طشت گذاري؛ آييني به قدمت کربلا و عاشورا

راه اندازي تکيه‌هاي عزاداري، افراشتن علم‌هاي سياه و پرچم‌هاي عزاداري، نصب پارچه نوشته‌هايي در گراميداشت محرم، غبارروبي مساجد و تکاياي مذهبي از جمله رسومي است که ماه محرم در مازندران برپا مي‌شود.

همچنين دلنوشته هاي خودروها نيز رنگ حسيني و محرم گرفته و نام مبارک يا عزيز زهرا (س) يا حسين شهيد، يا مظلوم، سقاي دشت کربلا  را مي‌توان بر روي خودروها مشاهده کرد.

تهيه اقلام مورد نياز براي محرم و آماده سازي مساجد و اماکن مذهبي براي آئين‌هاي عزاداري و آماده شدن گروه‌هاي تعزيه براي نمايش دادن گوشه‌اي از وقايع عاشورا از ديگر مراسم‌هايي است که همزمان با ماه محرم در مناطق مختلف کشور از جمله مازندران جريان دارد.

حسين رضايي از ذاکران و ستايشگران اهل بيت (ع) در خصوص مراسم طشت‌گذاري که در مساجد اين شهرستان برگزار مي‌شود، اظهار داشت: آذري‌هاي ايران و آذربايجان از سه روز مانده به محرم آئين طشت‌گذاري را شروع مي‌کنند.

رواج آئين طشت گذاري در محرم

وي در گفت وگو با خبرنگار مهر با اشاره به تاريخ رواج اين مراسم در شروع ماه محرم تصريح کرد: زماني که امام حسين (ع) مکه را به سمت کربلا ترک کرد در مسير راه به منطقه‌اي با نام زباله، آنجا سپاه حر بن يزيد رياحي جلوي سپاه امام را مي‌گيرند تا وارد کربلا نشود که سپاه در آن منطقه متوقف مي‌شود.

وي تصريح کرد: سپاه امام حسين (ع) طشت‌هايي با خود به همراه داشتند که به زمين گذاشته و پر از آب مي‌کنند تا خود و اسب‌ها سيراب شوند در اين بين امام به برادر خود ابولفضل (ع) مي‌گويد که به حر بن يزيد بگويد مي‌توانند از اين آب براي رفع تشنگي استفاده کنند.

طشت گذاري رسمي‌ترين مراسم استقبال از محرم آذري زبان‌ها است که به مناسبت محرم در مناطق آذري نشين استان مازندران از جمله قائمشهر اجرا مي‌شود. در اين آئين، آذري زبان‌ها نيز مراتب اخلاص و صفاي خود را به آن مظلوم کربلا با احترام نهادن به يکي از نمادهاي واقعي و مهم کربلا يعني همان مقوله آب و سقايت و آبرساني و ظروف آن که همان طشت است، نشان مي‌دهند.

در اين مراسم که با حضور ريش سفيدان و رؤساي امناي همه مساجد آذري و هيئت‌هاي عزاداري برگزار مي‌شود، طشت را از مکاني که قبلاً در نظر گرفته شده پس از شستن و تزئين با پارچه‌هاي سبز با کمک جوانان و در ميان ازدحام جمعيت به دوش گرفته تا بر روي سکوي خاصي که قبلاً تهيه شده است قرار دهند، سپس عزاداران حسيني با کوزه‌هاي آب و ديگر وسايل در ميان جمعيت حضور مي‌يابند.

آب‌هاي داخل ظرف را درون طشت ها خالي مي‌کنند و معمولاً عزاداران علاوه بر اينکه جهت رفع تشنگي در طول ايام عزاداري از آب‌ها مي‌نوشند، به شفا بخش بودن اين آب نيز اعتقاد ويژه داشته و آن را به عنوان تبرک به خانه‌هاي خود مي‌برند تا بيمارانشان هم از آن آب بنوشند.

جعفر احمدي کارشناس حوزه آئين‌هاي بومي و عاشورايي در مازندران با بيان اينکه يکي از آئين‌هاي شروع ماه محرم در ترک زبانان، آئين طشت گذاري است که در بيشتر استان‌ها آذري‌هاي مقيم هر شهر و استاني اين سنت عزاداري را اجرا مي‌کنند، افزود: آئين طشت گذاري که قدمت 600 ساله دارد در تکيه پير علم بابل توسط آذري زبانان برگزار شد.

آئيني براي همدردي با خاندان سيدالشهدا

وي در گفت وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: اين آئين با اعتقادات ترک زبانان آميخته شده است و برجسته کردن اين سنت براي آذري‌ها در ابراز همدردي با خاندان سيد الشهدا مهم است.

وي تصريح کرد: اين مراسم شريف و نمادين يعني طشت گذاري، قدمتي بيش از چهار صد سال در ايران دارد که هر ساله با شکوهي هرچه بيشتر در بسياري از شهرهاي آذري و ديگر شهرهاي کشور همچون تهران و استان‌هايي مانند استان مازندران به وِيژه در شهرستان قائم شهر که داراي مساجد نُه گانه آذري است، برپا مي‌گردد.

مراسم طشت گذاري، از ريشه دارترين آئين‌هاي ماه محرم است که در روزهاي پايان ماه ذي الحجه برگزار مي‌شود که در آن بعد از قرار گرفتن طشت‌ها در سکوهاي مخصوص و در ميان حزن و اندوه حاضران، دعاي مخصوص خوانده مي‌شود و از آب طشت به عنوان تبرک، اکثريت حاضران و عزاداران استفاده مي‌کنند و عاشقان حسيني با اهداي نذورات و طلب حاجات از اهل بيت (ع)، عشق و ارادت خود را به امام حسين (ع) و يارانش ابراز مي‌دارند.

عزاداران با اشعار تلفيقي فارسي، ترکي و عربي مداحي و نوحه سرايي کرده و به ياد مظلوميت امام حسين (ع) و يارانش در صحراي کربلا و فداکاري‌ها و رشادت‌هاي حضرت ابوالفضل العباس به سينه زني و زنجير زني مي‌پردازند و با برگزاري اين آئين سنتي و مذهبي به پيشواز دهه محرم مي‌روند.

بر اساس شواهد تاريخي مراسم طشت‌گذاري قدمتي بيش از چهار صد سال دارد و در مناطق آذري نشين استان از جمله بابل، قائمشهر، ساري و شهرهاي غرب مازندران اجرا مي‌شود.

اعتقاد مازني‌ها به ماه محرم تا به آنجاست که از شستن علم‌هاي تکايا و نوشيدن آن آب به نيت شفاي بيماران و سلامتي بهره مي‌گيرند و رسم‌هاي مختلفي ايام عزاي حسيني در استان برپا مي‌شود.