واردات گاز ايران از روسيه و ترکمنستان

سعيد توکلي در دومين روز بيست‌ونهمين نمايشگاه بين‌المللي نفت، گاز، پالايش و پتروشيمي در نشست خبري اظهار داشت: براي نخستين بار، توليد گاز خشک در شبکه گاز کشور در زمستان 1403 به 880 ميليون مترمکعب در روز رسيد که اين دستاورد حاصل مديريت يکپارچه و هماهنگ در مجموعه وزارت نفت بود.

معاون وزير نفت با اشاره به اينکه در آبان‌ 1403، سرماي شديد مناطق اسکانديناوي به 11 استان شمالي کشور رسيد و دماي هوا تا 12 درجه سانتي‌گراد کاهش يافت، ادامه داد: در حالي که مخازن نفت‌گاز کشور در وضعيت مطلوبي نبود، مديريت مصرف و تأمين انرژي با دقت و تلاش شبانه‌روزي دنبال شد. پاييز 1402 به اذعان سازمان هواشناسي گرم‌ترين پاييز نيم‌قرن اخير ايران بود و مصرف نيز با اضافه شدن 900 هزار مشترک جديد افزايش يافت.

توکلي با بيان اينکه در شرکت ملي گاز ايران، از ابتداي امسال، برنامه‌ريزي براي عبور موفق از زمستان با جديت دنبال شد، تصريح کرد: نشست‌هاي متعدد با حضور تمام مديران و کارشناسان برگزار شد، در روزهاي ابتدايي فروردين 1404، فشار ورودي در ايستگاه‌هاي CGS به 36 PSI رسيد. طي اين دوره، با وجود سرماي شديد، توزيع گاز در سراسر کشور، به‌ويژه در مناطق شمالي بدون وقفه انجام شد.

وي با اشاره به پيش‌بيني ناترازي 150 ميليون مترمکعبي در زمستان گذشته که در برخي روزها تا 350 ميليون مترمکعب نيز افزايش يافت، تأکيد کرد: در اين شرايط لازم بود اقدام‌هاي اساسي و فوري صورت گيرد. اين ناترازي يک‌شبه به‌وجود نيامده، بلکه حاصل سال‌ها فاصله بين توليد و مصرف است.

مديرعامل شرکت ملي گاز ايران با تأکيد بر اينکه با وجود همه چالش‌ها در 1403، اين شرکت نسبت به سال 1402 بالنده‌تر عمل کرد، گفت: براي نمونه، 17 ايستگاه تقويت فشار وارد مدار شد و 30 توربوکمپرسور در نقاط حساس عملياتي کشور به‌کار گرفته شدند، همچنين ظرفيت انتقال در کريدور شرق کشور تا 50 ميليون مترمکعب افزايش يافت.

توکلي با بيان اينکه با وجود ادامه تعميرات اساسي پالايشگاه‌ها تا آبان‌ 1403، پايداري تأمين گاز حفظ شد، تصريح کرد: در برخي مقاطع، همکاران ما در فاز يک پالايشگاه‌ها، با وجود ظرفيت اسمي 25 ميليون مترمکعب، تا 39 ميليون مترمکعب گاز منتقل کردند. اين عملکرد نتيجه پذيرش ريسک‌هاي مهندسي‌شده و تلاش کارشناسان شرکت ملي گاز بود.

وي از برگزاري زودهنگام نشست‌هاي مديريت سوخت از سوي وزير نفت قدرداني کرد و گفت: اين اقدام، نقش تعيين‌کننده‌اي در آمادگي شرکت‌ها و تقسيم کار ميان مديريت‌هاي مختلف وزارتخانه داشت. خدا را شکر مي‌کنيم که با وجود همه سختي‌ها، هيچ اختلالي در پايداري شبکه گاز کشور ايجاد نشد.

معاون وزير نفت با اشاره به راندمان پايين بخاري‌هاي متداول در کشور اظهار کرد: اکنون حدود 20 ميليون بخاري ساخت داخل در کشور استفاده مي‌شود که راندمان بيشتر آنها حدود 60 تا 70 درصد است. اين در حالي است که بر اساس مصوبه شوراي اقتصاد، توليد بخاري‌هاي با راندمان بالاي 85 درصد در دستور کار قرار گرفته و قرارداد آنها نيز بسته شده است.

توکلي يادآور شد: خوشبختانه با حمايت دولت و لطف الهي، تأمين و توزيع اين بخاري‌هاي راندمان بالا آغاز شده و بدون دريافت هيچ هزينه‌اي از مصرف‌کنندگان، جايگزين بخاري‌هاي قديمي مي‌شود. تنها اقدام لازم، تحويل بخاري‌هاي فرسوده به شرکت ملي گاز است.

وي با بيان اينکه موضوع مديريت مصرف تنها برعهده وزارت نفت نيست و ساير دستگاه‌ها ازجمله وزارت صنعت، معدن و تجارت نيز بايد در اين زمينه ورود جدي داشته باشند، گفت: بايد از توليد بخاري‌هاي کم‌راندمان جلوگيري شود و اين موضوع نيازمند مطالبه‌گري رسانه‌ها و افکار عمومي از نهادهاي مسئول است.

معاون وزير نفت همچنين درباره تعرفه‌گذاري گاز اظهار کرد: تعيين تعرفه گاز برعهده سازمان برنامه و بودجه و بخش مديريت انرژي آن است. پارسال اقدام مهمي در اين زمينه صورت گرفت و مصرف‌کنندگان پرمصرف در پله‌هاي 11 و 12 با افزايش چشمگير قيمت روبه‌رو شدند، به‌گونه‌اي که در برخي مناطق تهران، صورتحساب گاز به 250 تا 300 ميليون تومان نيز رسيد.

توکلي با تأکيد بر اينکه قيمت‌گذاري تعرفه يکي از ابزارهاي مؤثر در کنترل رفتار مصرف‌کننده است، بيان کرد: گاز مصرفي خانوارها با قيمت بسيار پايين‌تري عرضه مي‌شود. دولت چهاردهم و شخص رئيس‌جمهوري، بر توزيع عادلانه انرژي و يارانه آن تأکيد دارند و انتظار مي‌رود با بررسي‌هاي دقيق‌تر، مصرف‌کنندگان خوش‌مصرف  تشويق شوند و حتي پاداش بگيرند.

وي درباره وضعيت ناترازي گاز و احتمال قطعي گاز در سال 1404 گفت: ناترازي به اين معناست که اگر بخواهيم تمام مصرف‌کنندگان انرژي را به گاز متصل کنيم، بايد روزانه يک ميليارد و 200 ميليون مترمکعب گاز شيرين در اختيار داشته باشيم که اين مقدار تأمين‌پذير نيست. در زمستان امسال نيز مانند سال‌هاي گذشته، برنامه‌ريزي‌هايي با هدف مديريت مصرف و تأمين سوخت مورد نياز انجام مي‌شود.

معاون وزير نفت با اشاره به اينکه در همه کشورهاي دنيا سبد انرژي تعريف شده و گاز تنها بخشي از اين سبد را تشکيل مي‌دهد، در کشور ما نيز بخشي از تأمين انرژي زمستاني بايد با سوخت جايگزين انجام شود، اظهار کرد: در زمستان گذشته، با وجود برخي محدوديت‌ها در بخش صنعتي و معدني، هيچ‌گونه قطعي گاز در بخش خانگي نداشتيم و اميدواريم با تأمين سوخت معادل نيروگاه‌ها، امسال نيز بدون مشکل اين مسير ادامه يابد.

توکلي با اشاره به آمار عملکرد شرکت ملي گاز ايران در سال جاري گفت: در 45 روز ابتدايي سال 1404، مقدار سوخت معادل تحويلي به نيروگاه‌ها نسبت به مدت مشابه پارسال 16 درصد افزايش داشت. از اين مقدار، سهم گاز نيز به‌طور قابل‌توجهي رشد کرده و اين نشانه‌اي از افزايش عرضه است.

وي با اشاره به نقش تجارت گاز در سياست‌هاي کلان کشور گفت: طبق قانون برنامه هفتم توسعه، کشور مکلف به توسعه همکاري‌هاي گازي با کشورهاي همسايه است. بر اين اساس، اولويت شرکت ملي گاز، توسعه صادرات گاز و تحقق هاب منطقه‌اي با کشورهاي همسايه است. با وجود اين در ارتباط با بحث صادرات به اروپا در شرکت ملي گاز برنامه جدي وجود ندارد.

مديرعامل شرکت ملي گاز ايران درباره قرارداد سوآپ گاز بين ترکمنستان، ايران و ترکيه اظهار کرد: اين قرارداد که اواخر زمستان پارسال عملياتي شد، نخستين قرارداد G2G (شرکت دولتي با شرکت دولتي) به‌شمار مي‌رود و هم‌اکنون نيز فعال است؛ ترکمنستان به‌عنوان دارنده بزرگ‌ترين مخزن گازي خشکي جهان و با داشتن مرز مشترک با ايران، شريک مهمي در حوزه تأمين انرژي محسوب مي‌شود.

وي افزود: مذاکراتي هم براي خريد گاز از ترکمنستان در حال انجام داريم که علاوه بر سوآپ گاز، بتوانيم واردات گاز نيز از اين کشور همسايه داشته باشيم.

توکلي درباره همکاري‌هاي گازي با روسيه نيز بيان کرد: مذاکرات متعددي در اين زمينه انجام شده است و وزير نفت به‌تازگي سفري به روسيه داشت. اگرچه تفاهم‌نامه اوليه در دولت قبل امضا شد، اکنون در حال بررسي قيمت و مکانيسم پرداخت براي فاز اول پروژه براي واردات گاز به ظرفيت سالانه 55 ميليارد مترمکعب هستيم و اميدواريم به توافق نهايي براي آغاز جريان گاز برسيم.

وي درباره واردات گاز از روسيه گفت: براي انتقال گاز روسيه به ايران، بايد مشخص شود که آيا اين انتقال از طريق زيرساخت‌هاي فعلي امکان‌پذير است يا نيازمند ايجاد زيرساخت‌هاي جديد از سوي طرف روسي خواهد بود. اين موضوع در حال بررسي فني قرار دارد و قطعاً از موضوعات مهم و در دستور کار شرکت ملي گاز است.

مديرعامل شرکت ملي گاز ايران افزود: اجراي اين پروژه وابسته به بررسي‌هاي کارشناسي درباره زيرساخت‌هاي موجود در کشورهاي واسط مانند آذربايجان، ارمنستان و گرجستان است. از آنجا که ايران با روسيه مرز خاکي مشترک ندارد، واردات گاز تنها از مسير اين کشورها امکان‌پذيراست.

توکلي با اشاره به اهميت واردات گاز در پايداري شبکه در مناطق شمالي کشور اظهار کرد: يکي از دلايل پيگيري جدي اين پروژه، نبود منابع پايدار توليد گاز در شمال ايران است؛ بر اين اساس، واردات گاز از مسيرهاي منطقه‌اي مي‌تواند يکي از راهکارهاي مؤثر در تأمين انرژي اين مناطق باشد.

وي تأکيد کرد: اجراي اين پروژه از تکاليف قانوني شرکت ملي گاز در قالب برنامه هفتم توسعه است و اميدواريم با ادامه مذاکرات، مقدمات عملياتي شدن آن فراهم شود.