يک‌ پنجم زوج‌هاي ايراني نابارورند

اين در حالي که 20 درصد زوج‌ها در ايران مشکل ناباروري دارند، با تعداد اندک مراکز درمان ناباروري در کشور مواجه‌ايم و بسياري از درمان‌هاي موجود نيز براي خانواده‌ها گران محسوب مي‌شوند.

به گزارش «شيعه نيوز»، اين جمعيت ايران رو به دروازه پيري حرکت مي‌کند. اين واقعيتي است که سال‌هاست جمعيت‌شناسان و ديگر متخصصان نسبت به آن هشدار داده‌اند. دولت تلاش کرده تا در مسير تسهيل فرزندآوري و افزايش جمعيت سياست‌گذاري کند. در اين مسير، توسعه مراکز درمان ناباروري، يکي از اقدامات اساسي براي افزايش فرزندآوري در دستور کار قرار داشته است.

با اين همه درمان ناباروري همچنان در ايران با موانع و مشکلاتي روبه‌روست که رفع آنها مي‌تواند در مسير تسهيل فرزندآوري بسيار موثر باشد. اما چه چالش‌هايي هستند که دست‌کم 20 درصد زوج‌ها در ايران با آن دست‌وپنجه نرم مي‌کنند؟ چگونه بايد آنها را رفع کرد و تجربه کشورهاي در حال توسعه در اين حوزه چه مي‌گويد؟

ناباروري در ايران و موانع درمان

تحقيقات انجام‌شده انجمن‌هاي پزشکي، نرخ ناباروري در ايران را 15 تا 20 درصد برآورد مي‌کنند. اين ميزان تقريباً برابر با ميانگين جهاني است. با اين همه امروز درمان‌هاي متفاوتي براي درمان ناباروري ارائه شده که هر يک براي افرادِ با ويژگي گوناگون کاربرد دارد.

اما استفاده از اين درمان‌ها چالش‌هايي دارد و نخستين چالش در کشور ما هزينه‌هاي درمان ناباروري است که بسته به نوع روش درماني متغير است. به‌ عنوان مثال، هزينه يک دوره درمان با روش IVF (لقاح خارج رحم) ممکن است بين 20 تا 50 ميليون تومان باشد که پرداخت اين مبلغ براي بخشي از اقشار جامعه راحت نيست. از سوي ديگر امروز در ايران حدود 80 مرکز تخصصي درمان ناباروري در کشور فعالند که نسبت به جمعيت بيش از 85 ميليون نفري کشورمان کافي به نظر نمي‌رسد.

کمبود تجهيزات و نيروي متخصص در کشور

يکي ديگر از مهم‌ترين چالش‌هاي درمان ناباروري در کشور، کمبود تجهيزات پيشرفته و نيروي متخصص است. با وجود پيشرفت‌هاي چشمگير در پزشکي، بسياري از مراکز درماني در کشور به دليل محدوديت‌هاي مالي و دسترسي به فناوري‌هاي روز دنيا، قادر به ارائه خدمات باکيفيت نيستند. يکي از دلايل اين عدم دسترسي تحريم‌ها است که پنجره‌هاي ايران به دنيا را تنگ‌ کرده است.

از سوي ديگر هزينه‌هاي بالاي درمان نيز مانعي ديگر براي زوج‌هاي نابارور است؛ بسياري از خانواده‌ها به دليل هزينه‌هاي سرسام‌آور آزمايش‌ها، داروها و عمل‌هاي جراحي، امکان استفاده از اين خدمات را ندارند. به‌علاوه، تعداد مراکز تخصصي براي درمان ناباروري در کشور به‌صورت نسبي کم است و همين مساله به ازدحام مراکز درماني و طولاني‌شدن زمان انتظار بيماران منجر مي‌شود. ريشه اين مشکل را بايد در کمبود بيمارستان و پايين ‌بودن سرانه تخت بيمارستاني در کشور جست‌وجو کرد. موضوعي که نيازمند توسعه زيرساخت‌ها با مشارکت دولت و بخش خصوصي است.

ضرورت سرمايه‌گذاري بيشتر در حوزه درمان ناباروري

سرمايه‌گذاري در حوزه درمان ناباروري، نه تنها از نظر انساني بلکه از نظر جنبه‌هاي اقتصادي و اجتماعي نيز داراي اهميت فراواني است. براساس آمارهاي موجود، نرخ ناباروري در ايران حدود 20 درصد است. اين يعني 20 درصد زوج‌ها با اين مشکل دست‌وپنجه نرم مي‌کنند و اين رقم نشان‌دهنده نياز گسترده به خدمات درماني مؤثر در اين حوزه است.

درمان ناباروري نه تنها مي‌تواند به افزايش جمعيت کمک کند، بلکه بهبود کيفيت زندگي خانواده‌ها و ارتقاي سطح سلامت جامعه را نيز به دنبال خواهد داشت. از سوي ديگر، سرمايه‌گذاري در اين بخش مي‌تواند باعث کاهش هزينه‌هاي اجتماعي ناشي از مشکلات رواني و عاطفيِ ناشي از ناباروري شود. در نهايت، تقويت حوزه درمان ناباروري مي‌تواند به توسعه صنعت پزشکي و ايجاد فرصت‌هاي شغلي جديد نيز کمک کند؛ موضوعي که رشد اقتصادي را هم به همراه خواهد داشت.

بهداشت و درمان قرباني کسري بودجه

هرچند توسعه زيرساخت‌ها همواره در ادبيات و شعارهاي دولت‌مردان وجود داشته اما در عمل، بهداشت و درمان به ويژه در يک دهه اخير، قرباني کسري بودجه دولت شده است. در چنين شرايطي ورود بخش خصوصي با سرمايه‌گذاري در زمينه تجهيز مراکز درماني، آموزش نيروي انساني متخصص و ايجاد تسهيلات مالي براي بيماران، مي‌تواند کمبودهاي موجود را جبران کند.

مزيت ديگر حضور بخش خصوصي افزايش رقابت در اين حوزه و در نتيجه بهبود کيفيت خدمات است. تجربه کشورهاي توسعه‌يافته نيز نشان داده که ترکيب سرمايه‌گذاري‌هاي دولتي و خصوصي مي‌تواند به افزايش کارآيي و نوآوري در درمان‌ها ي ناباروري کمک کند.

قوانين و مقررات

در چنين شرايطي، قوانين و مقررات مرتبط با درمان ناباروري نيز در ايران هنوز در مراحل اوليه قرار دارد. با وجود اينکه برخي حمايت‌هاي قانوني براي تسهيل درمان ناباروري وجود دارد، اما پوشش بيمه‌اي کامل براي همه روش‌هاي درماني وجود ندارد و بسياري از خدمات همچنان از شمول بيمه خارج هستند. موضوعي که يکي از بزرگترين موانع در مسير تسهيل دسترسي عادلانه به خدمات درماني براي تمام اقشار جامعه است. در اين مسير مجلس و دولت مي‌توانند با همکاري ريل‌گذاري مناسبي در مسير تهسيل قوانين مرتبط و دسترسي اقشار مختلف به خدمات درمان ناباروري انجام دهند.

تجربيات ساير کشورها چه مي‌گويد؟

کشورهايي مانند انگلستان و فرانسه تجربيات موفقي در زمينه درمان ناباروري دارند. اين تجربيات مي‌تواند با توجه به مختصات خاص جامعه ايران مورد استفاده قرار گيرد. در اين کشورها، بخش عمده‌اي از هزينه‌هاي درمان ناباروري را بيمه‌هاي دولتي يا خصوصي پوشش مي‌دهند. دولت‌ها به غير از سياست‌گذاري‌ براي رشد جمعيت، به شکل مستقيم از تحقيقات و توسعه فناوري‌هاي مرتبط با اين حوزه نيز حمايت مي‌کنند. از ديگر نقاط قوت اين کشورها مي‌توان به همکاري نزديک بخش‌هاي دولتي و خصوصي در توسعه زيرساخت‌هاي پزشکي و آموزش نيروي متخصص اشاره کرد.

چه بايد کرد؟

سرمايه‌گذاري در حوزه درمان ناباروري، يک ضرورت اجتماعي و اقتصادي است. آن هم در شرايطي که جمعيت ايران رو ‌به پيري حرکت مي‌کند. توسعه حوزه درمان ناباروري مي‌تواند به بهبود کيفيت زندگي زوج‌هاي نابارور، ارتقاي سطح سلامت عمومي و تقويت اقتصاد کشور منجر شود. اما اين مسير پرپيچ‌وخم و نيازمند منابع مالي بسياري است.

ورود بخش خصوصي به اين حوزه مي‌تواند نقش مهمي در رفع کمبودها و بهبود کيفيت خدمات ايفا کند. براي دستيابي به اين اهداف اصلاح قوانين، تسهيل دسترسي به خدمات درماني با توسعه پوشش بيمه‌ها و سرمايه‌گذاري گسترده در تجهيزات و نيز آموزش مورد نياز است.