مصرف دو برابري روغن و وابستگي 90 درصدي به واردات

« هر ايراني طي يکسال 24 کيلوگرم و دو برابر ميانگين اتحاديه اروپا روغن مصرف مي‌کند» آمار سازمان خواروبار جهاني ملل متحد نشان مي‌دهد. در واقع يک خانواده 4 نفره در هر هفته نزديک به دو ليتر روغن مصرف مي‌کنند.

ايران سال 1402 به ارزش 2 ميليارد و 47 ميليون دلار  براي واردات روغن خوراکي هزينه کرد، با اين پول مي‌توان 140 هزار دستگاه تراکتور به ناوگان ماشين‌آلات فرسوده کشاورزي تزريق کرد به گفته علي حسيني، کارشناس اقتصادي و استاد دانشگاه تهران، اين خروج ارز در درازمدت مي‌تواند به تضعيف قدرت خريد مردم و کاهش منابع مالي دولت براي سرمايه‌گذاري در پروژه‌هاي توسعه‌اي منجر شود.

طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزي، ايران بيش از 90 درصد روغن مورد نياز را وارد مي‌کند و طرح هاي وزارت جهاد کشاورزي از وابستگي به واردات اين محصول اساسي طي دهه‌هاي گذشته کم نکرده است در حالي که اگر مصرف روغن در بين مردم به استاندارد  جهاني برسد 50 درصد از واردات روغن و خروج ارز کم خواهد شد.

 وابستگي به بازارهاي جهاني به ويژه در مواقع بحران مانند جنگ‌ها يا تحريم‌ها، محدوديت در عرضه روغن در بازارهاي جهاني به افزايش قيمت‌ها در داخل کشور منجر مي‌شود که فشار زيادي را بر مصرف‌کنندگان وارد مي‌کند.

به علاوه طبق گزارش وزارت بهداشت مصرف زياد روغن‌ به بيماري‌هاي قلبي، ديابت و چاقي منجر مي‌شود. طبق آمار، ايران در رده‌هاي بالاي ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي و ديابت قرار دارد و اين بيماري‌ها هزينه‌هاي درماني چند صد ميليارد توماني بر دوش سيستم بهداشت و درمان کشور مي‌گذارند.

کشورها کشت فرامرزي يا انتقال کشت دانه‌هاي روغني به کشورهاي ديگر را به عنوان راهکاري براي ارتقاي امنيت غذايي و راه‌حل‌ کاهش وابستگي به واردات دنبال مي‌کنند و در حال حاضر 80 ميليون هکتار زمين در خاک کشورهاي ديگر کشت مي‌شود، کشورهايي مانند هند، چين، آمريکا و مالزي پيشتازان کشت فراسرزميني در جهان هستند.

 استاد دانشگاه و تحليل‌گر مسائل کشاورزي محمد رضا نيکو مي‌گويد که کشت فرامرزي در کوتاه‌مدت ممکن است به نفع ايران باشد، اما در بلندمدت اين رويکرد مي‌تواند موجب افزايش وابستگي به خارج از کشور و از دست رفتن فرصت‌هاي کشاورزي داخلي شود.

اما متخصص کشاورزي و مدير کشت فرامرزي سميرا ايزدي نظر متفاوتي دارد وي مي‌گويد که سرمايه‌گذاري در کشورهاي داراي منابع آبي و زمين‌هاي وسيع مانند سودان و قزاقستان، مي‌تواند به کاهش هزينه‌هاي توليد و تامين روغن در ايران کمک کند و وابستگي به تغييرات قيمت‌هاي جهاني را کاهش دهد.

کارشناسان معتقدند که توجه به فرهنگ تغذيه سالم و ترويج مصرف به اندازه روغن‌هاي خوراکي در کنار تقويت توليد داخلي در دستور کار قرار گيرد تا ضمن نصف شدن واردات و خروج ارز هزينه‌هاي درماني و مشکلات سلامت در آينده کاهش يابد، ايجاد زيرساخت‌هاي مناسب براي کشاورزي پايدار هم مي‌تواند به کاهش وابستگي کمک کند.