نقشه وليعهد عربستان براي ايران

اين شبکه اماراتي مدعي شد: در حالي که عربستان از بازگشت سوريه به جمع کشورهاي عربي استقبال مي کند، ايران اين اقدامات را با نگراني دنبال مي کند و آن ها را تهديدي براي منافع راهبردي خود در منطقه مي داند.

سفر الشرع به عربستان صرفا يک پروتکل ديپلماتيک نبود بلکه حامل چندين پيام سياسي شفاف بود. او پس از ديدار با شاهزاده محمد بن سلمان وليعهد عربستان تاکيد کرد «عربستان واقعا تمايل دارد به سوريه در مسير ساخت آينده اش کمک کند». الشرع تاکيد کرد اولويت، برقراري ثبات و تقويت اراده مردم سوريه خواهد بود. خالد سرحان استاد علوم سياسي در گفتگو با برنامه «التاسعه» شبکه اسکاي نيوز عربي گفت اين سفر يک تحول در سياست عربستان در قبال سوريه است زيرا رياض ديگر به پرونده سوريه صرفا از بعد کشمکش و درگيري نگاه نمي کند بلکه مي کوشد راهکارهايي پيدا کند که ثبات منطقه را تضمين و نفوذ ايران را مهار کند.

الشرع در گام بعدي به آنکارا رفت و با رجب طيب اردوغان رئيس جمهور ترکيه ديدار کرد. طبق بيانيه رياست جمهوري ترکيه، در اين ديدار به ارزيابي گام هاي مشترک براي بهبود اوضاع اقتصادي و برقراري امنيت پايدار در سوريه پرداخته شد.

اما آيا مي توان اين سفر را تلاشي براي ايجاد توازن ميان نقش ترکيه و کشورهاي عربي قلمداد کرد يا بيانگر همگرايي گسترده تر ميان آنکارا و دمشق با توجه به کاهش نفوذ ايران است؟سرحان در اين باره مي گويد: «ترکيه خوب مي داند که مرحله پس از اسد به ويژه با توجه به چالش هاي امنيتي شمال اين کشور اقتضا مي کند در روابطش با سوريه بازنگري کند زيرا با تهديدهايي از سوي نيروهاي سوريه دموکراتيک و نيز شبه نظاميان حامي ايران مواجه است.»

اين کارشناس در گفتگو با اين شبکه خبري در رابطه با ايران نيز مدعي شد: به نظر نمي رسد ايران با رضايت به اين تحولات نگاه کند. پس از سخنان الشرع درباره ايجاد روابط متوازنِ مبتني بر حاکميت و احترام متقابل، فرمانده سپاه پاسداران انقلاب ايران هشدار داد «اوضاع سوريه اين گونه نخواهد ماند». اين کارشناس در تحليل اظهارات فرمانده سپاه به اشتباه مدعي شد: اين هشدار علنا بيانگر آن است که اگر ايران احساس کند نفوذش در سوريه کم شده است، احتمالا سمت تنش آفريني مي رود.

با اين حال سرحان همچنان ادعا کرد: «ايران در تنگنا قرار گرفته است. پس از سقوط نظام اسد، ديگر مانند گذشته نمي تواند تصميم گيري ها را در سوريه کنترل کند به ويژه اين که نقش عربستان و ترکيه نيز در حکومت جديد سوريه پررنگ شده است.»

در زماني که الشرع گام هاي ديپلماتيک بر مي دارد، سوريه همچنان حملات تروريستي و تنش هاي امنيتي را تجربه مي کند. براثر وقوع انفجار در شهر منبج 20 نفر جان باختند و 15 نفر ديگر زخمي شدند که بيشترشان زن بودند. در حالي که انگشت اتهام به سمت نيروهاي سوريه دموکراتيک گرفته شده است، مظلوم عبدي فرمانده اين نيروها اين ادعاها را تکذيب و تاکيد کرد براي گفتگو با دولت انتقالي آماده است.

سرحان در اين باره گفت: «انفجارهاي مکرر تاييد مي کند پيشبرد مرحله انتقالي در سوريه آسان نخواهد بود زيرا افراد يا گروه هايي وجود دارند که نمي خواهند ثبات در داخل يا خارج سوريه برقرار شود.»

اسرائيل در جبهه جنوبي و در جولان اشغالي همچنان به تقويت حضور خود ادامه مي دهد. تصاوير ماهواره اي وجود پايگاه هاي نظامي جديد را نشان داده است. وزير دفاع اسرائيل در سخناني قابل تامل گفت «نيروهاي اسرائيلي براي مدت زمان نامعلوم در جنوب سوريه خواهند ماند.» اين سخن بيانگر عزم تل آويو براي حفظ نفوذ خود در اين منطقه در سايه وجود هرج و مرج در سوريه است.

رامي عبدالرحمن مدير ديده بان حقوق بشر سوريه در اين باره گفت: «اسرائيل از جنوب سوريه عقب نشيني نخواهد کرد بلکه تلاش خواهد کرد حضور خود را در آنجا براي مدت زمان طولاني تثبيت کند.»

با پيچيده شدن مداوم اوضاع سوريه، يک سوال مهم باقي مي ماند و آن اين است: آيا عربستان مي تواند در بازسازي سوريه نقشي محوري ايفا کند؟ به اعتقاد سرحان، رياض از نفوذ و حمايت سياسي کافي براي پيشبرد سوريه به سمت ثبات برخوردار است اما موفقيت در اين زمينه نيازمند برداشتن گام هاي عملي مانند برگزاري همايش گفتگوي ملي فراگير و برگزاري انتخابات زودهنگامي است که مشارکت همه احزاب سياسي را تضمين کند.

در سايه اين تحولات، به نظر مي رسد خاورميانه مرحله اي جديد پيش رو دارد زيرا عربستان و ترکيه تلاش مي کنند آينده سوريه را به دور از سيطره ايران ترسيم کنند. آيا احمد الشرع موفق مي شود موازنه مطلوب را برقرار کند يا چالش هاي امنيتي و سياسي واقعيت متفاوتي را رقم خواهند زد؟