فرصتي طلايي پشت ديوار کمبود پزشک

گردشگري سلامت؛ اميدي براي اقتصاد

توريسم سلامت، به عنوان يکي از شاخه‌هاي مهم و رو به رشد صنعت گردشگري، مي‌تواند منبع درآمدي پايدار و قابل توجهي براي اقتصاد کشور باشد. با توجه به افزايش تقاضا براي خدمات پزشکي با کيفيت و هزينه مناسب، ايران با دارا بودن پزشکان متخصص و تجهيزات پزشکي پيشرفته، مي‌تواند به مقصدي جذاب براي بيماران از کشورهاي همسايه و حتي مناطق دورتر تبديل شود.

علي دباغ، عضو شوراي عالي نظام پزشکي، به پتانسيل‌هاي بالاي اقتصادي توريسم سلامت اشاره کرده و بيان داشت: «با بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي خالي موجود در نظام سلامت، درآمد خالص گردشگران سلامت را مي‌توان به معادل روزانه حدود 500 هزار بشکه نفت خام افزايش داد.» اين اظهار نظر، اهميت بالاي اين حوزه را براي اقتصاد کشور به خوبي نشان مي‌دهد.

توريسم سلامت نه تنها مي‌تواند درآمد قابل توجهي براي کشور به ارمغان بياورد، بلکه مي‌تواند موجب ارتقاي سطح خدمات پزشکي و افزايش استانداردهاي درماني نيز شود. با جذب بيشتر بيماران خارجي، نياز به بهبود زيرساخت‌هاي پزشکي و ارتقاي خدمات درماني بيشتر احساس مي‌شود، که اين خود به نفع بيماران داخلي نيز خواهد بود.

سرانه پزشک در ايران و ديگر کشورها

با توجه به گزارش‌هاي مختلف، ايران از نظر تعداد پزشک به نسبت جمعيت، در وضعيت مطلوبي قرار ندارد. طبق آمارهاي رسمي سازمان نظام پزشکي، سرانه پزشک به جمعيت در کشور ما 1.4 پزشک به ازاي هزار نفر جمعيت است. اين مقدار سرانه پايين‌تر از ميانگين جهاني است که اين مسئله باعث شده است تا مردم در برخي مناطق براي دريافت خدمات پزشکي ابتدايي نيز با مشکلات جدي مواجه شوند. اين کمبود پزشکان نه تنها باعث ايجاد مشکلات جدي در ارائه خدمات درماني به بيماران داخلي شده، بلکه باعث کاهش جذب توريست‌هاي سلامت نيز مي‌شود. سرانه پزشک، يعني تعداد پزشکان به ازاي هر هزار نفر جمعيت، يکي از شاخص‌هاي مهم در ارزيابي کيفيت و کارآمدي سيستم سلامت يک کشور است. در حالي که کشورهاي پيشرو در اين زمينه از سرانه‌هاي بالايي برخوردارند، ايران هنوز نتوانسته به استانداردهاي جهاني نزديک شود.

دسترسي به پزشک لازمه توريسم سلامت

از سوي ديگر، توزيع نامناسب پزشکان در کشور نيز يکي ديگر از معضلاتي است که به کمبود سرانه پزشک دامن مي‌زند. بيشتر پزشکان ترجيح مي‌دهند در شهرهاي بزرگ و مراکز استان‌ها که امکانات بهتري دارند و درآمد بيشتري را به همراه دارند، مشغول به کار شوند. اين امر باعث مي‌شود که مناطق محروم و کم‌برخوردار، با کمبود جدي پزشک و خدمات درماني مواجه شوند. اين توزيع نامناسب، علاوه بر ايجاد نارضايتي در مردم، به کاهش جذب توريست‌هاي سلامت به خصوص در مناطق مرزي منجر مي‌شود. در اين خصوص چندي پيش محمد رئيسزاده، رئيس سازمان نظام پزشکي گفت:« ما کمبود متخصص داريم اما بيش از آن مشکل در توزيع نامناسب پزشکان است. 45 درصد از آنها در پنج کلانشهر ساکن هستند.» با توجه به حجم بالاي تردد از سوي کشور هاي همسايه با مناطق مرزي ايران، کمبود پزشکان در اين مناطق بيشتر به چشم ميآيد. چطور در حالي که در اين مناطق کمبود پزشک هست و سرانه پزشکان آن از ساير نقاط ايران هم کمتر هست ميتوان به توريسم سلامت فکر کرد؟ در رابطه با کمبود پزشک در ماطق مرزي و مناطق محروم چندي پيش ملک فاضلي، نماينده سابق مردم سراوان گفت: «سرانه پزشک در سراوان دو پزشک به ازاي هر 10 هزار نفر است اما همين سرانه دو پزشک هم ناپايدار است و پزشکان حضور دائمي در اين مناطق ندارند!»

کمبود پزشک علت کاهش استاندارد طبابت

توريست‌هاي سلامت به دنبال خدمات پزشکي با کيفيت، سريع و با هزينه مناسب هستند. اما کمبود پزشکان در ايران باعث مي‌شود که زمان انتظار براي دريافت خدمات درماني طولاني‌تر شود و کيفيت خدمات ارائه شده نيز کاهش يابد. همين سرانه پايين پزشک در ايران از عللي است که اين مقدار پزشک وقت استاندارد براي ويزيت مورد نياز خود مردم کشور هم نداشته باشند چه برسد به گردشگران سلامت. اين مسائل مي‌تواند توريست‌هاي سلامت را از انتخاب ايران به عنوان مقصد درماني خود منصرف کند. در نتيجه، کشور ما که مي‌توانست با بهره‌گيري از اين صنعت، به درآمدهاي بالايي دست يابد و اقتصاد خود را تقويت کند، با مشکلات جدي در اين زمينه مواجه مي‌شود.

به علاوه، کمبود پزشکان در کشور مي‌تواند تاثيرات منفي ديگري نيز داشته باشد. يکي از اين تاثيرات، افزايش فشار کاري بر پزشکان موجود است. سازمان جهاني بهداشت(WHO) در گزارش‌هاي خود به کمبود پزشکان در بسياري از کشورها اشاره کرده و تأکيد کرده است که اين کمبود مي‌تواند به افزايش بار کاري پزشکان موجود منجر شود؛ که در نهايت ممکن است به خستگي، استرس و فرسودگي شغلي در پزشکان منجر گردد . پزشکان با تعداد بيماراني که بايد در مدت زمان کوتاهي معالجه کنند، تحت فشار قرار مي‌گيرند و اين امر مي‌تواند به کاهش کيفيت خدمات درماني و افزايش احتمال خطاهاي پزشکي منجر شود. اين فشار کاري همچنين مي‌تواند باعث خستگي و فرسودگي شغلي پزشکان شود که در نهايت به کاهش انگيزه و بهره‌وري آنها مي‌انجامد.

به طور کلي، براي توسعه توريسم سلامت در ايران و بهره‌برداري از اين صنعت پرپتانسيل، نيازمند توجه ويژه به کمبود سرانه پزشک و رفع مشکلات مرتبط با آن هستيم. تنها با افزايش تعداد پزشکان، توزيع مناسب آنها و ايجاد شرايط مناسب براي فعاليت‌شان مي‌توان به اين هدف دست يافت و ايران را به عنوان يک مقصد برتر در حوزه توريسم سلامت معرفي کرد.