ليگ ايران بي‌ارزش‌تر از ليگ بيست و سوم آسيا

باشگاه استقلال که در دو فصل اخير به عنوان باشگاه پيش‌رو در بحث درآمدزايي عمل کرده، پس از گرفتن حق تليغات محيطي ديدارهاي خانگي، به دنبال گرفتن حداقل بخشي از حق پخش تلويزيوني از صدا و سيما است. در همين راستا، باشگاه استقلال اعلام کرده که دوربين‌هاي رسانه‌ها و صدا و سيما حق تصويربرداري از نشست‌هاي خبري آبي‌ پوشان را ندارند.

براي درک ميزان اهميت حق پخش تلويزيوني نياز است که بدانيد، 69 درصد درآمد باشگاه‌ها در انگليس، 55 درصد درآمد باشگاه‌ها در آلمان، 68 درصد درآمد باشگاه‌ها در اسپانيا، 70 درصد درآمد باشگاه‌ها در ايتاليا و 52 درصد درآمد باشگاه‌ها در فرانسه از اين راه به دست مي‌آيد که بيشترين سهم را در بين راه‌هاي مختلف درآمدزايي به خود اختصاص مي‌دهد. سهم درآمدهاي روز بازي، حق پخش، اسپانسر و ساير درآمدها در فصل 21-2020 حق پخش در دنياي فوتبال به دو صورت جمعي و فردي در نظر گرفته مي‌شود. در مدل جمعي، باشگاه‌ها به سازمان برگزار کننده رقابت‌ها مجوز مي‌دهند که قرارداد مربوط به حق پخش را امضا کنند. اين مدل همانند روشي است که در اغلب ليگ‌هاي فوتبال مانند پريميرليگ انگليس استفاده مي‌شود. مزيت اين روش، افزايش قدرت چانه‌زني ليگ‌ها به خصوص ليگ‌هاي پرتماشاگر، درگير نبودن باشگاه‌ها براي مذاکره با صدا و سيما و عادلانه بودن فرمول به اشتراک‌گذاري به نفع باشگاه‌هاي کوچکتر است. البته اين روش تا حدودي به ضرر باشگاه‌هاي پرتماشاگر است چرا که آن‌ها مي‌توانند به تنهايي قرارداد بهترين ببندند.

ساز و کار  درآمتحاصل از حق پخش تلويزيوني در پريميرليگ، دو مرحله‌اي و به شکل زير است:

توزيع درآمد حق پخش بازي‌هايي که در بريتانيا پخش شده است:

* 50 درصد از درآمد به صورت مساوي بين 20 باشگاه‌هاي پريميرليگ تقسيم مي‌شود.

* 25 درصد از درآمد براساس رتبه باشگاه‌ها در پايان پريميرليگ تقسيم مي‌شود.

* 25 درصد از درآمد براساس تعداد پخش بازي‌هاي هر باشگاه در طول فصل تقسيم مي‌شود.

توزيع درآمد حق پخش بازي‌هايي که در خارج از بريتانيا پخش شده است:

تمام درآمدها به صورت مساوي بين 20 باشگاه پريميرليگ تقسيم مي‌شود.

در روش فردي، باشگاه مستقيما با کانال‌هاي پخش فوتبال مذاکره مي‌کنند. اين روش قبلا در اسپانيا مورد استفاده قرار مي‌گرفت و رئال مادريد و بارسلونا درآمد هنگفتي از حق پخش داشتند. گفته مي‌شود در سال 2014 که اتلتيکو مادريد قهرمان لاليگا شد، کارديف سيتي (تيم سقوط کرده در پريميرليگ) درآمد بيشتري از قهرمان لاليگا داشت. اين روش به سود باشگاه‌هاي بزرگتر است و آن‌ها مي‌توانند درآمد هنگفتي از حق پخش داشته باشند اما باشگاه‌هاي کوچکتر ضرر مي‌کنند. ساز و کار درآمدزايي در فوتبال

در حال حاضر درآمد ساليانه پنج ليگ معتبر دنياي فوتبال از حق پخش تلويزيوني به شرح زير است:

پريميرليگ: يک ميليون و 600 ميليون پوند

بوندسليگا يک و دو: 933 ميليون پوند

لاليگا: 840 ميليون پوند

سري آ: 787 ميليون پوند

ليگ يک و دو فرانسه: 493 ميليون پوند

اگر بخواهيم ارزش حق پخش تلويزيوني را در آسيا بررسي کنيم، ابتدا بايد به سراغ رتبه بندي کيفي ليگ‌هاي فوتبال برويم. طبق رتبه‌بندي سال 2021، 10 ليگ برتر آسيا به شرح زير هستند که ارزش سالانه حق پخش تلويزيوني برخي از آن‌ها مشخص شده است.

1. عربستان سعودي: 66 ميليون پوند

2. کره جنوبي

3. ژاپن: 115 ميليون پوند (مجموع سه ليگ سطح اول)

4. ايران

5. قطر

6. ازبکستان

7. چين: 9 ميليون پوند

8. امارات: 29 ميليون پوند

9. تايلند

10. اردن

علاوه بر اين A ليگ استرليا به عنوان ليگ بيست و سوم آسيا، 23 ميليون پوند ارزش ساليانه حق پخش تلويزيوني‌اش است؛ آن هم در کشوري که فوتبال هيچ وقت ورزش اولش نبوده است.

اين اعداد و ارقام نشان مي‌دهد که چه پول هنگفتي از طريق حق پخش تلويزيوني مي‌تواند به باشگاه‌هاي ايراني برسد که اوضاعشان را از اين رو به آن رو بکند. صادق درودگر، مدير وقت کميته بازاريابي سازمان ليگ فوتبال در ليگ هجدهم (97-98) اعلام کرده بود که پس از بررسي‌هاي کارشناسي، ارزش حق پخش تلويزيوني آن دوره از رقابت‌ها 400 ميليارد تومان (بين 36 تا 28 ميليون پوند) بوده است؛ رقمي که در قياس با باقي ليگ‌هاي آسيايي تقريبا منطقي به نظر مي‌رسد و مي‌تواند مشکل مالي همه باشگاه‌ها را حل کند.

با اين وجود در فوتبال ايران که پخش مسابقات انحصاري است، صدا و سيما حدودا 153 هزار پوند (7.5 ميليارد تومان) به فدراسيون فوتبال پرداخت کرده که آن هم به نظر مي‌رسد به باشگاه‌ها نرسيده است. علاوه بر اين، حق پخش تلويزيوني باعث مي‌شود که تمام باشگاه‌ها تا آخرين لحظه براي برد تلاش کنند چرا که يک رتبه بالاتر يا پايين‌تر بودن در جدول نهايي ليگ برتر مي‌تواند به قيمت چندين ميليارد تومان سود يا ضرر برايشان تمام شود. در کنار آن، باشگاه‌هاي ايراني در شرايط برابر مي‌توانند به مصاف باشگاه‌هاي متمول عربستاني، قطري، اماراتي و شرق آسيايي بروند.

منبع: ايسنا