي از آن به دليل شرايط خاص و سايه جنگ تحميلي بر کشور است. اين وضعيت باعث مي‌شود اختلال در GPS و فرکانس‌ها رخ دهد و کيفيت شبکه تحت تأثير قرار گيرد.»

وي ادامه داد: «نبايد فراموش کنيم که ما سيستمي را به ارث برده‌ايم که در طول سال‌هاي متمادي، سرمايه‌گذاري جدي در آن انجام نشده است. اپراتورها به دليل مشکلات مالي و مداخلات نادرست سياست‌گذاران، نتوانسته‌اند سرمايه‌گذاري لازم را داشته باشند. اين مسئله موجب شده اقتصاد اپراتورها آسيب ببيند و در نتيجه توسعه زيرساخت‌ها هم متوقف بماند.»

معاون وزير ارتباطات تأکيد کرد: «امروز ميان ظرفيت تقاضاي مردم و زيرساخت‌هاي موجود شکاف جدي وجود دارد. درست مانند حوزه انرژي که با ناترازي روبه‌رو هستيم، در ارتباطات هم چنين وضعيتي شکل گرفته است. البته تلاش‌هاي گسترده‌اي در جريان است تا اين فاصله جبران شود، هرچند هنوز راه زيادي تا رسيدن به وضعيت مطلوب در پيش داريم.»

چيت‌ساز در بخش ديگري از سخنانش با اشاره به آثار سياست‌هاي نادرست در حوزه فيلترينگ گفت:‌ «ما در گزارش‌هاي خود نشان داده‌ايم که دچار پديده‌اي شده‌ايم که در ادبيات اقتصاد رفتاري از آن به عنوان “هزينه‌هاي از دست رفته” (Sunk Cost) يا “تشديد تعهد” (Escalation of Commitment) ياد مي‌شود؛ يعني همچنان به سياستي پرهزينه ادامه مي‌دهيم فقط به اين دليل که پيش‌تر براي آن هزينه کرده‌ايم، در حالي‌که اين مسير دستاوردي نداشته و هيچ‌کدام از اهدافش محقق نشده است.»

وي ادامه داد: «واقعيت اين است که بايد پيامدهاي چنين سياست‌هايي سنجيده شود و اگر نتايج آن نامطلوب است، اصلاح آن ضروري است. اين موضوع جسارت بالايي مي‌طلبد. وزارت ارتباطات گزارش‌هاي لازم را تهيه کرده و تلاش مي‌کند در کنار ارتقاي کاربري پلتفرم‌هاي بومي، دسترسي مردم به پلتفرم‌هاي پرنياز بين‌المللي نيز تسهيل شود.»

لزوم هماهنگي بين‌بخشي در موضوع فيلترينگ

چيت‌ساز با تأکيد بر اينکه اجراي چنين اصلاحي صرفاً به وزارت ارتباطات محدود نمي‌شود، توضيح داد: «اين تصميم‌گيري‌ها فرابخشي است و نياز به هماهنگي و اقناع جمعي ميان دستگاه‌هاي مختلف دارد. هرچند در افکار عمومي، وزارت ارتباطات به‌عنوان نوک پيکان اين سياست‌ها ديده مي‌شود، اما واقعيت اين است که تصميم نهايي صرفاً در اختيار اين وزارتخانه نيست.»

وي خاطرنشان کرد: «وزارت ارتباطات به‌عنوان يک دستگاه فني و اجرايي، همه توجيهات لازم براي تفکيک سياست‌هاي مؤثر از سياست‌هاي غيرمؤثر و زيان‌آور را در اختيار دارد و بر همين اساس، گزارش‌هاي سياست‌پژوهي را تهيه کرده است. در اين فاصله، تمام تمرکز وزير و مجموعه همکاران بر اصلاح سياست موجود، ارتقاي پلتفرم‌هاي بومي و تسهيل دسترسي مردم به پلتفرم‌هاي بين‌المللي بوده است.»

به گفته چيت‌ساز، اقداماتي مانند دسترسي به واتساپ يا امکان دسترسي به گوگل‌پلي، بخشي از اقدامات وزارت ارتباطات در اين مسير بوده است. او افزود:

«با اين حال، تصميم‌گيري نهايي در اين زمينه فراتر از وزارت ارتباطات است و اميدواريم که با ايجاد همگرايي لازم، اصلاح سياست‌هاي مربوط به فيلترينگ در دستور کار قرار گيرد.»

پيشرفت برنامه فضايي در چارچوب برنامه هفتم توسعه

چيت‌ساز در تشريح اقدامات وزارت ارتباطات در حوزه برنامه فضايي کشور گفت: مرکز تست و تجميع آزمون‌هاي ماهواره‌اي کلاس يک در مجموعه برنامه فضايي کشور، اکنون 60 درصد پيشرفت داشته و کاملاً مطابق با برنامه زمان‌بندي پيش مي‌رود. ايستگاه دريافت و کنترل چناران در گلبهار پيشرفت مطلوبي داشته و 80 درصد پيشرفت فيزيکي آن تکميل شده است. ايستگاه دريافت و کنترل ماهواره سلماس نيز در حال توسعه است و وضعيت پيشرفت آن مطابق برنامه گزارش شده است.

وي افزود: پايگاه پرتاب ملي چابهار اکنون در مرحله 90 درصد پيشرفت قرار دارد و پيش‌بيني مي‌شود که يک فاز از اين پايگاه امسال افتتاح شود. اين پايگاه براي استفاده عمومي و پشتيباني از انواع سيستم‌هاي پيش‌دانشي قابل بهره‌برداري خواهد بود.

چيت‌ساز درباره پروژه‌هاي منظومه‌هاي ماهواره‌اي و ماهواره‌هاي ملي توضيح داد: منظومه‌هاي ماهواره‌اي باريک‌باند شهيد سليماني: پيشرفت از 15 درصد در ابتداي دولت به 40 درصد رسيده است. ماهواره‌هاي سنجشي پارس 1 و پارس 2 و راديکال 1/5: حدود 31 درصد پيشرفت داشته‌اند. ماهواره‌هاي مخابراتي ناهيد 3: پيشرفت 7 درصدي ثبت شده است. ماهواره‌هاي پژوهشي سري يک تا سه: حدود 20 درصد پيشرفت داشته‌اند.

چيت‌ساز تأکيد کرد که تمام اين پروژه‌ها مطابق با برنامه هفتم وزارت ارتباطات در حال پيشرفت هستند و بخش مهمي از آنتن‌هاي باند S و X در ايستگاه فضايي کناران نيز به بهره‌برداري رسيده است.

وي با اشاره به محدوديت‌هاي مالي و شرايط خاص کشور افزود: «عليرغم چالش‌هاي منابعي و تجربه جنگ تحميلي 12 روزه که مشکلاتي براي پيمانکاران ايجاد کرد، پروژه‌ها با سرعت و کيفيت بالا پيش رفته‌اند و بخشي از آن‌ها منجر به خلق درآمد ارزي پيش‌بيني شده شده است.»

وي افزود: پروژه‌هاي مخابرات فضايي در فاز مطالعات قرار دارند. پروژه‌هاي سنجشي اکنون مدل اقتصادي پايدار دارند و منابع درآمدي آن‌ها در حال ايجاد است. اقتصاد فضا هنوز به بلوغ کامل نرسيده، اما تلاش وزارت ارتباطات بر پايداري اقتصادي و مشارکت بخش خصوصي متمرکز است؛ بخش خصوصي در لايه ساخت، بهره‌برداري و اپراتوري پروژه‌ها همکاري فعال دارد.

چيت‌ساز درباره اهداف کلان وزارت ارتباطات در حوزه فضايي توضيح داد:

«در نهايت، پروژه‌هاي فضايي بايد ما را به حوزه مخابرات فضايي برسانند تا بتوانيم نقش فعال در يکي از کنسرسيوم‌هاي مخابرات فضايي ايفا کنيم و سرويس‌هاي امن و پايدار براي مناطق روستايي و دسترسي مردم به اينترنت در هر نقطه‌اي که آسمان قابل رويت باشد، فراهم شود. اين اقدامات به توسعه اقتصاد ديجيتال و رشد زيرساخت‌هاي فناورانه کشور کمک خواهد کرد.»

پنجره ملي خدمات دولت هوشمند؛ پيشران تحول ديجيتال

چيت‌ساز گفت: «همه مي‌دانند که اقتصاد ديجيتال موتور محرکه قرن بيست و يکم است؛ هر کشوري که از اين حوزه عقب بماند، عملاً از آينده جا خواهد ماند. به همين ترتيب اگر دولتي از اين روند باز بماند، کل اقتصاد آن کشور آسيب خواهد ديد. ما در حوزه زيرساخت‌ها فاصله جدي پيدا کرده‌ايم، اما امروز يکي از پيشران‌هاي اصلي دولت هوشمند و تحول ديجيتال، بحث پنجره ملي خدمات دولت هوشمند است.»

به گفته او، در حال حاضر 67.9 ميليون نفر (67 ميليون و حدود 890 هزار نفر) کاربر اين پنجره هستند و از طريق آن بيش از 4423 خدمت در بستر مرکز ملي تبادل اطلاعات (NIX) ارائه مي‌شود.

رشد چشمگير کاربران و خدمات

چيت‌ساز اضافه کرد: ابتداي دولت، تعداد کاربران حدود 22.9 درصد کمتر از امروز بود و در طول يک سال گذشته کاربران با سرعت قابل‌توجهي رشد کرده‌اند. تعداد خدمات‌گيرندگان پنجره ملي دولت هوشمند طي يک سال 23.7 درصد رشد داشته است. تعداد خدمات الکترونيکي در اين بازه 26.45 درصد افزايش يافته است. در حوزه هوشمندسازي خدمات نيز رشد 36 درصدي نسبت به دوره گذشته ثبت شده است. تعداد دانشگاه‌هاي متصل به سامانه 49.9 درصد افزايش داشته و سامانه‌هاي شهرداري‌هاي متصل 9 درصد رشد کرده‌اند. مجوزهاي صنفي و خانگي صادر شده نيز 37.1 درصد افزايش داشته است.

چالش‌ها و پروژه‌هاي آينده

چيت‌ساز در عين حال تأکيد کرد: «با وجود پيشرفت‌ها، در پنجره واحد هنوز يک تفاوت معنادار بين سطح خدمات و احساس مردم از هوشمندي در زندگي روزمره وجود دارد. مردم اين تغيير را به‌طور ملموس حس نمي‌کنند. اين مسئله نيازمند يک مجموعه اقدامات کليدي در سطح دولت است.»

وي يکي از مهم‌ترين طرح‌هاي در دست اجرا را پروژه ابر دولت عنوان کرد که با هدف يکپارچه‌سازي سرويس‌ها و تقويت روند هوشمندسازي دنبال مي‌شود. او افزود: «در همين راستا، پنجره واحد دولت الکترونيک و مسائل مرتبط با آن در دستور کار جدي قرار دارد.»

چيت‌ساز درباره اقدامات وزارت ارتباطات در حوزه پنجره واحد زمين توضيح داد: در يک سال گذشته، هزينه ثبت درخواست‌ها کاهش قابل توجهي داشته و اين موضوع باعث شده مردم حدود 90 درصد کمتر از سال گذشته کاغذ مصرف کنند. دسترسي مردم به خدمات پنجره واحد زمين 50 درصد کاهش زمان و مراحل داشته و مساحت شناسايي شده اراضي کشور 46 درصد رشد داشته است. مساحت تغيير يافته اراضي نيز 38 درصد پيشرفت داشته است.

وي افزود: «اين اقدامات نشان مي‌دهد که حوزه پنجره واحد زمين به‌عنوان يک سرويس هوشمند براي جلوگيري از زمين‌خواري با سرعت در حال پيشرفت است. با اين حال، هنوز فاصله‌اي با انتظار ما وجود دارد و اميدواريم تا پايان سال جاري، دستاوردهاي بهتري در اين حوزه ثبت شود.»

ميزان پيشرفت مرکز تبادل داده

چيت‌ساز درباره مرکز تبادل داده کشور گفت: تا کنون تقريباً 99 درصد ساختار مرکز تبادل داده شکل گرفته و در بخش‌هاي نيازمند اصلاحات جزئي، هنوز کار در حال انجام است پيشرفت کل تبادل اطلاعات در سال جاري حدود 8 درصد گزارش شده و انتظار مي‌رود تا پايان سال، دسترسي کامل به مرکز تبادل داده فراهم شود. با شکل‌گيري بازارگاه داده و اقدامات اوليه در اين حوزه، تراکنش‌ها نسبت به سال گذشته 29.8 درصد افزايش يافته و نشان مي‌دهد که مرکز تبادل داده به‌طور پيوسته در حال بهره‌برداري بين دستگاه‌هاي اجرايي است.

وضعيت پيام‌رسان‌هاي داخلي و دسترسي مردم

چيت‌ساز در پاسخ به پرسش درباره پيام‌رسان‌ها و پلتفرم‌هاي داخلي گفت: در اين يک سال، پيام‌رسان‌هاي داخلي رشد قابل توجهي داشته‌اند. براي مثال، پيام‌رسان ايتا اکنون حدود 36.3 ميليون کاربر فعال ماهانه دارد و پيام‌رسان بله نيز رشد يک ساله 22.8 درصدي را تجربه کرده است.        اين رشد نشان مي‌دهد که استفاده از پيام‌رسان‌هاي داخلي در ميان مردم به‌طور پيوسته در حال جاافتادن است. بسياري از خدمات عمومي و سرويس‌هاي مورد نياز مردم از طريق اين پيام‌رسان‌ها ارائه مي‌شود و رضايت کاربران قابل توجه است.

وي افزود: «در شرايط جنگ تحميلي 12 روزه نيز، اين پيام‌رسان‌ها نقش مهمي در تسهيل دسترسي مردم به خدمات ارتباطي ايفا کردند. وزارت ارتباطات تلاش مي‌کند با فراهم کردن دسترسي گسترده مردم و خدمات عمومي، رشد استفاده از پلتفرم‌هاي داخلي را افزايش دهد و بخش‌هاي مختلف دستگاه‌ها نيز به اين پيام‌رسان‌ها منتقل شده‌اند تا مردم به شکل مستمر از آن‌ها استفاده کنند.»

چيت‌ساز درباره کميته تسهيل اقتصاد ديجيتال توضيح داد: به واسطه مداخلاتي که برخي تنظيم‌گرايان بخشي انجام مي‌دادند و مانع رشد اقتصاد ديجيتال مي‌شدند، کميته‌اي با عنوان «کميته تسهيل فعاليت کسب‌وکارهاي اقتصاد عمومي و ديجيتال» شکل گرفت. اين کميته با اختيارات سران قوا هدف‌گذاري شده است تا از مداخلات غيرقانوني و برخوردهاي سليقه‌اي در حوزه اقتصاد ديجيتال جلوگيري کند. از حقوق پلتفرم‌ها و آزادي فعالان اقتصادي ديجيتال حمايت کند. حق مالکيت و امنيت اقتصادي سرمايه‌گذاران در اين بخش را تضمين کند. با مانع‌زدايي و رفع موانع قانوني، مسير فعاليت کسب‌وکارهاي اينترنتي را هم در مصوبات گذشته و هم در مصوبات جديد هموار کند.

وي افزود: جلسه اول کميته بر روي پلتفرم‌هاي بيمه آنلاين متمرکز بود که خدمات بيمه اينترنتي ارائه مي‌دهند. جلسه دوم فردا صبح ساعت 7 برگزار خواهد شد. پيش‌بيني مي‌شود که هفته آينده در شوراي عالي فضاي مجازي، تصويب سند مربوطه انجام شود تا علاوه بر مانع‌زدايي، يک تقسيم کار ملي براي رشد اقتصاد ديجيتال نيز شکل گيرد.

چيت‌ساز در پايان تأکيد کرد: «اين اقدامات کمک مي‌کند تا اقتصاد ديجيتال با يک ساختار منسجم و شفاف، با موانع کمتر و پايداري بيشتر به رشد خود ادامه دهد.