نصف سرمايه خارجي بازار اسرائيل را ترک کرد

طبق گزارشي که توسط مؤسسات تحقيقاتي و حقوقي IVC، Gornitzky و KPMG  در اسرائيل تهيه و در روزنامه عبري‌زبان «گلوبز» منتشر شده، تأمين مالي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري در اسرائيل تا نيمه نخست سال جاري با سقوط 40 درصدي به تنها 260 ميليون دلار رسيده که پايين‌ترين ميزان در سال‌هاي اخير است.

در صورت تداوم اين روند، کل سرمايه‌ جذب‌شده تا پايان سال از 350 ميليون دلار فراتر نخواهد رفت، در حالي‌که اين رقم در سال 2024 بيش از 1.2 ميليارد دلار و در سال‌هاي اوج 2021 و 2022 حدود 6 ميليارد دلار بود.

اين بحران بيش از آنکه ناشي از کاهش جهاني در سرمايه‌گذاري‌ها باشد، ريشه در مشکلات ساختاري، بي‌اعتمادي داخلي و بحران‌هاي سياسي و امنيتي اسرائيل دارد. غيبت کامل صندوق‌هاي بزرگ و باسابقه‌اي مانند «پيتانگو»، «ويولا»، «ورتکس» و «استيج وان» از چرخه جذب سرمايه جديد، نشانه‌اي از بي‌اعتمادي عميق به آينده بازار فناوري در اين رژيم است.

اکثر صندوق‌هايي که اکنون در حال تلاش براي جذب مبالغي بيش از 100 ميليون دلار هستند، چهره‌هايي ناشناخته دارند. از جمله اين صندوق‌ها مي‌توان به «کينتيکا» با هدف جذب 150 ميليون دلار و «کيوبيت» با هدف 100 ميليون دلار اشاره کرد.

با اين حال، احتمال موفقيت اين تلاش‌ها پايين ارزيابي شده و به گفته گزارش، نسبت صندوق‌هايي که به اهداف مالي خود مي‌رسند، از 87 درصد در سال 2018 به تنها 29 درصد در سال 2024 کاهش يافته است. حتي صندوقي مانند «رد دات» که ادعا کرده در 2025 موفق به جذب 320 ميليون دلار شده، در واقع اين سرمايه را در سال قبل جذب کرده بود.

در همين حال، 31 صندوق اسرائيلي در تلاش‌اند تا مجموعاً 1.2 ميليارد دلار جذب کنند، اما به‌نظر مي‌رسد اين هدف کاملاً خوش‌بينانه باشد. سرمايه‌گذاران خارجي نيز که زماني نيمي از بازار را تشکيل مي‌دادند، اکنون سهم خود را به 49 درصد کاهش داده‌اند و تمايل بيشتري به سرمايه‌گذاري در مراحل پاياني دارند. سرمايه‌گذاران داخلي نيز با ميانگين سرمايه‌گذاري کمتر (1.3 ميليون دلار در برابر 2.4 ميليون دلار خارجي‌ها) نقش کمرنگ‌تري ايفا مي‌کنند.

صندوق‌هاي معتبر جهاني همچون «آندريسن هورويتس» و «ايندکس» به‌طور کامل از بازار اسرائيل کنار کشيده‌اند. «سکويا» و «لايت‌اسپيد» هر يک تنها سه تا چهار معامله انجام داده‌اند و «اکسل» نيز فقط در سه مورد مشارکت داشته است. اين کاهش چشمگير نشان‌دهنده کاهش علاقه و اعتماد جهاني به بازار فناوري اسرائيل است.

به گفته دينا باسکا راز، رئيس بخش فناوري در KPMG اسرائيل، بازار در حال کوچک شدن است و کاهش سرمايه‌هاي موجود باعث شده تا صندوق‌ها سرمايه‌گذاري‌هاي خود را کاهش دهند، که اين خود به تشديد شکاف در بازار دامن زده است. او اضافه مي‌کند که اگرچه شرکت‌هاي فعال در حوزه‌ي هوش مصنوعي و امنيت سايبري هنوز قادر به جذب سرمايه‌هاي قابل‌توجه هستند، اما بخش‌هايي مثل انرژي پاک و علوم زيستي به‌کلي ناديده گرفته شده‌اند.

شرکت‌هاي نوپا که در شش تا دوازده ماه گذشته تأسيس شده‌اند، به‌ويژه آن‌هايي که در حوزه‌ي هوش مصنوعي مولد فعاليت مي‌کنند، هنوز توان جذب سرمايه را دارند؛ اما شرکت‌هايي که دو تا سه سال از عمر آن‌ها گذشته و محصول و درآمد دارند، در تأمين مالي با مشکلات جدي مواجه شده‌اند.

هم‌زمان، صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري نهادي وابسته به بيمه‌ها و شرکت‌هاي بازنشستگي نيز فعاليت خود را کاهش داده‌اند. اگرچه مجموع سرمايه‌گذاري اين نهادها در نيمه اول سال به 87 ميليون دلار رسيد، اما فقط 18 ميليون دلار از آن به شرکت‌هاي جديد اختصاص يافته است. شرکت «هارئل» سهم خود را از 10 درصد به 33 درصد رسانده، «فينيکس» از 9 به 18 درصد رسيده و «کلال» و «ميگدال» کاهش چشمگيري را تجربه کرده‌اند.

در تحليل نهايي، گزارش گلوبز به اين نتيجه مي‌رسد که اکوسيستم سرمايه‌گذاري در اسرائيل پويايي خود را از دست داده است. رکود سرمايه، افزايش ريسک‌هاي سياسي و کاهش اعتماد باعث شده‌اند تا سرمايه‌گذاران داخلي و خارجي از بازار فاصله بگيرند. فناوري اسرائيل اکنون ميان بلندپروازي در حوزه هوش مصنوعي و بحران بي‌اعتمادي در سرمايه‌گذاري گرفتار شده است؛ بحراني که شايد سال‌ها زمان ببرد تا جبران شود.