طرح خاموش آنکارا براي تسلط بر آسياي ميانه

بر اساس گزارش اين پايگاه، آنکارا نسخه جديدي از «الفباي لاتين واحد» را به عنوان رسم الخط مشترک زبان‌هاي ترکي در آناتولي و آسياي ميانه پيشنهاد داده و تلاش دارد از طريق اشاعه آن در کشور‌هاي ترک زبان منطقه، ضمن کاهش نفوذ روسيه در قفقاز و آسياي ميانه، نفوذ خود را در فضاي پساشوروي اين منطقه افزايش دهد.

ترکيه با يک «خط» به جنگ مسکو مي‌رود

اين روزنامه فرانسوي در گزارشي به قلم «آپولين فيلبوا» توضيح مي‌دهد که اين اقدام - که نمادگرايي فرهنگي را با جاه‌طلبي سياسي ترکيب مي‌کند - در اجلاس سازمان کشور‌هاي ترک زبان که در اکتبر 2015 در «قبله» آذربايجان برگزار شد، با حضور رجب طيب اردوغان، رئيس جمهور ترکيه و رهبران آذربايجان، قزاقستان، قرقيزستان و ازبکستان، اعلام شد و از آن روز تا کنون با قدرت در حال پيشرفت و اشاعه است.

به گفته نويسنده لا کروا، اردوغان اخيرا دو کتاب نمادين را که براي اولين بار با «الفباي لاتين واحد» چاپ شده‌اند، ارائه کرده است. اين رسم الخط جديد شامل 34 حرف است. اين الفبا توسط يک شوراي زبان‌شناسي وابسته به ترکيه با هدف متحد کردن رسم الخط زبان‌هاي ترکي و کنار گذاشتن الفباي سيريليک که ريشه روسي دارد، ايجاد شده است.

به گفته روزنامه فرانسوي، آنچه اين دو کتاب را متمايز مي‌کند اين است که آنها اولين آثاري هستند که با «الفباي به اصطلاح ترکي متحد» که نسخه جديدي از الفباي لاتين است که با زبان‌هاي ترکي سازگار شده، چاپ شده‌اند. اين الفبا توسط يک شوراي زبان‌شناسي وابسته به اين سازمان در اواخر سال 2024 توسعه داده شده است.

بايرام بالچي، محقق (از مرکز مطالعات سياسي فرانسه) معتقد است که پروژه رسم الخط جديد نشان دهنده تلاش‌هاي ديرينه آنکارا براي ايجاد يک بلوک فرهنگي و سياسي ترکي در آسياي ميانه است. او تأکيد دارد که ترکيه از زمان تأسيس اين سازمان (سازمان کشور‌هاي ترک زبان) در سال 2009، نيروي محرکه اين ايده بوده
است.

اين محقق مي‌افزايد که اتخاذ اين الفباي لاتين همچنين نشان‌دهنده رهايي نمادين از نفوذ فرهنگي، سياسي شوروي و گامي به سوي گشودگي به يک دنياي فرهنگي جديد است. شايان ذکر است که فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در سال 1991 به کشور‌هاي ترک‌زبان آسياي مرکزي فرصت داد تا هويت خود را به دور از نفوذ مسکو تغيير شکل دهند.

رويارويي ترکيه و روسيه در جواهري به نام اوراسيا

ترکيه در دوران مصطفي کمال پاشا (آتاتورک) در دهه 1920 الفباي لاتين را اتخاذ کرد و آذربايجان و ترکمنستان در سال‌هاي پس از استقلال خود آن را به طور کامل پذيرفتند. با اين حال، ازبکستان همچنان از الفباي دوگانه استفاده مي‌کند و از هر دو خط لاتين و سيريليک بهره مي‌برد.

به گفته نويسنده لا کروا، اقدام فرهنگي اردوغان باعث نگراني روسيه شده است، چرا که آن را تلاشي براي کاهش نفوذ خود در آسياي مرکزي مي‌داند. در همين حال، ناظران معتقدند که اين امر به اردوغان فرصت مي‌دهد که نفوذ خود را در ميان جنبش‌هايي که از پروژه «جهان ترک» حمايت مي‌کنند، بيشتر کند.

نويسنده در انتهاي مقاله خود نتيجه مي‌گيرد که اين الفباي جديد مي‌تواند به ابزاري براي نفوذ فرهنگي و ژئوپليتيکي در رقابت مداوم آنکارا و مسکو براي تسلط بر قلب اوراسيا تبديل شود.

شايان ذکر است که منطقه اوراسيا در علم ژئوپليتيک و ژئواستراتژي نوين از اهميت فوق العاده زيادي برخوردار است و منطقه هسته ساختار (Ecumene) به حساب مي‌آيد. اين منطقه هميشه در آثار متخصصان جغرافياي سياسي مهم بوده است. در همين رابطه، برژينسکي گفته؛ از زماني که قاره‌ها شروع به تعامل سياسي کرده‌اند، اوراسيا همواره مرکز قدرت جهاني بوده است. در نظر استراتژيست‌ها رقابت قدرت‌هاي اصلي جهان در اين منطقه به اوج خود مي‌رسد. اين منطقه است که آسيا را به اروپا وصل مي‌کند و منابع انرژي را از خاورميانه و درياي خزر و همچنين، شرق دور به اروپا و غرب مي‌رساند.