نگاهي گذرا به کتاب تاريخ نجف از آغاز تا کنون اثر دکتر هادي انصاري به قلم و تقريظ حجت الاسلام والمسلمين دکتر محمد علي مهدوي راد
نجف سراسر عشق و شور است و حکايت مظلوميت و استقامت ! هم درد است و هم درمان ! شمع فروزان و سرچشمه حيات است ! نجف کوي عاشقان و عارفان است ! و ديار و مقصد مشتاقان فراوان در همه دورانها!
نجف براي شيعيان نماد ،دانش عدالت کرامت و ارجمندي است. نجف يادآور نام و ياد امير مؤمنان علي (ع) در ذهن و زبان و بيان و بنان است. نجف جلوه حق و حقيقت، فقه و فقاهت و يادآور گامهاي بلند سنت شناسان علوي در گسترش آگاهي و معنويت است.
نجف با حضور نقش آفرين و هوشمندانه شيخ الطائفة ، آوازه اي شکوهزاد يافت و در آن فقه و فقاهت دامن گشود و بگسترد و آن ديار قدسي که با مضجع مطهر أمير مؤمنان شکوهي وصف ناپذير يافته بود، با حضور عالمان، فقيهان شاعران و .... محتوايي ژرف و غني از آموزه هاي مکتب اسلام را در پيش ديد نسلها و عصرها نهاد و اعماق جليل آن معارف را بگستراند.
در آن ديار ارجمند به يمن جلوه والاي نام و ياد علوي و افزوني حضور عالمان و سپيده باوران و شيفتگان مکتب علوي ، مساجد بسياري بنياد نهاده شد که در زير سقفهاي آن علوم اسلامي تدريس و تکميل شد و دامنه دانش هاي اسلامي بگسترد و با قدم قلم عالمان ميراث مکتوب جلوه اي فزون تر يافت. بدين سان توان گفت «نجف» تجسم عين مکتب نمايش گسترده دانش شيعه و آموزش دانشهاي اسلامي - شيعي است.
نجف مهد دانش تمدن و جايگاه بلند آوازه تفکر علوي است که صدها فقيه متکلم محدث، مفسر فرهنگ شناس فرهنگ بان فرهنگ گستر در آن برآمدند و حماسه جاويد را مرزباني کردند.
نجف جايگاه حضور فقيهان يعني وارثان پيامبران ، حاملان حقايق دين ، نگهبانان معارف کتاب مبين و مرزداران ارجمند انديشه اسلامي بوده و هست که حراست از مکتب و دفاع از دين و جلوگيري از دشمنان و اهريمنان و آتش نهادان را از ورود به ساحت تفکر اسلامي و گمراهي آفريني از جان سپري مي ساختند و ...
گوشه و کنار کوچه هاي ساده و بدون جذبه هاي آنچناني و جلوه هاي ناستودني و خانه هاي خُرد و بدون تجمل و ......
نجف، چهره هاي منوًري از فقيهان شيعه و راست قامتان جاويد و بلند همتان نستوه و تلاش گران خستگي ناپذيري را دربر گرفته است که در ميدان تبيين حق و تبليغ دين و تفسير آفتاب و برنمودن آموزه هاي والاي مکتب همت مي ورزيدند و در اين سمت و سوي گران مايه از هيچ دريغ نمي ورزيدند.
حوزه نجف در بيداري و آگاهي گستري و اشراف بر جاري هاي زمان و حراست از مکتب ، به ويژه در قرن هاي اخير جايگاه بس بلند داشته و دارد. حماسه آفرينان و حماسه گستران نجف اشرف در حوادث سهمگين روزگار مشروطيت و پيش و پس از آن و اکنون نيز ايستارهاي خردمندانه هوشمندانه و راهگشايي داشته و دارند.
گوشه و کنار کوچه هاي ساده و بدون جذبه هاي آنچناني و جلوه هاي ناستودني و خانه هاي خُرد و بدون تجمل و ......
نجف، چهره هاي منوًري از فقيهان شيعه و راست قامتان جاويد و بلند همتان نستوه و تلاش گران خستگي ناپذيري را دربر گرفته است که در ميدان تبيين حق و تبليغ دين و تفسير آفتاب و برنمودن آموزه هاي والاي مکتب همت مي ورزيدند و در اين سمت و سوي گران مايه از هيچ دريغ نمي ورزيدند.
حوزه نجف در بيداري و آگاهي گستري و اشراف بر جاري هاي زمان و حراست از مکتب ، به ويژه در قرن هاي اخير جايگاه بس بلند داشته و دارد. حماسه آفرينان و حماسه گستران نجف اشرف در حوادث سهمگين روزگار مشروطيت و پيش و پس از آن و اکنون نيز ايستارهاي خردمندانه هوشمندانه و راهگشايي داشته و دارند.
اثري گران مايه خواندني و ستودني در سمت و سوي ياد شده را در پيش دارم با عنوان «تاريخ نجف از آغاز تا کنون « به خامه يکي از ارادتمندان و شيفتگان آستان علوي و داراي آثاري ارجمند در تاريخ اسلام و عراق آقاي دکتر هادي انصاري
نويسنده در آن ديار قدس و سرزمين شرف و شرافت و آزادگي کرامت و دانش و فضيلت ديده به جهان گشوده است و سالهاي آغازين زندگي و نوجواني و تحصيلات تا پايان دوره دبيرستان را در کنار مضجع مطهر حضرت علي (ع) گذرانده است. شيفتگي شيدايي و شور و هيجان نويسنده به هنگام سخن گفتن از زادگاهش کاملاً پيداست. او کتاب را با جملات زيبا دلپذير و نمايانگر ارادت ژرف به آن ديار آغاز کرده است.
نجف از شهر و ديار والاتر است ! نجف سراسر عشق و شور است ! و حکايت مظلوميت و استقامت ! هم درد است ! و هم درمان ! شمع فروزان و سرچشمه حيات است ! نجف کوي عاشقان و عارفان است ! و ديار و مقصد مشتاقان فراوان در همه دورانها!
کتاب با دو دل نگاشته خواندني ، آغاز مي شود که به گونه اي گويا نشان دهنده شيفتگي و دلبستگي ژرف نويسنده به آن ديار است. آنگاه فصل اول آغاز ميشود با بررسي و واکاوي معناي «نجف» و با گزارش موقعيت جغرافيايي آن ديار ادامه مي يابد. آنگاه گزارش نامهاي نجف است؛ از جمله «جودي نويسنده براي استوارسازي اين عنوان و اينکه اينجا لنگرگاه» کشتي حضرت نوح بوده است درنگي شايسته مي کند و از منابع و مصادر تفسيري تاريخي حديثي و ..... بهره برده است.
يادآوري کنم که محقق ارجمند و بسيار داران روزگار ما حضرت آيت الله سيد سامي البدري در مقاله اي بلند با عنوان «النجف مرسي سفينة نوح عليه السلام « بر اساس داده ها و آگاهي هاي ميراث قرآني تفسيري، حديثي، عبري، آرامي سرياني، سنسکريتي و ..... اين ديدگاه را استوار کرده است اين مقاله در تراث النجف، العدد 1، ربيع الأول 1430 انتشار يافته است.
نجف در گذرگاه تاريخ و در روزگاران حاکميت خلفا در ادامه پژوهش بررسي شده است. پايان بخش اين فصل، سخن از شهادت و دفن علي (ع) است و چگونگي پنهان ماندن آن و سپس آشکار شدن و بالاخره جايگاه نجف در روايات
در فصل دوم ساختمان مرقد مطهر گزارش شده است؛ از دوران هارون الرشيد تا روزگاران اخير در ضمن گزارش حوادث و سوانح مرتبط با ساختمان مرقد مطهر مطالب بسيار مهم اجتماعي فرهنگي و سياسي مستند و دقيق گزارش شده است؛ از جمله در اين سده هاي اخير فتنه وهابيان و حمله آن زشت خويان دون مايه به نجف اشرف و کربلا و يورشهاي مکرر به نجف و نقش شکوهمند عالمان و مجتهدان در اين جريانها خواندني و تأمل کردني است. روابط ايران و دولت عثماني نيز از جمله گزارشهاي اين بخش است. سفر مفتي مصر و گفتگويش با شيخ حسن کاشف الغطاء نيز خواندني است. بخشهاي يورشها و شبيخون هاي وهابيان سبک مغز جهل گستر و ديگر برخوردهاي برخاسته از دون صفتي حاکمان روزگار عثماني ، قصه آکنده از غصه اي است که نشان دهنده مظلوميت شيعه است و حق مداران علوي
جلد دوم با گزارش چگونگي هاي دربهاي حرم مطهر آغاز مي شود و با گزارش گنبد بارگاه علوي در گذرگاه تاريخ و پس از آن ادامه مي يابد و پس از آن سخن از ايوان طلاست و مناره ها از جمله ويژگيهاي کران مند اين پژوهش گزارشهاي مستقيم و دقيق نويسنده است و يکي از نمونه هاي روشن و خواندني آن چگونگي ترميم خشت هاي مناره ايوان بارگاه علوي ، چگونگي خشتها و تعداد دقيق آنهاست که جان را از شور و شيدايي آکنده ميکند و در قلب هيجان مي آفريند (ص 83 - (96) و چنين است آگاهي ها از درون گنبد نگاشته ها، اشعار، احاديث و .......
سخن از صحن علوي و بازار بزرگ نجف و نقش شيخ بهايي در آن ، دروازه هاي صحن شريف و گزارش چگونگي برخي از مساجد مانند مسجد خضراء، مسجد بالاسر و گنجينه ها و خزانه ها و بالاخره «خزانه کتاب آستان علوي» و «قرآنها» که مواردي از آن تبيان شيخ شرح ديوان متنبي، رياض العلماء» و ..... ياد شده است. در نهايت گزارش مستقيم صحن حضرت زهراست که در سالهاي اخير به همت والاي ولايت مداران علوي سامان يافته است. چگونگي اين صحن و ويژگي هاي دقيق آن ، عشق و شيدايي سنت شناسان علوي را بر رواق تاريخ ثبت کرده است «هنيئاً لأرباب النعيم نعيمهم».
گزارش کتاب اندکي دراز دامن شد؛ آهنگ گزيده نگاري داشتم اما خامه چون با ياد امير مؤمنان علي (ع) در مي آميزد، سرکشي مي کند مي کوشم با يادکردي کوتاه از ادامه صفحات کتاب بگذارم و بگذرم......
مشاهير مدفون در آستان علوي از خاندان ها تا چهره هاي اجتماعي سياسي علمي فقهي و ... از ديگر بخش هاي اين کتاب است که اين کتاب را اثري سودمند در شرح حال نگاري و آکنده از آگاهي هاي تاريخي کرده است.
ياد کرد خادمان آستان علوي بر اساس خاندانها از بخشهاي بسيار خواندني و سودمند کتاب است که بر اساس آگاهي هاي اين بنده ، بدين سان بي بديل است و بديع!
مدارس اين حوزه ديرپا و گرانقدر از بخشهاي مهم کتاب است. تاريخ نجف بدون ذکر جميل « مدارس « آن ناتمام است. بسياري از عالمان ، فقيهان ، متکلمان ، شاعران و مرزبانان سترگ حماسه جاويد در اين مدارس باليده اند و در ميدان تعليم و تعلم درخشيده اند که انديشيدن بدانها حضور عالمان و ديدوران از اين ديار را در پيش ديد مي نهد و جان را به بزرگ داري در آستان مردان مرد و چهره هاي منور تاريخ وا مي دارد . بسياري از مراجع و شماري از فقيهان و کساني از نيک سيرتان شيفته دانش و فرهنگ در بنيان اين مدارس نقش ياد کردني دارند و اکنون نيز چنين است؛ نمونه را بنگريد: «مدرسه علامه بلاغي که به ياد مرزبان بزرگ قرن چهاردهم آيت الله شيخ جواد بلاغي به امر آيت الله العظمي سيستاني سامان يافته است با مرکز مجهز فلکي» در بخشي از آن همچنين مدرسه مظفريه» در کنار مقبره آل مظفر و با ياد عالمان آن خاندان به ويژه دو فقيه بلند آوازه اين خاندان شيخ محمد حسين مظفر، صاحب کتاب کم نظير بل بي نظير دلائل الصدق و شيخ محمدرضا مظفر که نقش آن چهره تابناک حوزه نجف در تعليم و تعلم عالمان از طريق آثار گرانقدرش ياد کردني است و ستودني ،
مدرسه شيخ حسين حلي از ديگر مدارس و با ياد اين عالم بزرگ و فقيه ژرف انديش نيز ياد کردني است. اين اصولي کم نظير متأسفانه چنان که شايسته است در بيان طالب علمان حوزه ها شناخته نيست. سزامند است صاحب همتي آگاه از ابعاد آثار فقيهان و اصوليان با گزارش دقيقي از ميراث مکتوب آن بزرگوار، حق مسلم او بر حوزه و تعليم و تعلم حوزه نجف را ادا کند مدارس «علويه» ، «شهيد عزالدين بحر العلوم و ... از ديگر آثار و ماثر حضرت آيت الله العظمي سيستاني است که بايد به گونه اي گسترده و دقيق شناسايي و گزارش شود. مساجد، محله ها، راسته ها ، خيابانها مناطق و ... از جمله آگاهي هاي شايسته اين مجموعه است.
کتاب «تاريخ نجف از آغاز تا کنون»، مستند است و استوار بر منابع و مصادر بسيار؛ اما چنان که ياد کردم آگاهاي مستقيم و اطلاعات بي واسطه کتاب، اين مجموعه را در جايگاهي مهم و کارآمد در «نجف پژوهي» قرار داده است.
با دست مريزاد به مؤلف ارجمند کتاب، اين گزارش را به پايان مي برم با درود از اعماق جان به عالمان و مرزداران بزرگ حوزة علمية نجف اشرف.
اظهار نظر 0
روزنامه به دیدگاه شما نیازمند است،از نظراتتون روی موضوعات پیشوازی خواهیم کرد.