نوجواناني که سيگار را با آبنبات اشتباه گرفته‌اند!

«12 سالم بود که يکي از همکلاسي‌هام به من سيگار تعارف کرد، يه کام از سيگارش گرفتم، حالا سه سال از اون روز ميگذره و من هر روز قايمکي از مادر و پدرم سيگار ميکشم.» اين را آرمين 15ساله مي‌گويد.

طبق آخرين دوره‌ مطالعات که در اسفند ماه سال 95 انجام شد، بين نوجوانان 13 تا 15 سال، پسران 4.8 درصد و دختران 2.1 درصد سيگار مي‌کشند. اين درحاليست که طبق آمار  20 درصد جمعيت ايران سيگاري هستند؛ يعني از هر 5 نفر يک نفر سيگار مي‌کشند.

با اين‌حال رئيس دبيرخانه ستاد کشوري دخانيات وزارت بهداشت بهروز ولي زاده 22 خرداد با تاکيد بر اينکه جرائم دخانيات بازدارندگي لازم را ندارند گفت که «فروشندگان دخانيات بايد بدانند عرضه و فروش محصولات دخاني به افراد زير هجده سال ممنوع است و مرجع قضايي بايد اجازه و پروانه فروش را از افراد متخلف بگيرد.»

اواخر ارديبهشت ماه امسال، دبيرکل جمعيت مبارزه با استعمال دخانيات ايران محمدرضا مسجدي اعلام کرده بود که «استعمال دخانيات در ايران به سن 9 سالگي رسيده است.»

طبق آمار در دهه 40، سن شروع مصرف سيگار در کشور 30 سالگي، در دهه 50 حدود 25 سالگي و در دهه 70 زير 18 سال بود.

در 10 سال اخير تعداد کارخانه‌هاي دخانيات 8 مورد بوده است، اما اکنون حدود 28 تا 30 کارخانه در کشور فعال است و حتي برخي شرکت‌هاي خارجي توليد سيگار در کشور فعاليت مي‌کنند. اين‌ها درحاليست که برخي فوق تخصص‌هاي بيماري‌هاي ريوي اعلام مي‌کنند که 20 تا 30 درصد مراجعين‌شان نوجواناني هستند که درگير اعتياد به سيگار هستند.

طبق اعلام ستاد دخانيات، قانون جامع مبارزه با دخانيات در سال 1398 به تصويب مجلس شوراي اسلامي رسيده است. به طوريکه در سال 1398، جريمه فروش دخانيات به افراد پايين‌تر از 18 سال، 8 ميليون و 700 هزار تومان رسيده بود، اما اين جرائم بايد «هر سه سال يک‌بار به‌روزرساني شوند، چراکه اکنون اثرگذاري لازم را ندارد.»

در روانشناسي رشد آمده است که با فرا رسيدن دوران نوجواني، اغلب نوجوانان براي اثبات شخصيت و برتري خود، رويه مخالفت و نافرماني و لجاجت را در پيش گرفته، هر امري را با بدبيني نگريسته، حالت منفي و مخالفت به خود مي‌گيرند. از سوي ديگر نوجوانان احتمالاً به دنبال تجربيات جديد از جمله تجربيات پرخطر هستند. اين مسئله طبيعي است، زيرا آن‌ها «محدوديت‌ها و توانايي‌هاي خود و مرزهايي را که برايشان تعيين مي‌کنيد، جستجو مي‌کنند».

نسيم نجفي، روانشناس، مي‌گويد که «بايد توجه نوجوانان را به آسيب‌هايي که در حين سيگار کشيدن برايشان رخ مي‌دهد، جلب کنيم و درباره آثار مخرب سيگار بر تحصيل، ظاهر و چهره آن‌ها صحبت کنيم.» يا اگر فردي در خانواده و اطرافيان سيگار مي‌کشد را برايشان مثال بزنيم تا درس عبرت بگيرد و حتي اگر لازم شد نوجوان را با آن فرد سيگاري رو در رو کنيم تا از تجربياتش برايش بگويد.

 اما در مقابل عظيم عظيمي، روانشناس، مي‌گويد که عمده نوجوانان به دور از چشم والدين سيگار مي‌کشند، پس براي اين نوجوان هر قدر از مضرات سيگار صحبت کنيد، قانع نمي‌شوند. «والدين با فهم سيگار کشيدن نوجوان نبايد مستقيم با او برخورد کنند، چراکه يا محافظه کار‌تر مي‌شود يا گستاخ شده و مقابل پدرو مادر مي‌ايستد». در اين شرايط بايد پنهاني عواملي که موجب سيگاري شدن نوجوان شده را پيدا کرد. «بطور مثال اگر يک دوست او را به اين راه کشانده بايد اين دوستي را قطع کرد، يا اگر نوجوان از اين طريق به دنبال جلب توجه است، بايد به او شخصيت و هويت داد تا کم کم از اين رفتار غلط فاصله بگيرد.»

کارشناسان اين حوزه تاکيد مي‌کنند که دوره نوجواني، دوره‌اي حساس است، بنابراين آموزش قبل از سن 15 سالگي، تلاش براي کاستن فشارهاي رواني، تشويق و تقويت به موقع موفقيت‌ها، فراهم کردن تفريحات سالم و سازنده و دروني کردن ارزش‌ها در پيشگيري از روي آوردن نوجوان به سيگار تأثير زيادي
دارد.

احتمال ترک سيگار در نوجوانان بسيار پايين است، چراکه آگاه‌سازي و قانع کردن آن‌ها سخت است. به همين دليل والدين بايد هوشيار باشند و ارتباطات نوجوان را تحت نظر بگيرند و اگر احساس کردند بلاي مهلک سيگار، گريبان فرزندانشان را گرفته با سعه صدر برخورد کنند و با کمک يک روانشناس و مشاور مشکل را حل کنند.