30 لقب از معروف ترين القاب و نامهاي مبارک امام زمان (ع)

شيعيان بر اين باورند که او منجي بشريت و دوازدهمين امام و پيشواي مسلمانان جهان است که بعد از اتمام دوره غيبت کبري ظهور خواهد کرد و جهان پر از عدل و داد خواهد شد.

اين حضرت جايگاه ويژه‌اي در باورها و علايق مذهبي شيعيان دارند.

از آنجايي که در فرهنگ اسلامي نام‌ها هميشه بار معنايي ويژه‌اي بر دوش مي‌کشند اسامي و القاب امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) نيز مي‌توانند گوياي ابعاد شخصيتي حضرت باشند و مي‌توان ابعاد شخصيتي حضرت را با دقت در اسامي و القاب ايشان بهتر درک کرد.

براي امام مهدي(عج) بيش از 300 لقب ذکر شده که هر يک بر بُعد خاصي از شخصيت و ويژگي‏‌هاي اخلاقي و روحي آن حضرت دلالت دارد.

از جمله آن‌ها ميتوان به؛ مهدي، منصور، قائم، حجت‏الله، صاحب‏‌الامر، خلف صالح، بقية‏الله، منتقم، موعود، خاتم‌‏الاوصيا، داعي، باسط، ثائر، صاحب‌‏الزّمان، ولي‌‏الله، خليفة ‏الرّحمان، برهان، سيّد و منتظر اشاره کرد.

قابل ذکر اينکه، تمام اين عناوين و اوصاف به طور خاص در مورد حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف) وارد گرديده، اگرچه بسيارى از آن‌ها در مورد ساير امامان بزرگوار اسلام نيز مي‌تواند مصداق داشته باشد.

کنيه‌هاى آن حضرت عبارتند از:

ابوالقاسم، هم کنيه پيامبر(ص)

ابوعبدالله

اباصالح

مرحوم نورى

ابو ابراهيم

ابوالحسن

ابوتراب

 

القاب امام زمان (ع)

 

1. منتظر از معروفترين القاب امام زمان (عج)

از امام جواد عليه السلام روايت شده است که حضرت مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) را منتظَر مي‌نامند؛ چون دوران غيبت براي وي، بسيار طولاني خواهد بود.

مخلصان امت با وجود طولاني شدن اين دوره، ظهور او را انتظار خواهند کشيد، ولي شک کنندگان، دچار ترديد خواهند شد و او را انکار خواهند کرد.

همچنين آن حضرت را منتظِر نيز ناميده اند؛ زيرا ايشان هميشه در انتظار اذن پروردگار براي ظهور و قيام براي برقراري عدل در جهان هستند .

2. قائم از معروفترين القاب امام زمان (ع)

از پرکاربرد ترين و مهم ترين اسامي امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) لقب «قائم» است به معناي قيام کننده و کسي که به پا مي‌خيزد.

اين نام بسيار زيبا با اشاره به قيام حضرت و مبارزه و جهادي که در آينده با اهل ظلم خواهند داشت انتخاب شده است و در ميان مسلمين قائم آل محمد نامي بس آشناست.

3. مهدى از معروفترين القاب امام زمان (عج)

يکى از مشهورترين القاب امام زمان (عجل الله تعالي فرجه الشريف) که در اصل منجي بشريت را با همين عنوان مي‌شناسند، «مهدى» است.

مهدى به معناى هدايت يافته و هدايت گر است؛ در واقع بهترين نمونه از يک انسان هدايت يافته به سمت معارف الهي، امام مهدي (عجل الله تعالي فرجه الشريف) هستند که آينه تمام نماي هدايت در اسلام هستند.

در روايتى آمده است: «انّما سمّى القائِمُ مَهدِيا لأنّه يهدى الى اَمر مضلول عنه...» ؛ «... قائم را بدان جهت مهدى گويند که مردم را به امرى که گم کرده اند، هدايت مى کند».

امام صادق (عليه السلام) نيز فرموده است:

«لأنّه يهدى الى کُلِّ امر خَفى» ؛ «به جهت اينکه به تمامى امور پنهان هدايت مى شود».

در اصل مهدي کسي است که خداوند او را هدايت کرده و همان صراط مستقيم و مسير کمال و روحانيت و انسانيت است.

هدايت الهي در او به اوج رسيده و مي‌تواند ديگران را هم به اين مسير هدايت فرمايد. چنان که پيامبر اکرم (صلي الله عليه و آله) به حضرت على (عليه السلام) فرمود: «لقب مهدى بر او گذاشته شده ؛ چون او مردم را به سوى خداوند هدايت مى کند»

4. اباصالح از معروفترين القاب امام زمان(ع)

وقتي کتب روايي و منابع اسلامي را مطالعه مي‌کنيم چنين کنيه‌اي براي امام زمان (عج) ذکر نشده و اين يعني خود شيعيان اين لقب را براي امام زمان (عج) انتخاب کرده اند و به مناسبت‌هاي گوناگون ايشان را به اين اسم صدا زده اند.

البته در بعضي از کتاب‌ها يکي از کنيه‌هاي حضرت را اباصالح ذکر کرده اند که ممکن است به دليل اين روايت باشد که امام صادق (ع) فرمودند:

«هرگاه همراه خود را در سفر گم کردى، بانگ برآور: «اى اباصالح» يا «اى صالح»؛ خداوند رحمتش را بر تو فرود آورد؛ راه را به ما نشان ده».

5. بقية اللّه از معروفترين القاب امام زمان (عج)

«بقية اللّه» به معناى باقى ماندن چيزى يا کسى، از ناحيه خداوند براى مردم يکي ديگر از القاب امام زمان (عج) است.

به عبارت ديگر هر چيزي از سمت خداوند که مايه سعادت و خير مردم است بقيه الله محسوب مي‌شود و از آنجايي که آخرين رهبر و امام شيعيان است اين نام برازنده اوست.

به خصوص اينکه امام مهدى (عج) تنها باقى مانده سلسله پيامبران و امامان است به همين خاطر در بسياري از روايات باقي مانده از ائمه، لقب «بقية اللّه» به امام زمان (عج) داده شده است.

روايتى آمده است: «چون مهدى خروج کند، پشت به کعبه مى ايستد. با او 313 مرد جمع مى شود و نخستين چيزى که تکلم مى فرمايد، اين آيه است:

«بقية الله خيرلکم ان کنتم مؤمنين». پس مى گويد: «منم بقية اللّه و حجت و خليفه او در ميان شما». سپس هيچ کس بر او سلام نمى کند، مگر اينکه مى گويد: «السلام عليکم يا بقية اللّه فى ارضه».

6. حجّة اللّه از معروفترين القاب امام زمان(ع)

حضرت مهدى (عج) آخرين حجّت الهى است؛ به همين خاطر به آن حضرت حجة اللّه و حجة بن الحسن العسکرى گفته مى شود.

البته تمام پيامبران «حجّت» اند؛ زيرا احتجاج خداوند بر بندگان به واسطه وجود ايشان پر برکت ايشان است. بر اساس روايات بسيار از منابع حديثي شيعه، کره زمين هيچوقت خالي از حجت نيست:

«لو بقيت بغير امام لساخت»؛ «اگر زمين خالى از حجت باشد، اهلش را فرو مى برد.

حجّت به معناى پيروزى و سلطنت خدا بر خلق نيز ميباشد و اشاره به پيروزي حضرت بر تمامي بشريت داد. نقش نگين انگشتر امام مهدى (عج) نيز «انا حجة اللّه» است.

7. صاحب الزمان

صاحب الزمان به اين دليل براي امام مهدي (ع) انتخاب شده است که ايشان امام زمان عصر خويش هستند.

همانطور که از منابع حديثي شنيديم زمين هيچ گاه از حجت خالي نيست و در هر زمان يک نفر از اولياي الهي در زمين هست که به اذن خود خداوند هم حجت و هم خليفه خداوند در زمين است و صاحب الزمان به معناي امام زمان و حجت خداوند بر روي زمين است و اطاعت از او بر همه شيعيان واجب است.

8. خاتم الاوصياء از نامهاي مبارک امام زمان

يکي از والاترين القاب اما زمان (عج) لقب خاتم الاوصياست. ايشان پايان دهنده ماموريت و رسالت تمامي رسولان و انبيا و اوصيا خداوند است.

اولين کسي که ايشان را بدين لقب خواندند پدر بزرگوارشان بود چنان که در روايت اسماعيل نوبختى آمده است: بر حضرت عسکرى (ع) وارد شدم (در همان کسالت و ناراحتى که از دنيا رفت) ...

پس فرزند حضرت، او را وضو داد؛ امام عسکرى به وى فرمود: «البشر يا بنىّ فانت صاحب الزمان و انت المهدى و انت حجّة الله فى ارضه و انت ولدى و وصيى... و انت خاتم الاوصياء الائمه الطاهرين...»

«بشارت باد تو را اى فرزند عزيزم؛ زيرا تو صاحب الزمانى و تويى مهدى و تويى حجت خدا در زمين و تويى فرزند و وصى من و تويى خاتم اوصياء (يعنى)، ائمه طاهرين.»

9. صاحب‌الامر از معروفترين القاب امام زمان (عج)

امام مهدي (عج) را صاحب‌الامر نيز مي نامند؛ زيرا آن حضرت، رهبر و پيشوايي است که خداوند تبارک و تعالي، پيروي از ايشان را بر همه بندگان خود، واجب دانسته است.

از جمله در قرآن کريم مي‌فرمايد: «اي کساني که ايمان آورده‌ايد، از خدا و پيامبرش و صاحبان امر، پيروي کنيد».

10. خلف صالح از نامهاي مبارک امام زمان

يکي ديگر از القاب امام زمان (عج)، خلف صالح است که اين تعبير در سخنان ائمه اطهار عليهم‌السلام بيشتر به چشم مي‌خورد.

امام صادق عليه‌السلام در اين باره مي‌فرمايند: خلف صالح از فرزندان من است. مهديِ اين امّت اوست. نامش محمد و کنيه‌اش، ابوالقاسم است که در آخرالزمان، قيام خواهد کرد.

11. وارث از معروفترين القاب امام زمان (عج)

در بعضي دعاها و سخنان ائمه عليهم السلام ، از حضرت مهدي(عج) با عنوان وارث ياد شده است.

پيامبر اکرم(ص) در خطبه غديريه مي فرمايند:

آن حضرت، وارث علوم، کمالات، مقامات و منزلت هاي همه انبيا و اوصيا و پدران بزرگوارش خواهد بود. به عبارت ديگر، همه آن چه انبيا و اوصيا داشته اند، او يک جا خواهد داشت.

12. موعود از معروفترين القاب امام زمان (ع)

موعود يکي از نام‌هاي مشهور آن حضرت است که تقريبا در همه اديان آسماني به آن معروف است.

امام سجاد عليه‌السلام در تفسير آيه وَ ما تُوعَدُون، دليل اين نام گذاري را چنين بيان مي فرمايند: مقصود، قيام قائم آل محمد(ص) است که وعده ظهور او به همه پيامبران و امت‌هاي گذشته داده شده است.

بنابراين، در زيارت آن حضرت آمده است: سلام بر آن مهدي که خداوند وعده داده است که به واسطه او بين همه مردم، وحدت و يکپارچگي ايجاد کند.

13. باسط از معروفترين القاب امام زمان (عج)

يکي از لقب‌هاي امام زمان(عج) باسط است. باسط يعني کسي که نعمت و برکات را گسترده مي‌سازد. در زمان حکومت آن حضرت داد در همه جا گسترده خواهد شد.

همه مخلوقات در سايه عدالت آن بزرگوار به آرامش و آسايش دست مي‌يابند و از نعمت هاي الهي بهره مند خواهند شد.

همچنين احکام حيات بخش اسلام در سرتاسر عالم مورد توجه قرار گرفته، زمينه تشکيل حکومت واحد جهاني بر اساس قوانين الهي فراهم خواهد آمد.

زمين و آسمان برکات خود را در زمان حضرت به مردم ارزاني خواهند داشت. اساس کفر و شرک از بين مي رود و همه مردم در سايه آن حضرت تسليم آيين الهي خواهند شد و حتي درندگان نيز خوي درندگي خويش را کنار خواهند گذاشت.

14. نور آل محمد (ص) نامهاي مبارک امام زمان

«نور آل محمد» از لقب‌هاي حضرت مهدي (عج) است که ريشه قرآني دارد. توضيح آنکه هرچند نام امام زمان (عج) در قرآن کريم ذکر نشده است ولي در روايات مربوط به تفسير آيات، در موارد متعدد برخي از آيات به اعمال و ويژگي‌هاي آن حضرت تفسير يا تأويل يا تطبيق شده است؛

به عنوان مثال آياتي چون واللّه متمّ نوره (خدا نور خودش را کامل خواهد ساخت) يا اشرقت الارض بِنور ربّها (زمين به نور پروردگارش روشن مي گردد) و يهدي اللّه بنوره من يشاء (خداوند هرکس را که بخواهد با نور خودش هدايت مي‌کند) به ولايت حضرت قائم (عج) و ظهور و ارشادات آن حضرت تفسير شده است

15. غائب از معروفترين القاب امام زمان (عج)

از جمله لقب‌هايي که براي مهدي موعود(عج) ذکر شده لقب غائب است. غائب يعني غيرظاهر.

آن گاه که ستم پيشه گان ظلمت پرست، نورانيّت دوازدهمين حجّت بر حقّ الهي را تاب نياوردند و با يورش به منزل امام عسکري عليه السلام در صدد بر آمدند تا منجي عالم بشريت را به قتل برسانند،

خداوند متعال به قدرت و حکمت لايزال خويش، زمينه غيبت آخرين حجتش را فراهم ساخت تا با حفظ جان باقي مانده سلسله امامت و سلاله نبوّت نعمت خود را بر انسان‌هاي ستمديده کامل کند. از آن روز غيبت مصلح بزرگ بشر آغاز شد و امام دوازدهم هم از اين رو به امام غائب معروف شد.

16. منتقم از معروفترين القاب امام زمان (عج)

«منتقِم» از ديگر لقب‌هاي حضرت مهدي(عج) است. حضرت رسول اکرم(ص) در اين باره فرمودند:

از جمله اوصاف مهدي آل محمّد(عج) اين است که انتقام مظلومان را از ستم گران خواهد گرفت. افزون بر اين، خود امام عصر(عج) به احمد بن اسحاق نوشتند: من از دشمنان خداوند، انتقام خواهم گرفت.

17. داعي از لقب هاي امام زمان

در يکي از زيارت‌ها با تعبير «داعِيَ اللّه» از امام مهدي(عج) ياد شده است: اَلسَّلامُ عَلَيکَ يا داعِيَ اللّه.

درباره دليل اين نامگذاري نقل شده است که آن حضرت از جانب خداوند متعال مأموريت دارند تا مردم را به سوي پروردگارشان فرا خوانند.

ايشان در اين راه، به اندازه‌اي تلاش خواهند کرد تا آيين الهي در سرتاسر جهان حاکميّت پيدا کند و جز دين خدا، هيچ مکتب و تفکري، ادعاي جهان داري و راهنمايي بشر را نداشته باشد.

18. تمام از معروفترين القاب امام زمان (عج)

هر يک از لقب‌هاي حضرت مهدي(عج) بر گوشهاي از ويژگي‌هاي شخصيّت بي نظير آن حضرت دلالت دارد. يکي از لقب هاي آن حضرت «تمام» است.

امام مهدي(عج) را از آن جهت لقب تمام داده اند که آن حضرت در کمالات اخلاقي، سجاياي انساني، شرافت نسب و خاندان، شوکت و عظمت، رأفت و محبّت و قدرت و سلطنت تام و بي عيب است و احدي از انبيا و اوليا به آن حدّ دست نيافته اند و توفيقي که امام زمان(عج) در اجراي احکام الهي پيدا کرده هيچ يک از پيامبران و اوصيا پيدا نکرده است.

همچنين مي توان گفت: آن حضرت را تمام ناميده‌اند چون وي متمّم و کامل کننده خلافت و حکومت الهي و نيز علوم و کمالات در روي زمين است و از طريق رهنمودها و برنامه هاي تربيتي و اخلاقي آن حضرت است که بشر به بالاترين درجات کمال روحي و عرفاني دست خواهد يافت.

19. ناطق از نامهاي مبارک امام زمان

يکي از لقب‌هاي معروف امام زمان (عج) لقب «ناطق» است. در زيارت عاشورا آمده است:

«ان يرزقني طلب ثارکم مع امام مهدي ناطق؛ از خداوند متعال درخواست مي‌کنم که توفيق انتقام گرفتن از دشمنان شما را به همراه امام و راهنماي ناطق روزيام کند».

لقب ناطق را رسول خدا (ص) به حضرت مهدي (عج) دادند و در حديثي در معرفي تک تک ائمه اطهار عليهم‌السلام، بيان فرمودند.

اين لقب از آن رو به امام عصر (عج) داده شده است که ائمه قبلي بر اثر تسلط دشمنان، بسياري از امور و اسرار را نمي توانستند بيان کنند؛ چون خطرهاي فراواني اساس اسلام را تهديد مي‌کرد.

اما حضرت مهدي (عج) وقتي ظهور کنند از چنان قدرت و عظمتي برخوردار خواهند بود که تمام طاغوت‌ها را سرکوب کرده، همه علوم و معارف را بدون هيچ گونه نگراني بيان، و حکم خداوند را جاري مي‌فرمايند.

20. مأمول از معروفترين القاب امام زمان (عج)

مأمول يعني آرزو شده و کسي که مردم به او اميد بسته‌اند و چشم انتظار اويند. اين تعبير از جمله لقب ‌هاي حضرت مهدي (عج) است.

همه مردم دنيا چشم انتظار قيام آن منجي بزرگند تا با ظهور خويش ستم و تبعيض و تعدّي را از سرتاسر جهان برطرف ساخته، دنيا را پر از عدل و داد سازد.

لقب مأمول به اين حقيقت اشاره دارد که چون همه آرزوي ظهور آن حضرت را دارند به او امام مأمول مي ‌ويند.

در قسمتي از زيارت گران قدر «سلام علي آل يس» آمده است: «سلام بر تو اي امام امين. درود بر تو اي مقدّم بر همه عالم که تمام مخلوقات در آرزوي تو به سر مي ‌رند».

 

ديگر لقب‌هاي معروف امام زمان (عج)

 

21. وجه‌الله: مظهر جمال و جلال خدا، سمت و سوى الهى که اولياى حقّ رو به او دارند.

22. باب‌الله: دروازه همه معارف الهى، درى که خدا جويان براى ورود به ساحت قدس الهى، قصدش مي‌کنند.

23. نورالله: نور خاموشى‌ناپذير خدا، ظاهر کننده همه معارف و حقّايق توحيدى، مايه هدايت ره‌جويان.

24. سلالة النّبوّة: فرزند نبوّت، باقيمانده نسل پيامبران.

25.عين الحيوة: چشمه زندگى، منبع حيات حقّيقى.

26. صاحب الزّمان: اختياردارِ زمانه، فرمانده کل هستى به اذن حقّ.

27. ناموس العصر: نگهدارنده زمان، کيان هستى دوران.

28. نظام الدين: نظام بخش دين.

29. يعسوب المتقين: پيشواى متقين

30. مُظهِِرُ الفضايح : به معني آشکار کننده رسوايي ها