واردات سالانه 20 ميليارد دلار کالاي قاچاق به کشور

يکي از موانعي که توليد داخلي را با چالش‌ مواجه مي‌کند قاچاق کالا است متأسفانه طي سال‌هاي گذشته همواره اقتصاد کشور ما از مسئله واردات کالاهاي قاچاق رنج‌برده است و در مقاطعي به دليل ممنوعيت‌هاي واردات که به ناچار و بر اساس شرايط ارزي و اقتصادي کشور وضع شده است با حجم بيشتري از واردات کالاهاي قاچاق به کشور مواجه شده‌ايم.

در حال حاضر با واردات کالاهاي قاچاق در بخش‌هاي مختلف از جمله لوازم‌خانگي، لوازم آرايشي و بهداشتي، پوشاک و ... مواجه هستيم و همين موضوع اثرات مخربي بر توليدات و عرضه کالا داشته است و ضرورت مبارزه با آن را آشکارتر مي‌سازد.

بنابراين در راستاي مبارزه با اثرات مخرب واردات قاچاق کالا ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز همواره اقداماتي را انجام داده است و  پيرو اين موضوع اخيرا اقداماتي را براي مبارزه با قاچاق کالا در فضاي مجازي و حقيقي انجام داده که در گفت‌وگويي تفصيلي خبرنگار فارس با وحيد خدرويسي مديرکل دفتر پيشگيري با قاچاق کالا و ارز ستاد مرکزي مبارزه با قاچاق کالا و ارز به جزئيات اين اقدامات اشاره شده است.

- فارس: ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بر اساس رسالت ذاتي خود همواره اقداماتي را در خصوص مبارزه و پيشگيري از واردات و عرضه کالاهاي قاچاق انجام داده است در حال حاضر اين ستاد چه برنامه و اقداماتي را در دست اجرا دارد؟ 

خدرويسي: همانطور که اشاره کرديد ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در راستاي وظايف قانوني خود در بحث پيشگيري و مبارزه با قاچاق برنامه‌هاي مدوني دارد و در راستاي همين برنامه‌ها موضوع مبارزه با قاچاق کالا را پيش از مبادي ورودي و همچنين مبادي ورودي و مسير، انبارها و سطح عرضه در فضاي حقيقي  و فضاي مجازي راهبري و اقدامات پيشگيرانه در اين خصوص را انجام مي‌دهد.

در يک سال گذشته نيز با توجه به وضعيت کشور به لحاظ سياست‌هاي ارزي، مبارزه با قاچاق کالا را با جديت دنبال کرده است و اقدامات مقابله‌اي و پيشگيرانه را انجام مي‌دهيم.

- فارس: در حال حاضر عرضه کالاهاي قاچاق هم در فضاي حقيقي (بازار) و هم در فضاي مجازي صورت مي‌گيرد؟ ستاد براي مبارزه با عرضه کالاهاي قاچاق در فضاي مجازي چه کارهايي را انجام داده است؟

خدرويسي: از سال 1396 با توجه به تحريم‌هاي يک‌جانبه و ظالمانه آمريکا، بانک مرکزي جمهوري اسلامي ايران يک سري سياست ارزي را دنبال کرد  و پيرو آن نيز محدوديت واردات کالايي افزايش يافت و دولت محدوديت زيادي در بحث اقلام وارداتي اعمال کرد به طوري که در حال حاضر در خصوص حدود 2 هزار  و 700 قلم کالا ممنوعيت واردات وجود دارد. از طرفي محدوديت واردات کالا نيز به موضوع قاچاق دامن مي‌زند بنابراين با توجه به اين مسئله بايد از واردات حجم زيادي کالاي قاچاق به کشور جلوگيري کرد.

 ايجاد کارگروه مبارزه با کالاهاي قاچاق در فضاي مجازي

بنابراين در راستاي مبارزه با عرضه کالاي قاچاق در فضاي مجازي، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز؛ کارگروه فضاي مجازي را با حضور دستگاه‌هاي عضو تشکيل داده است و جلسات متعددي را نيز براي تبيين برنامه‌ها و اقدامات در خصوص مبارزه با کالاهاي قاچاق با دستگاه‌هاي عضو، سکوها و پلتفرم‌هاي بزرگ برگزار
کرده‌ايم.

از نظر ما حمايت از توليد يک ضرورت انکارناپذير است براين اساس در جلساتي که ستاد با عرضه‌کنندگان کالا در فضاي مجازي و حقيقي برگزار مي‌کند اين موضوع را بصورت دائم بيان مي‌کند.

لذا بالغ بر ده‌ها جلسه با پلتفرم‌ها و سکوهاي عرضه کالا برگزار شده و حتي از آنها تعهد گرفته‌ايم که کالاي قاچاق را عرضه کنند.

- فارس: نتيجه اين جلسات و اقدامات چه بوده است؟ آيا عرضه کالاهاي قاچاق کاهش يافته است؟

خدرويسي: بله نتايج مثبتي را کسب کرده‌ايم عرضه ده‌ها هزار قلم از کالاي قاچاق در فضاي مجازي را حذف کرده‌ايم، البته اقدامات انجام شده کافي نبوده است به اين دليل که تعداد و تنوع کالاهاي قاچاق زياد است و لذا مبارزه با آن هم کار آساني نيست.

از طرفي برخي از سکوها و پلتفرم‌هاي عرضه کالا در فضاي مجازي هم توجه لازم و کافي را به هشدارهاي ما نداشته‌اند و با وجود تذکرات مکرر تصور مي‌کردند که ما (ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز) در اقداماتمان جدي نيستيم لذا با وجود هشدارها و تذکراتي که به آنها داده شده بود همچنان به عرضه کالاهاي قاچاق خود ادامه دادند که اين استمرار نيز باعث شد تا ستاد مرکزي مبارزه با قاچاق کالا و ارز در هفته گذشته اينماد يکي از سکوهاي بزرگ و مطرح را به دليل  عدول از قوانين و بي‌توجهي به هشدار‌هاي ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز،  تعليق کند و پيرو آن نيز درگاه پرداخت اينترنتي اين پلتفرم مسدود شد. البته اين پلتفرم بعد از اينکه کالاهاي قاچاق عرضه شده بر روي سايت خود را حذف کرد رفع تعليق شد و به فعاليت خود ادامه داد اما اين اقدامات ما حاکي از آن بود که ما نسبت به اجراي قانون و اقدامات قانوني هيچ اغماضي نداريم.

- فارس: به غير از اين پلتفرم، تاکنون سکو يا سکوهاي ديگر عرضه‌کننده کالاهاي قاچاق در فضاي مجازي بسته شده است؟

خدرويسي:  بله، تاکنون صدها سايت کوچک عرضه‌کننده کالاهاي قاچاق بسته شده است. البته در خصوص سکوها و پلتفرم‌ها تمام تلاش ما اين است که قبل از تعليق اينماد و مواردي اين‌چنيني، مصاديق قاچاق توسط عرضه‌کننده کالا حذف شود تا کسب و کار با مشکل مواجه نشود. اما متأسفانه علي‌رغم هم و غم ما برخي همکاري لازم را با ما ندارند وعدم همکاري هم منجر به تعليق اينماد و بسته‌شدن سايت مي‌شود.

هدف اصلي ما ناامن کردن فضا براي عرضه کالاي قاچاق است. ناامن کردن فضا به تغيير رفتار عرضه‌کننده منجر مي‌شود. لذا همزمان با کارهاي پيشگيرانه بايد کارهاي رسانه‌اي را نيز انجام دهيم تا به تغييررفتار عرضه‌کننده کالاي قاچاق منجر شود. البته بيش از 80 درصد کار ما در ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز اقدامات پيشگيرانه و کارهاي ساختاري است.

فارس: شايد در مواردي برخي از عرضه‌کنندگان کالا ندانند کالايي که عرضه مي‌کنند قاچاق است، آيا راهي وجود دارد که سکوهاي عرضه از اينکه کالايي که عرضه مي‌کنند قاچاق است يا خير مطلع شوند؟

شناسايي کالاهاي قاچاق در سکوهاي فروش به کمک نيروهاي ناظر

خدرويسي: به اين موضوع فکر شده و براي آن راهکار داريم، براساس دستورالعمل مبارزه با قاچاق در فضاي مجازي، به دستگاه‌هاي مختلف دسترسي نظارتي داده‌ايم تا در صورتي در حين رصد در فضاي مجازي کالاي قاچاقي را شناسايي کردند به سکو و پلتفرم عرضه‌کننده اطلاع دهند. بر اين اساس در دستگاه‌هاي مختلف از جمله سازمان غذا و دارو و يا وزارت جهاد کشاورزي افرادي به عنوان ناظر کالاهاي عرضه شده در فضاي مجازي مربوط به خودشان را رصد مي‌کنند و در صورتي که مشاهده کنند که سکويي اقدام به عرضه کالاي قاچاق مي‌کند به آن سکو يا پلتفرم از طريق ارسال پيغام اطلاع مي‌دهند. بنابراين عرضه‌کننده بعد از دريافت پيام، ممکن است نهاد ناظر را بر اساس مستندات قانع کند که کالاي عرضه شده قاچاق نيست و بتواند به عرضه خود ادامه دهد.

اما اگر مستنداتي مبني بر اينکه کالايي که عرضه مي‌کند قاچاق نيست نداشته باشد بايد مطابق قانون آن کالاي قاچاق را از سکو حذف کند و اگر اين اقدام را انجام ندهد با وي بصورت قانوني برخورد مي‌شود. لذا با توجه به اقداماتي که انجام داده‌ايم عرضه کالاي قاچاق به شدت در فضاي مجازي بخصوص در سکوهاي بزرگ اينترنتي کاهش يافته است.

- فارس: در خصوص مبارزه با عرضه کالا‌هاي قاچاق در فضاي حقيقي چه اقداماتي ستاد انجام داده است؟

خدرويسي: اخيراً هم در راستاي اقدامات پيشگيرانه در خصوص عرضه کالاهاي قاچاق در بازار يا همان فضاي حقيقي مسئولان مراکز بزرگ تجاري و مال‌هاي بزرگ تجاري تهران را دعوت کرديم و برنامه‌هاي مبارزه با قاچاق ستاد را براي آنها تبيين کرديم.

البته ستاد همزمان در مسيرها و سطوح مختلف مبارزه با عرضه کالاي قاچاق در فضاي حقيقي و فضاي مجازي را دنبال مي‌کند زيرا در صورتي که روي يک فضا تمرکز شود ممکن است از فضاي ديگر غفلت شود و به عنوان مثال با تمرکز بر جلوگيري از عرضه کالا در فضاي حقيقي، عرضه کالاي قاچاق به فضاي مجازي کوچ کند و برعکس بنابراين همزمان بايد اقدامات پيشگيرانه را در خصوص هر دو فضا در نظر داشت.

پيرو اين مسئله نيز جلسه اخير که اواخر هفته گذشته با صاحبان مراکز تجاري برگزار شد در راستاي تبيين اقدامات پيشگيرانه ستاد مرکزي مبارزه با قاچاق کالا و ارز در خصوص عرضه کالاي قاچاق بود که  در اين جلسه تذکرات لازم با صاحبان مراکز تجاري داده شد. ما معتقد هستيم که مراکز تجاري بخصوص در مناطق شمال شهر تهران يکي از نقاط جريان‌ساز و تعيين‌کننده الگوي مصرف و سليقه است بنابراين بايد کارهاي پيشگيرانه در خصوص عرضه کالاي قاچاق در اين مراکز صورت انجام شود.

- فارس: در اين بخش تاکنون نتيجه‌اي حاصل شده است؟

خدرويسي: با توصيه و تبيين و برگزاري جلسات، بسياري از کالاهاي محرز قاچاق در سطح عرضه از مجتمع‌ها و مراکز تجاري جمع‌آوري شده است اما هنوز بايد کارهاي زياد ديگري انجام شود.

در خصوص اثرات اقدامات انجام شده بايد بگويم که سال گذشته بسياري از توليدکنندگان پوشاک به دليل عرضه پوشاک قاچاق گلايه‌مند بودند اما با اقداماتي که ستاد انجام داده است اخيراً چند توليد‌کننده در حوزه پوشاک از ستاد تشکر کرده‌اند که اقدامات ستاد مفيد بوده و نتايج مثبتي هم به دست آمده است.

- فارس: ميزان واردات کالاهاي قاچاق چقدر است؟ برآوردي از ميزان واردات وجود دارد؟

خدرويسي: قبل از پاسخ به اين سؤال شما بايد بگويم که قاچاق سرريز تصميمات غلط اقتصادي دولت در بخش‌هاي مختلف است، مادامي که در تصميمات اقتصادي دولت پيوست‌هاي مبارزه با قاچاق لحاظ نشود، وضعيت همين‌طور است. البته به اين نکته نيز بايد توجه داشت که حتي اگر واردات تمام کالاها آزاد شود باز هم قاچاق از بين نمي‌رود و واردات کالاي قاچاق انجام مي‌شود زيرا واردات کالاي قاچاق صرفه دارد.      

واردات سالانه 20 ميليارد دلار  کالاي قاچاق به کشور

مرجع رسمي اعلام ميزان واردات کالاهاي قاچاق ستاد مرکزي است که در سال 99 اعلام کرد ارزش واردات کالاهاي قاچاق به کشور 20 ميليارد دلار است اما اخيرا رقمي  در اين خصوص اعلام نشده است

- فارس: واردات کالاهاي قاچاق به کشور از کدام کشورها است؟

خدرويسي: از مرزهاي مختلفي انجام مي‌شود. بر اساس نوع کالاهايي که به کشور وارد مي‌شود فرق دارد به عنوان مثال از مرزهاي جنوبي لوازم‌خانگي وارد کشور مي‌شود البته واردات لوازم‌خانگي از مرزهاي غربي نيز به کشور انجام مي‌شود. همچنين واردات محصولات دخاني نيز از مرزهاي غربي به کشور وارد مي‌شود. در مجموع واردات کالاهاي قاچاق از نقاط مختلف به کشور صورت مي‌گيرد.

فارس: يک از راه‌هاي نقل‌ و انتقال کالاهاي قاچاق پست است و متأسفانه شاهد هستيم که کالاهاي قاچاقي که در سايت‌هاي مختلف و فضاي مجازي عرضه مي‌شود از طريق سيستم پست به دست مشتري مي‌رسد، براي  جلوگيري از نقل و انتقال کالا از طريق پست آيا ستاد مبارزه با قاچاق کالا برنامه‌اي دارد؟

خدرويسي: بله در اين خصوص که به درستي به  آن اشاره کرديد که بخشي از نقل و انتقالات کالاهاي قاچاق  از طريق پست انجام مي‌شود. از آنجا که سيستم پست يک سيستم دولتي است اين موضوع بسيار ناراحت‌کننده است. براساس برآوردهاي انجام شده حدود يک تا دو ميليارد دلار کالاي قاچاق از طريق پست وارد کشور مي‌شود بنابراين ستاد مبارزه با قاچاق کالا جلوگيري از واردات کالاي قاچاق از طريق سيستم پست را در دستور کار قرار داده است.

جلوگيري از نقل و انتقال کالاي قاچاق از طريق پست با بهره‌گيري از شناسه کالا

بنابراين براي جلوگيري از نقل و انتقال کالاي قاچاق از طريق پست، مراکز پست را مکلف کرده‌ايم که از اين پس براي نقل و انتقال کالا از طريق پست حتما بايد کالا داراي کد رهگيري و شناسه کالا باشد و بسته‌هاي پستي حتما بايد در مبدا نظارت شوند. البته بخشنامه‌اي نيز موجود است که براساس آن کالا به صورت سرباز بايد تحويل به پست شود.

بنابراين با توجه به برنامه‌هايي که ستاد مبارزه با قاچاق کالا براي جلوگيري از نقل و انتقال کالاي قاچاق در داخل کشور توسط پست دارد اين اطمينان را مي‌دهم که در يکي - دو ماه  آينده اتفاقات خوبي صورت بگيرد و جلوي نقل و انتقال کالاهاي قاچاق از طريق پست گرفته شود.

براساس ماده 13 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، کالاهاي وارداتي و توليد داخل بايد داراي کدرهگيري و شناسه کالا باشند و پست هم به جهت اينکه سرويس شناسه کالا را دارد  امکان چک کردن شناسه و کد رهگيري را دارد.

- فارس: در خصوص واردات کالاي قاچاق از خارج و از طريق پست ستاد چه برنامه‌اي دارد؟ آيا اقدامات پيشگيرانه‌اي در اين زمينه نيز دارد؟ آيا مي‌توان مانع واردات قاچاق کالا از طريق پست شد؟

شناسايي واردکنندگان کالاي قاچاق به کشور از طريق پست

خدرويسي: بله، در راستاي اقدامات پيشگيرانه براي واردات کالا از طريق بهره‌گيري از سيستم پست تکاليفي براي گمرک تعيين و اين تکاليف به آنها ابلاغ شده است.

در مجموع قاعده اين است که کالايي که از طريق پست به کشوري ارسال مي‌شود کالاي غيرتجاري است اما وقتي فردي به صورت هفتگي يا روزانه و مستمر کالا از خارج و از طريق پست ارسال مي‌کند اين موضوع جنبه تجاري پيدا مي‌کند لذا پست مي‌تواند با بهره‌گيري از اطلاعات سامانه اين افراد را شناسايي کند. در حال حاضر پيگير امور هستيم و جلساتي در اين خصوص برگزار شده است تا اقدامات پيشگيرانه از اين طريق نيز انجام شود.

- فارس: جرايم در نظر گرفته براي عرضه‌کنندگان کالاي قاچاق چيست؟

خدرويسي: بر اساس قانون کالاهاي قاچاق ضبط مي‌شود. جريمه کالاي قاچاق نيز سنگين است در قانون جريمه کالاي قاچاق يک تا دو برابر و در مواردي تا سه برابر ارزش کالاي قاچاق است البته در مواردي هم به ده برابر ارزش کالا مي‌رسد اما در مجموع ميزان جريمه‌ها بستگي به تشخيص مرجع رسيدگي کننده دارد.

دلايل پشت پرده گراني ها چيست؟

قيمت برنج ايراني در يک هفته اخير گران شده اين درحالي است که وزارت جهاد کشاورزي پيش تر مدعي شده بود کمبودي در تامين برنج نداريم و واردات آن هدر رفت هزينه است و با اين استدلال، واردات برنج خارجي را ممنوع کرده اما نه تنها نياز داخل تامين نشد بلکه قيمت برنج ايراني هر هفته درحال صعود است.

براساس استعلام قيمت از فروشندگان برنج، قيمت برنج داخلي از زمان ممنوعيت واردات برنج خارجي رو به افزايش گذاشته است. به طوري که قيمت هر کيلوگرم برنج پاکستاني 37 هزار تومان بود، اما اکنون به 60 هزار تومان رسيده است و قيمت هر کيلوگرم برنج هندي 45 هزار تومان بود که به 75 هزار تومان رسيده است . اين درحالي است که بهاي هر کيلوگرم برنج ايراني در يک ماه گذشته ، بين 7 تا 10 هزار تومان افزايش داشته و به کيلويي 125هزار تومان رسيده است.

به گزارش سرويس اقتصادي تابناک، براساس اطلاعات مرکز آمار ايران، متوسط قيمت خرده فروشي مواد خوراکي در تهران در هفته منتهي به 27 مهر نشان مي‌دهد در يک ماه اخير، متوسط قيمت برنج 17 درصد افزايش يافته است. درحاليکه چندي پيش، وزارت جهاد کشاورزي مدعي شد تا نيازي به واردات برنج نبوده و اگر برنجي وارد شود در حق ارز محدود کشور و مردم ظلم شده است چرا که اين ارز بايد در جاي مهم‌تري هزينه شود.

يک پخش کننده مستقيم برنج درمورد علت افزايش قيمت برنج در روز‌هاي اخير به خبرنگار تابناک گفت: قيمت برنج هاشمي درجه يک آستانه کيلويي 125 هزار تومان است که نسبت به اوايل سالجاري 15 هزار تومان افزايش يافته و نسبت به هفته پيش 5 هزار تومان گران تر شده است.

اين فعال بازار برنج، با اشاره به ممنوعيت واردات برنج‌هاي خارجي، ادامه داد: از زماني که واردات برنج خارجي ممنوع شد بازار برنج دچار التهاب شده است. به طوري که نه تنها قيمت برنج‌هاي هندي و پاکستاني صعودي شده بلکه بر قيمت برنج ايراني هم اثر گذاشته است. بنابراين تجربه ثابت کرد که با برنج ايراني به تنهايي نمي توان نياز داخل کشور را تامين کرد .

اين فروشنده برنج، کاهش توليد برنج را از دلايل ديگر گراني هاي اخير دانست و اظهار کرد: وزارت جهاد کشاورزي مدتي پيش، ادعا کرد کمبودي در تامين برنج نداريم، اما واقعيت به گونه اي ديگر بود و بسياري از مردم، نه تنها قدرت خريد برنج ايراني را ندارند بلکه کشاورزان نيز امسال 30 درصد برنج کمتري نسبت به سال گذشته توليد کردند و همين امر تامين برنج در کشور را با چالش مواجه کرده است .