صف مقامات اسرائيلي در باکو

يک هيئت اسرائيلي به رياست دافيد امساليم، وزير همکاري‌هاي منطقه‌اي که همچنين مسئول شرکت‌هاي دولتي است، هفته آينده به همراه امير پرتز، رئيس صنايع هوافضا، يووال اشتاينيتز رئيس شرکت رافائل، ارنون برام مدير عامل شرکت ماگال، و عميت لانج مدير عامل شرکت صنايع آبي «مکوروت» از باکو، پايتخت آذربايجان ديدن خواهد کرد. اين هيئت اسرائيلي جلسات کاري با وزيران حفاظت مرزي، حمل و نقل و اقتصاد اين کشور برگزار خواهد کرد.

در ميان شرکت‌هاي خصوصي صنعت امنيتي اسرائيل، زمان‌بندي سفر يک هيئت دولتي به رياست يک وزير در راس يک هيئت دولتي که شامل شرکت دولتي صنايع هوافضاست، به شدت مورد انتقاد قرار گرفته است. علت اين انتقاد آن است که اين شرکت‌هاي دولتي و خصوصي در حال رقابت بر سر مشارکت در يک مناقصه امنيتي در جمهوري آذربايجان هستند.

سفر امساليم اولين سفر يک مقام اسرائيلي به باکو از زمان عمليات طوفان الاقصي در 7 اکتبر 2023 است و در چارچوب تقويت همکاري و بحث در مورد راه‌هاي تکميل پروژه تقويت و حفاظت از مرز آذربايجان، به ويژه در مناطق مشترک با ايران انجام مي‌شود.

با اين حال، انتقاد شرکت‌هاي خصوصي اسرائيل از زمان سفر، به رقابت بين شرکت‌هاي دولتي و خصوصي در تل آويو براي برنده شدن در مناقصه براي تامين امنيت مرز جمهوري آذربايجان مربوط مي‌شود. شرکت‌هاي خصوصي نگران‌ هستند که اين سفر باعث شود که مناقصه به نفع شرکت‌هاي دولتي تمام شود.

اين مناقصه شامل پروژه‌اي براي حفاظت و تقويت فرودگاه بين‌المللي باکو است که در آن دو شرکت خصوصي اسرائيلي و يک شرکت ترکيه‌اي با شرکت دولتي اسرائيلي ماگال به ارزش ده‌ها ميليون دلار با امکان افزايش امنيت بسياري از نقاط کشور در مناقصه‌هاي آينده رقابت مي‌کنند.

با اين حال، به گفته جولان حزاني و يووال ازولاي در نشريه «کالکليست»، مناقصه بزرگ و اصلي درباره حفاظت و نصب سپر‌هاي الکترونيکي و نصب انواع ديگر استحکامات تکنولوژيکي در امتداد مرز جمهوري آذربايجان و همچنين با ايران است.

اين روزنامه تخمين زده است که حضور يک وزير اسرائيلي در هفته حساس مناقصه مي‌تواند آذربايجاني‌ها را تحت فشار قرار دهد و آنان را وادار به انتخاب شرکت صنايع هوافضاي اسرائيل کند.

روابط اسرائيل و جمهوري آذربايجان در دهه 1990 توسعه يافت و روابط راهبردي آن‌ها زماني تثبيت شد که آذربايجان در 26 نوامبر 2022 تصميم به افتتاح سفارت در اسرائيل گرفت. تل آويو از سال 1993 در باکو سفارت داشته است.

تحليلگران و مراکز تحقيقاتي اسرائيلي هم‌نظرند که افتتاح سفارت باکو در تل‌آويو را مي‌توان در پس‌زمينه نتايج جنگ دوم قره باغ، که در سال 2020 اتفاق افتاد، و حمايت اسرائيل از آن و همچنين تنش‌هاي رو به افزايش بين ايران و جمهوري آذربايجان درک کرد.

مناقصه براي تامين امنيت مرزها نشان‌دهنده وابستگي روابط بين دو طرف در پروژه‌هاي امنيتي اجراشده توسط شرکت‌هاي اسرائيلي براي جمهوري آذربايجان و همکاري مشترک در زمينه‌هاي فناوري، الکترونيک، انرژي، نفت و پروژه‌هاي زيرساختي است.

صنايع هوافضاي اسرائيل و سازمان‌هاي امنيتي در جمهوري آذربايجان همکاري و روابط عميق و طولاني‌مدت دارند. در گذشته قراردادهاي تسليحاتي بين آن‌ها منعقد شده که برخي از آن‌ها توسط وزارت دفاع اسرائيل انجام شده است. اين قراردادها شامل فروش سيستم دفاع هوايي باراک 8 و ماهواره‌هاي اطلاعاتي مورد استفاده نيروهاي امنيتي جمهوري آذربايجان مي‌شود.

به گزارش رسانه‌هاي اسرائيلي، جمهوري آذربايجان همچنين موشک‌هاي پيشرفته زمين به زمين لورا را از صنايع هوافضاي اسرائيل خريداري کرد که ارتش آن در جنگ قره باغ از آن استفاده کرد.

ماهيت روابط راهبردي اسرائيل و جمهوري آذربايجان در سپتامبر 2023، زماني که ارتش جمهوري آذربايجان کارزاري را براي الحاق منطقه ناگورنو قره‌باغ آغاز کرد، مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. به گفته «گاليا ليندنستروس»، پژوهشگر مؤسسه تحقيقات امنيت ملي در دانشگاه تل‌آويو، پيش از اجراي اين عمليات، يک محموله بزرگ هوايي از سلاح، تل آويو را به مقصد باکو ترک کرد. ارسال اين محموله با سفر مدير کل وزارت دفاع اسرائيل، ژنرال بازنشسته ايال زامير، به آذربايجان همراه بود.

بر اساس ارزيابي اين پژوهشگر، در ازاي حمايت نظامي از باکو و فروش سلاح‌هايي که شرکت‌هاي نظامي و صنايع امنيتي اسرائيلي به جمهوري آذربايجان مي‌فروشند، تل‌آويو امکان دستيابي به مرزهاي طولاني و مشترک جمهوري آذربايجان با ايران را پيدا مي‌کند.

از ديدگاه ايران، تعميق روابط بين اسرائيل و جمهوري آذربايجان فرصتي براي تل‌آويو فراهم مي‌کند تا حضور و نفوذ خود را در زمينه‌هاي امنيتي و اطلاعاتي، از جمله استفاده از قلمرو  جمهوري آذربايجان براي فعاليت عليه اهداف در ايران، عميق‌تر کند.

در زمينه تحکيم روابط امنيتي و پروژه‌هاي بين تل آويو و باکو، روزنامه «يسرائل هيوم» به نقل از يک منبع امنيتي ارشد اسرائيلي نوشت: «دليل روابط خوب اسرائيل با جمهوري آذربايجان فقط به مرزهاي آن با ايران مربوط نمي‌شود، بلکه به اين دليل است که اين يک کشور مسلمان است که آشکارا مي‌خواهد روابط ديپلماتيک با ما برقرار کند، پروژه‌هاي خود در حوزه انرژي را توسعه دهد و آماده فروش نفت به اسرائيل با قيمت پايين است».

«حين برام»، پژوهشگر مؤسسه ترومن در دانشگاه عبري اورشليم، گفت که تحکيم روابط با جمهوري آذربايجان که يک کشور با ذخاير غني انرژي و يک هاب مهم انتقال انرژي به اروپا و خاورميانه است براي اسرائيل دستاورد بزرگي بوده است.

برم به اين روزنامه گفت: «اسرائيل يک رابطه راهبردي مهم و نادر با يک دولت اسلامي بسيار ثروتمند و بانفوذ مانند جمهوري آذربايجان برقرار کرده که در عوض آن باکو سلاح‌هاي پيشرفته، دانش اطلاعاتي و فناوري نظامي و همچنين حمايت سياسي از اسرائيل دريافت مي‌کند و اين همه براي باکو بسيار مهم است».