نکات مهم درباره افتتاح بزرگترين کنسولگري آمريکا در اربيل عراق

گزارش هاي رسمي حاکي از اين هستند که افتتاح اين مجموعه به ظاهر کنسولي هزينه اي بالغ بر 800 ميليون دلار روي دست واشينگتن گذاشته و البته که وسعت آن نيز کم از يک شهر ندارد. اغلب صاحب نظران معتقدند که اين مجموعه به ظاهر کنسولي، براي اهداف بزرگتري راه اندازي شده و بيراه نيست اگر آن را مرکز فتنه‌جويي جديد آمريکا در غرب آسيا نام نهيم. با اين همه، در در مورد اين اقدام دولت آمريکا و اهداف و پيام هاي آن، توجه به 6 نکته ضروري به نظر مي رسد.

يک: بسترسازي براي نفوذ عميق در منطقه غرب آسيا

اين اقدام تکميل‌کننده زنجيره‌اي از پايگاه‌ها و حضورهاي نظامي-امنيتي آمريکا در منطقه است. از سوريه تا عراق، آمريکا به دنبال ايجاد يک «کمان کنترل» از نيروهاي غيردولتي وابسته است. اربيل، با موقعيت جغرافيايي حساس خود در همسايگي ايران، ترکيه و سوريه، به «ستاد فرماندهي نرم» اين کمان تبديل مي‌شود. اين کنسولگري عظيم تنها محلي براي ارائه ويزا نيست. احتمالاً مرکزي براي هماهنگي اطلاعاتي، عمليات سياسي و حمايت لجستيکي از شبکه‌هاي وابسته واشينگتن در منطقه خواهد بود.

دو: تضعيف حاکميت‌ها و دامن‌زدن به شکاف‌ها

آمريکا با اين اقدام عملاً به حکومت فدرال عراق در بغداد بي‌اعتنايي کرده و مشروعيت دولت مرکزي را زير سوال برده است. اين امر تنش‌هاي ديرين بغداد-اربيل را تشديد و عراق را در وضعيت شکننده‌تر نگه مي‌دارد. در عين حال، نزديکي جغرافيايي اين پايگاه ديپلماتيک-امنيتي به مرزهاي ايران، آن را به سکويي براي عمليات رواني، رسانه‌اي و احتمالاً خرابکاري عليه کشورمان تبديل مي‌کند. اين اقدام در راستاي سياست «محاصره و مهار ايران» تفسير مي‌شود.

وراي اينها، اين حرکت واکنش شديد ترکيه را هم برانگيخته است. آنکارا آن را نوعي اقدامي مشوق براي عناصر جدايي‌طلب پ.ک.ک مي‌داند و عمق استراتژيک خود را در خطر مي‌بيند. از اين رو، آمريکا به قيمت ايجاد شکاف در تشکيلات ناتو و تشديد تنش با ترکيه، اين ريسک را پذيرفته است.

سه: بازي معنادار با گسل هاي قوميتي در غرب آسيا

آمريکا با افتتاح بزرگترين مجموعه کنسولي خود در اربيل به کُردهاي عراق مي‌گويد: «شما متحد استراتژيک و تحت حمايت ما هستيد.» اما اين حمايت، مشروط و خطرناک است. تاريخ نشان داده آمريکا از گروه‌هاي قومي به عنوان ابزار فشار مقطعي استفاده مي‌کند و در صورت تغيير معادلات، به سادگي آنان را رها مي‌کند. پيام اين مساله به ديگران نيز روشن است: حاکميت ملي در خاورميانه در برابر منافع آمريکا اعتبار چنداني ندارد. اين همان موضوع و رويکردي است که آمريکا ساليان سال است آن را در قالب پرونده هاي مختلف به عينه نشان داده و البته که شکست هاي متعددي نيز خورده است.

چهار: کنشگري در قالب جنگ اطلاعاتي

افتتاح بزرگترين کنسولگري آمريکا در جهان در اربيل، قابليت تبديل شدن به يکي از بزرگ‌ترين مراکز جمع‌آوري اطلاعات در منطقه را دارد. در اين چهارچوب، استقرار امکانات نظارتي و اطلاعاتي در اين مرکز، مي تواند توان جاسوسي و شنود واشينگتن را در کل شمال عراق، غرب ايران و شرق سوريه افزايش دهد. اين موضوع خط قرمز امنيتي براي کشورهاي منطقه محسوب مي‌شود و بدون واکنش از سوي آن ها باقي نمي‌ماند.

پنج: نقض حاکميت ملي و بي‌ثباتي بين‌المللي

اين اقدام نمونه‌اي آشکار از نقض حاکميت ملي و تضعيف يک کشور مستقل است. چنين رويکردي که بي‌ثباتي را در منطقه‌اي از جهان براي پيشبرد اهداف خود مي‌پذيرد، خلاف اصول منشور ملل متحد و هنجارهاي بين‌المللي است. اين سؤال جدي مطرح است که آيا شوراي امنيت اجازه مي‌دهد يک عضو دائم، آشکارا به تضعيف تماميت ارضي يک عضو ديگر بپردازد؟ البته پاسخ در اين موارد روشن است و تجربه نشان داد نهادهاي بين المللي بيش از آنکه به اجراي قوانين و هنجارها متعهد باشند، پوششي براي اقدامات بازيگران غربي و اقويا در قالب پرونده‌هاي مختلف هستند.

شش: ثبات‌زدايي يا مهار خودساخته؟

افتتاح بزرگترين کنسولگري آمريکا در اربيل، واکنش متقابل ايران، ترکيه و حتي روسيه را در پي خواهد داشت. از اين رو، احتمال افزايش تحرکات اطلاعاتي اين دسته از بازيگران در سطح منطقه کاملا وجود دارد. در عين حال، اقدامات غيرسازنده واشينگتن و متحدانش، انگيزه اي قوي براي گروه‌هاي مقاومت در عراق و سوريه ايجاد مي کند تا مبارزه با «اشغالگران» را تشديد کنند.

البته که در بلندمدت، افتتاح بزرگترين کنسولگري آمريکا در اقليم کردستان عراق، کردهاي اين کشور را در معرض تهديد و انزوا قرار مي‌دهد و آنان را به هدفي براي تمام کشورهاي ناراضي از سياست‌هاي آمريکا تبديل مي‌کند و ثبات داخلي عراق را تضعيف مي کند.

به طور کلي بايد گفت که افتتاح بزرگ‌ترين کنسولگري آمريکا در اربيل، نه يک دستاورد ديپلماتيک، که يک اقدام کاملاً راهبردي و تهاجمي است. اين پروژه بزرگ، موتور جديدي براي بي‌ثباتي در منطقه خواهد بود، تنش‌هاي قومي و مذهبي را دامن مي‌زند و آتش‌ غيرقابل کنترلي را روشن مي کند که کنترل آن حتي براي خود آمريکا دشوار خواهد بود. به نظر مي‌رسد واشينگتن، بار ديگر به جاي ديپلماسي و گفت‌وگو، روي استراتژي هزينه‌آفريني براي ديگران شرط بسته است. اما تاريخ منطقه نشان داده است که اين بازي پرخطر، اغلب بازيکن اصلي را نيز با عواقب پيش‌بيني‌نشده و پرهزينه اي رو به رو کرده است. اين «شهر ديپلماتيک» ممکن است به جاي سنگر امن، به قلعه‌اي محاصره‌شده در ميان امواج خشم منطقه تبديل شود.

منبع: جهان نيوز