مهاجرت نخبگان از کشور و کاهش رشد علمي

به گزارش شيعه نيوز، دکتر شهرام يزداني، رييس مرکز ملي مطالعات تحقيقات راهبردي علوم پزشکي و مشاور آموزشي رييس جمهور به تشريح جايگاه علمي ايران در منطقه و علل افت رشد علمي بسياري از دانشگاه ها پرداخت و اظهار کرد: وضعيت رتبه علمي هر کشوري به دو موضوع داخلي و بيروني بستگي دارد، اينکه چه عوامل دروني موجب شده است که ما رشد علمي يک دهه گذشته را نداريم به واقعيت رشد علمي بستگي دارد؛ اينکه وقتي به قله هاي رشد علمي دست مي يابيم پس از آن رقابت براي کسب جايگاه و رشد بسيار سخت تر مي شود. بنابراين ارتقا رتبه علمي به جايگاه هاي پايين تر از 17 يا 18 علمي دنيا سختي هاي خود را دارد.

وي در ادامه تصريح کرد: به طور مثال يک زماني ممکن بود طي يک سال با انتشار تعداد 500 مقاله رتبه علمي يک کشور 5 پله ارتقا مي يافت، اما امروزه به گونه اي شده است اگر 5000 مقاله هم منتشر کنيم ممکن است حتي يک رتبه هم ارتقا نيابيم چرا که در بخش افقي منحني رشد علمي قرار گفتيم.

مشاور آموزشي رييس جمهور به عوامل بيروني عدم رشد علمي کشور اشاره کرد و گفت: بايد اين واقعيت را بپذيريم که کشورهاي همسايه ما در اين زمينه بيکار ننشستند، آنها هم براي ارتقا علمي کشور خود اقداماتي را انجام مي دهند. آمارهاي رشد علمي کشورهاي همسايه غيرواقعي است.

يزداني با تأکيد بر اينکه آمارهاي ارائه شده از رشد علمي کشورهاي همسايه فيک و غيرواقعي است، افزود: به طور مثال کشوري مثل عربستان به يکسري دانشمندان طراز اول دنيا پول پرداخت مي کند تا با ايجاد همکاري هاي صوري دوجانبه مقالات خود را به اسم دو کشور منتشر کنند. بر اين اساس به طور يقين رشد علمي جايگاه اين کشورها فيک و غير واقعي است و متاسفانه بسياري از کشورهاي همسايه ما اين نوع اقدامات را براي ارتقا جايگاه علمي خود انجام مي دهند. وقتي مي بينند به طور مثال يک دانشمند برجسته آمريکايي خيلي رشد مي کند و جز دانشمندان يک درصد برتر دنيا محسوب مي شود به او پيشنهاد مالي خوبي را مي دهند تا به عنوان استادي يکي از دانشگاه هاي آن کشور را نيز بپذيرد در نتيجه مقاله اي هم که توسط اين فرد منتشر مي شود رتبه علمي آن کشور را نيز بالا مي برد.

سرمايه گذاري بالاي کشورهاي همسايه در حوزه پژوهش و علم

اين استاد دانشگاه علوم پزشکي تهران خاطر نشان کرد: بايد اين واقعيت را هم بپذيريم کشورهاي اطراف سرمايه گذاري هاي عظيمي در حوزه علم انجام مي دهند و اين سرمايه گذاري قابل مقايسه با کشور ما نيست که اين قطعا در افزايش يا کاهش رتبه علمي جهاني دانشگاه ها تاثير مي گذارد.

مهاجرت نخبگان از کشور و کاهش رشد علمي

يزداني رييس مرکز ملي مطالعات تحقيقات راهبردي علوم پزشکي مهاجرت نخبگان و اساتيد را نيز يکي از دلايل افت رتبه علمي کشور در دنيا به ويژه در منطقه دانست و ادامه داد: متاسفانه مهاجرت نخبگان اعم از اساتيد، دانشجويان و رتبه هاي برتر المپيادهاي جهاني از کشور از جمله عامل ديگر کاهش رتبه علمي ايران طي سال هاي اخير است.

نقش تحريم ها در کاهش سرمايه گذاري دانشگاه ها

اين مشاور آموزشي رييس جمهور يادآور شد: متاسفانه به واسطه تحريم هايي کشور ميزان سرمايه گذاري ها در بخش آموزش عالي، پژوهش و دانشگاه ها کاهش يافته است. ضمن اينکه مسائل و مشکلات ريز اجتماعي که طي چند سال گذشته گريبانگير کشور بود موجب شد رشد علمي خوبي در کشور اتفاق نيفتد.

تلاش رييس جمهور براي افزايش رشد علمي با رويکر وفاق

يزداني با بيان اينکه رييس جمهور در تلاش است با رويکرد وفاق ملي تا حدودي فضاي اجتماعي کشور را بهبود ببخشد و در نهايت توسعه و پيشرفت کشور را رقم بزند، گفت: اگر شرايط اجتماعي کشور مساعد باشد اساتيد و نخبگان نيز ماندن را بر رفتن ترجيح خواهند داد.

مهاجرت بسياري از رتبه هاي برتر کنکور و مدال آوران المپيادي

مشاور آموزشي رييس جمهور با بيان اينکه بسياري از رتبه هاي برتر کنکور، مدال آوران المپيادي و نخبگان ما از کشور مهاجرت کردند، گفت: من چندين سال مسئوليت تيم هاي المپيادي سمپاد را بر عهده داشتم متاسفانه در سال هاي 63 تا 67 حدود 120 نفر از نخبگان ما که مدال المپياد جهاني گرفته بودند هيچ کدامشان داخل کشور نيستند.

شاخص مهم ماندگاري نخبگان در کشور

وي نقش شاخص جذابيت براي جذب نخبگان کشور را موثر توصيف و تاکيد کرد: هر اندازه شاخص هاي جذابيت بالايي زندگي افراد را در زندگي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي و غيره يک کشور ايجاد کنيم مهاجرت در کشور اتفاق نمي افتد. بالعکس هر اندازه اين شاخص ها پايين باشد افراد در کشور نمي مانند.

خروج نخبگان فزاينده شده است

مشاور آموزشي رييس جمهور با بيان اينکه شکي نيست که خروج اساتيد و نخبگان طي سال هاي اخير افزايش يافته است، گفت: تا حد زيادي آمارهاي دقيقي در اين زمينه وجود دارد و مسئولان مرتبط مي توانند آن را اعلام کنند اما شکي نيست خروج اساتيد و نخبگان طي اين سال ها به صورت فزاينده است.

چهار رويکرد مهم حفظ نخبگان در کشور

يزداني با بيان اينکه رويکردها در ايران در خصوص مهاجرت نخبگان متفاوت است، گفت: شايد ساده انگارترين و غلط ترين رويکرد اين است که بخواهيم جلوي خروج نخبگان از کشور را بگيريم که اين رويکرد قطعا اشتباه است. روش ديگري که در اين زمينه توصيه مي شود اين است که پيشنهادهاي برتري براي بازگشت نخبگان به کشور مطرح کنيم، با توجه به منابع محدود کشور ممکن است اين پيشنهاد نيز موثر نباشد.

مشاور آموزشي رييس جمهور ادامه داد: پيشنهاد سوم اين است که افرادي که مهاجرت کردند به کشور مادري خود نيز خدمت کنند و با مهاجرت آنها کشور از خدمات آنها محروم نخواهد شد. در نهايت پيشنهاد چهارم اين است که افرادي که مهاجرت مي کنند به کشور خود خدمت نمي کنند اما پولي که کسب مي کنند به کشور خودشان بر مي گردد.

جايگاه نخبگان در کشور بايد فرادستي باشد نه فرودستي

يزداني در پايان خاطر نشان کرد: اگر نخبگان کشور خود را در جايگاه و نقش هاي فرادستي (رهبري، نظريه پردازي و سياست گذاري) قرار دهيم به اندازه اي جذابيت براي ماندن ايجاد مي شود که حتي در شرايط نيز از کشور نمي روند. متاسفانه نخبگان ما عمدتا در نقش هاي فرودستي جامعه قرار دارند بر اين اساس آنها اين نقش هاي معمولي و زيردستي را نمي پذيرند؛ در اين نقش ها جذابيتي براي ماندن آنها وجود ندارد.