پوتين فيلترينگ را عليه مسلمانان روسيه تشديد مي‌کند

داده‌هاي رصدخانه باز تداخل شبکه‌ها (OONI)، يک سازمان غيرانتفاعي نظارت بر سانسور اينترنت، تأييد مي‌کند که حداقل 279 دامنه رسانه‌هاي خبري مستقل خارجي و محلي در روسيه در سال جاري مسدود شده‌اند، که دو برابر تعداد گزارش‌شده در گزارش قبلي است. اين رسانه‌ها شامل رسانه‌هايي از روسيه، اوکراين، فنلاند، لتوني، لهستان و استوني هستند.

براي محدود کردن دسترسي به اين وب‌سايت‌ها، مقامات روسي عمدتاً از روشي به نام *تداخل TLS* استفاده مي‌کنند که با ايجاد اختلال در اتصال امني که مرورگر‌ها براي دسترسي به وب‌سايت‌ها استفاده مي‌کنند، کار مي‌کند. زماني که شخصي در روسيه تلاش مي‌کند به يک سايت خبري مسدود شده دسترسي پيدا کند، مقامات اين اتصال امن را مختل کرده و دسترسي به وب‌سايت را غيرممکن مي‌سازند.

کرملين مدت‌هاست که درگير سانسور رسانه‌هاست، اما از زمان حمله روسيه به اوکراين، اين رويه گسترده‌تر شده است.

به عنوان مثال، پس از تصميم اتحاديه اروپا در ماه مه 2024 براي تعليق پخش چهار رسانه وابسته به روسيه، روسيه اعلام کرد که دسترسي به 81 رسانه از کشور‌هاي عضو اتحاديه اروپا را محدود مي‌کند. داده‌هاي OONI نشان مي‌دهد که از ماه اوت سال جاري، وب‌سايت‌هاي اين رسانه‌ها در روسيه مسدود شده‌اند.

تحول در سانسور اينترنتي روسيه؛ از آشفتگي تا کنترل متمرکز

پژوهشگران مي‌گويند روش‌هاي سانسور روسيه در سال‌هاي اخير هم از نظر فني و هم از نظر قانوني تغيير کرده است. پيش‌تر، مسدودسازي وب‌سايت‌ها اغلب نامنظم بود: «يک پلتفرم ممکن بود به روش‌هاي مختلف و با درجات متفاوت توسط ارائه‌دهندگان مختلف در شبکه‌هاي مختلف مسدود شود.»

با اين حال، اخيراً روسيه از ابزاري به نام *TSPU* براي نظارت عميق بر اينترنت و مسدودسازي استفاده مي‌کند. هر ارائه‌دهنده خدمات اينترنتي سيستم TSPU خود را مديريت مي‌کند، اما به گفته اين گزارش، سانسور احتمالاً به صورت متمرکز توسط نهاد تنظيم مقررات رسانه‌اي روسيه  (روسکومنادزور)، کنترل مي‌شود. علاوه بر مسدودسازي وب‌سايت‌ها، روسيه شروع به مسدودسازي پروتکل‌هاي شبکه خصوصي مجازي (VPN) و ساير ابزار‌هايي کرده است که امکان دور زدن اين محدوديت‌ها را فراهم مي‌کنند.

اين اقدامات تأثير منفي بر رسانه‌هاي مستقل محلي دارد که علاوه بر محدوديت‌هايي که براي وب‌سايت‌هايشان در روسيه اعمال شده، به عنوان «عوامل خارجي» يا «افراطي» معرفي مي‌شوند.

به گفته OONI، اين سازمان‌ها با چالش‌هاي مالي مواجه هستند، زيرا وضعيت «عامل خارجي» به معناي دسترسي محدود به تبليغات، همکاري‌ها و رويداد‌ها در روسيه است. آنها همچنين براي يافتن نويسندگان، دسترسي به اطلاعات، و همکاري با منابع داخل روسيه مشکل دارند.

خوانندگان رسانه‌هاي مستقل محلي نيز در معرض خطر هستند: تعامل با محتواي سازمان‌هاي «نامطلوب» به راحتي قابل رديابي است و مي‌تواند منجر به پيگرد کيفري شود.

افزايش سانسور در روسيه؛ تعطيلي رسانه‌ها و خداحافظي روزنامه‌نگاران

در نتيجه اين مشکلات و افزايش سانسور، برخي رسانه‌ها در روسيه مجبور به تعطيلي در سال 2024 شده‌اند، در حالي که برخي حرفه‌اي‌ها از روزنامه‌نگاري کناره‌گيري کرده‌اند.

با اين حال، بسياري از سازمان‌هاي رسانه‌اي مستقل روسيه نشان داده‌اند که توانايي بالايي در سازگاري دارند، OONI گزارش داد. آنها از وب‌سايت‌هاي آينه‌اي، VPN‌ها و پلتفرم‌هاي جايگزين مانند تلگرام براي دور زدن مسدودسازي‌ها و دسترسي به مخاطبان خود استفاده مي‌کنند.

به طور کلي، دسترسي به اينترنت نيز در روسيه با سانسور دولتي مواجه است. در آخر هفته، مقامات محلي تلاش کردند چندين منطقه روسيه را از شبکه جهاني جدا کنند و زيرساخت «اينترنت مستقل» اين کشور را آزمايش کنند.

در اين مدت، کاربران قادر به دسترسي به برخي از اپليکيشن‌ها و وب‌سايت‌هاي خارجي و محلي، از جمله يوتيوب، گوگل، اپليکيشن‌هاي پيام‌رسان مانند واتساپ و تلگرام، و برخي از خدمات غول اينترنتي روسيه، ياندکس، نبودند.

بر اساس گزارش مؤسسه غيرانتفاعي مطالعه جنگ (ISW) در ايالات متحده، نهاد تنظيم مقررات رسانه‌اي روسيه  (روسکومنادزور) احتمالاً عمدتاً زيرساخت اينترنت مستقل را در مناطق مسلمان‌نشين با سابقه بي‌ثباتي آزمايش کرده است تا در صورت وقوع ناآرامي، دسترسي به خدماتي مانند تلگرام را قطع کند.