پنج نکته درباره توافق ايران و عربستان در چين

«علي شمخاني» دبير شوراي عالي امنيت ملي ايران و «مساعد بن محمد العيبان» مشاور امنيت ملي عربستان به عنوان بالاترين مقام امنيتي دو کشور بزرگ غرب آسيا اين توافق را امضا کردند. «وانگ يي» وزير امورخارجه و بالاترين مقام ديپلماتيک چين واسطه اين توافقنامه بود.

پنج نکته در اين توافق حائز اهميت است:

1: چين بزرگترين شريک تجاري ايران و عربستان سعودي است. حجم تجارت چين با ايران در سال 2021 قريب به 15 ميليارد دلار بود. عربستان نيز از سال 2020 بزرگترين شريک تجاري چين در منطقه غرب آسيا شد. مبادلات تجاري سعودي و چين در سال 2021 به 87/3 ميليارد دلار رسيد. اين عدد يعني حجم مبادلات تجاري سعودي- چين تقريباً 6 برابر حجم مبادلات تجاري ايران - چين است.

2: عربستان سعودي بزرگترين منبع تامين نفت چين است و 18% از کل خريد نفت خام پکن را تشکيل مي‌دهد. از طرفي، طبق توافق راهبردي 25 ساله مقرر شده است که چين در قبال خريد نفت  ايران، قريب به  500 ميليارد دلار در زمينه زيرساختي نظير خطوط ريلي، بنادر خشک و آبي، کشت و صنعت کشورمان سرمايه گذاري کند. مضاف بر اين، عراق 10.2%، عمان 8.8%، کويت 6.2%، امارات، 6.1% و قطر 1.7% از کيک واردات نفتي چين را در اختيار دارند. اين يعني بيش از 50% نياز نفتي چين از خليج فارس تامين مي‌شود. برهمين اساس، منافع تهران، رياض و پکن در وجود خليج فارسي امن است.

کشورهاي اصلي صادرکننده نفت به چين در سال 2021 | منبع: World›s Top Exports

3: آمريکا بحران زيست است. ارتش ايالات متحده به 6 سرفرماندهي و 7 ناوگان دريايي (تابع سرفرماندهي) تقسيم شده است تا از اين طريق در تمام منازعات جهاني مداخله کند. جنگ سوريه، عراق، يمن در غرب آسيا، بحران شبه جزيره کره و بحران تايوان در شرق آسيا، کودتاهاي متعدد آمريکاي لاتين، جنگ ليبي در قاره آفريقا، جنگ اوکراين در شرق اروپا از جمله پرونده‌هايي است که آمريکا در آن مداخله منفي داشته است. يعني واشنگتن همواره به عنوان بخشي از يک جبهه عليه جبهه‌اي ديگر بوده است. در پرونده خليج فارس نيز آمريکا توانست با ايران هراسي، فقط در يک قلم، قرارداد فروش 450 ميليارد دلاري فروش تسليحات را با سعودي در دوران ترامپ منعقد کند. عدم وجود بحران يعني عدم منفعت آمريکا.

موقعيت جغرافيايي 7 ناوگان فعال آمريکا در جهان

سياست خارجي چين دقيقاً عکس آمريکاست. راهبرد پکن اقتصاد محور است و امنيت مولفه اصلي نيل به اين راهبرد مي‌باشد. امنيت خليج فارس از اهميت به سزايي براي پکن برخوردار است. به همين دليل، چين بزرگترين بازنده منازعه ايران و عربستان و آمريکا بزرگترين برنده اين منازعه خواهد بود. از همين روي است که پکن اين توافق را پيروزي گفت‌وگو و صلح ناميد. اثرات اين توافق احتمالاً در آينده‌اي نزديک در کشورهاي سوريه و يمن لمس خواهد شد. گواه اين مدعا نيز استقبال کل کشورهاي منطقه اعم از متحدان ايران و عربستان است.

4: اين توافق يک زلزله سياسي در روابط بين‌الملل بود. بزرگترين رقيب و بزرگترين متحد آمريکا در غرب آسيا به واسطه چين (بزرگترين رقيب جهاني آمريکا) بدون دخالت واشنگتن توافق کردند. اين اقدام به نوعي دومين ضربه اساسي چين به هژموني جهاني آمريکا بود. اولين ضربه روز 25 آبان 1399 (پانزدهم نوامبر 2020) بود که بزرگترين توافق تجارت آزاد جهان با حمايت چين و بدون حضور آمريکا شکل گرفت.

اين توافق تحت عنوان پيمان مشارکت اقتصادي جامع منطقه‌اي (RCEP) منعقد شد که متشکل از 2.2 ميليارد نفر و تقريباً يک سوم توليد اقتصادي جهاني است؛ يعني 26.2 تريليون دلار از کل توليدات جهان. خبرگزاري فرانسه اين واقعه را «کودتاي بزرگ» چين توصيف کرده بود.

اعضاي پيمان مشارکت اقتصادي جامع منطقه‌اي (RCEP)

الجزيره (Al Jazeera) قطر درباره توافق ايران و عربستان نوشت: «تلاش‌ چين براي ميانجي‌گري در توافق ايران و  سعودي از سوي تحليلگران به‌عنوان نشانه‌هاي گسترده‌تري از تغيير «نظم جهاني» تلقي شده است.

5:رژيم صهيونيستي بزرگترين بازنده توافق ايران و عربستان سعودي است. اين رژيم از سال 2010 توانسته بود نزاع امت اسلامي با صهيونيسم را به نزاع درون بلاد اسلامي تغيير دهد. آمريکا و ناتو نيز پشتيبان آن بود.

در همين راستا، تل آويو پس از انتقال اسرائيل از حوزه يوکام (سرفرماندهي ارتش آمريکا در اروپا) به سنتکام (سرفرماندهي ارتش آمريکا در غرب آسيا و آسياي مرکزي) به دنبال ايجاد يک پيمان نظامي تحت عنوان «ناتوي خ-ل-ي-ج» عليه ايران بود.

اين توافق مهر بطلاني بر ناتوي ضدايراني شد. «نفتالي بنت» نخست وزير سابق رژيم صهيونيستي، اين پيمان را «ضربه مهلکي به تلاش براي ايجاد اتحاد منطقه‌اي» عليه تهران توصيف کرد. خبرگزاري وکس (vox) آمريکا نيز درباره توافق ايران و عربستان نوشت:‌ «به دوران پساآمريکا در خاورميانه خوش آمديد.»