پروژه اردوغان براي احياي خط آهن حجاز

ترکيه علاقه زيادي به پروژه‌هاي حمل و نقل در سوريه نشان داده است، که بخشي از طرح‌هاي بازسازي اين کشور به حساب مي‌آيد و ممکن است پروژه‌هاي ديگر کشور‌ها براي ايجاد مسير‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي از طريق سوريه را به چالش بکشد.

قطار حجاز يک خط راه‌آهن مهم بود که در اوايل قرن بيستم ساخته شد و دمشق (در سوريه امروزي) را به مدينه (در عربستان سعودي) متصل مي‌کرد، با مقصد نهايي مورد نظر مکه. اين راه‌آهن عمدتاً تحت فرماندهي امپراتوري عثماني و به دستور سلطان عبدالحميد دوم ساخته شد، با هدف تسهيل حمل و نقل حجاج به شهر‌هاي مقدس اسلامي، همچنين تقويت اقتصاد منطقه و استحکام کنترل عثماني بر استان‌هاي عربي خود.

به گزارش سرويس بين‌الملل «انتخاب»، در ادامه اين مطلب آمده: پروژه‌هاي اقتصادي و خدماتي جديدي به دنبال دستور مستقيم رئيس‌جمهور ترکيه، آغاز شده است که در آخرين جلسه دولت، به بازسازي سوريه بر اساس نياز‌هاي اين کشور تاکيد کرد. اردوغان از تمام وزارتخانه‌ها خواسته است که در زمينه‌هاي مختلف براي بازگشايي مؤسسات و سازمان‌هاي عمومي سوريه همکاري کنند و سيستم دولتي آن را دوباره تأسيس کنند.

وزارت حمل و نقل ترکيه بيشتر از ديگران اين پيام را دريافت کرده است. وزير حمل و نقل، عبدالقادر اورال اوغلو، اخيراً در کنفرانسي خبري از برنامه‌هاي متعدد ترکيه براي بازسازي زيرساخت‌هاي حمل و نقل در سوريه صحبت کرده است که شامل بهبود جاده‌هاي M4 و M5 و ساخت پل‌هاي تخريب شده توسط سازمان‌هاي ترکيه‌اي مانند «تيکا» و «آفاد» مي‌شود. همچنين برنامه‌اي فوري براي از سرگيري خدمات حمل و نقل هوايي، بهبود شبکه‌هاي ارتباطي و بازگشايي فرودگاه‌ها در نظر گرفته شده است.

احياي بخشي از خط آهن تاريخي حجاز در سوريه و باز کردن دوباره خطوط آهن ترکيه به دمشق، يکي از پروژه‌هايي است که انتظار مي‌رود به نفع دو کشور باشد و زمان و هزينه‌ها را کاهش دهد. مهم‌تر از همه اين که ممکن است اين پروژه به عربستان سعودي نيز گسترش يابد و در نتيجه خط آهن تاريخي که در دوران عثماني ساخته شد و استانبول را به مدينه منوره از طريق دمشق وصل مي‌کرد، دوباره احيا شود.

اين پروژه، که به گفته سمير صالحه، تحليلگر ترکي، به نفع همه طرف‌ها خواهد بود، هنوز نيازمند سرمايه‌گذاري و امنيت است. اما ترکيه به نظر مي‌رسد که آماده است اين پروژه را از غازي‌عينتاب به حلب و سپس به دمشق اجرا کند. کشور ترکيه به طور عملي در حال مطالعه پروژه‌اي براي بازسازي خط آهن از مرسين در ترکيه به حلب در سوريه است.

مدير سابق حمل و نقل استان ادلب، محروس خطيب، نيز اين موضوع را تاييد کرده است و اعلام کرد که تحقيقات براي فعال کردن دوباره خط قطار مرسين ـ حلب آغاز شده است. خطي که در جريان جنگ در سوريه متوقف شده بود.

در همين حال، وزير حمل و نقل و زيرساخت‌هاي ترکيه اعلام کرده است که اقدامات لازم براي احياي اين خط آهن در داخل ترکيه و سوريه در حال انجام است. گفته مي‌شود که ترکيه به طور مؤثري در حال بررسي و ارزيابي وضعيت قطعات مختلف اين خط آهن است.

خطوط آهن ترکيه و سوريه که در گذشته به هم متصل بودند، مي‌تواند موجب تسهيل حمل و نقل کالا و مسافر ميان دو کشور شود. در صورتي که اين پروژه به ثمر برسد، علاوه بر کاهش هزينه‌ها و زمان حمل و نقل، منافع اقتصادي زيادي نيز براي هر دو کشور به همراه خواهد داشت. به علاوه، اين پروژه مي‌تواند زمينه‌اي براي گسترش روابط تجاري ميان ترکيه و سوريه و حتي ساير کشور‌هاي منطقه باشد.

چالش‌هاي پروژه

اما همچنان چالش‌هاي زيادي براي اين پروژه وجود دارد. يکي از اصلي‌ترين موانع امنيتي است، زيرا سوريه هنوز تحت تاثير بحران جنگ قرار دارد و وضعيت امنيتي در برخي مناطق به شدت متزلزل است. علاوه بر اين، هزينه‌هاي بالاي اين پروژه مي‌تواند مانعي ديگر باشد، به ويژه با توجه به وضعيت اقتصادي کنوني سوريه که تحت تأثير جنگ و تحريم‌ها قرار دارد. با اين حال، برخي پيش‌بيني مي‌کنند که ترکيه ممکن است هزينه‌هاي اين پروژه را متقبل شود و سپس آن را به سوريه بازگرداند.

پيشينه تاريخي خط آهن حجاز

خط آهن حجاز که در دوران سلطنت عثماني ساخته شده بود، براي اولين بار در سال 1900 آغاز به کار کرد و استانبول را به مدينه منوره از طريق دمشق متصل مي‌کرد. اين پروژه به عنوان يک پروژه استراتژيک شناخته مي‌شد که باعث تسهيل سفر حج و حمل و نقل کالا بين مناطق مختلف امپراتوري عثماني مي‌شد. خط آهن حجاز در دوران جنگ جهاني اول و پس از آن آسيب ديد و تاکنون هيچ‌گاه به طور کامل احيا نشده است.

با توجه به تأثيرات مثبت اقتصادي و سياسي اين پروژه، برخي تحليلگران معتقدند که بازسازي خط آهن حجاز مي‌تواند منافع گسترده‌اي براي منطقه به همراه داشته باشد، به ويژه اگر با همکاري کشور‌هاي مختلف از جمله ترکيه، سوريه، عربستان سعودي و کشور‌هاي ديگر همراه شود.