سه تأثير معنوي حضرت زهرا (س) در آسمان ها و قيامت

از آنجايي که اهل بيت وحي از جانب خداوند «متصف» به تمام فضيلت هاي عالم و بلکه «صاحب» تمام فضائلند، اثر اعمال آن بزرگواران نيز به گستره تمام عوالم و نشئات آينده است؛ يعني همچنان که طبق معارف قرآني، هر عملي که از انسان سر مي زند در دنيا، برزخ و قيامتِ او تأثيرمثبت و منفي دارد و تبديل به نعمت و نقمت يا جزا و عذاب مي شود، اين قانون درباره ائمه عليهم السلام نيز صدق مي کند، با اين تفاوت که از اين انوار مقدس تنها صادره هاي مثبت جريان دارد و آن بزرگواران عاري از هرگونه خطايي هستند.

به عنوان نمونه در ماجراي جنگ خندق، آن زمان که امير المؤمنين عليه‌السلام عَمرو بن عَبدِوَدّ را کشت، رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود «لَضَرْبَةُ عَلِيٍّ يَوْمَ اَلْخَنْدَقِ أَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ اَلثَّقَلَيْنِ»؛ يعني ضربتي که علي (ع)‌ در روز خندق زد، برتر از عبادت ثقلين است. يا اثر شهادت امام حسين عليه السلام و جاري شدن خون ايشان، نجات بندگان از جهالت و نجات از سرگرداني در تاريکي هاي عمق دنيا بود، آنجا که در زيارت اربعين مي خوانيم «وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيکَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَکَ مِنَ الْجَهَالَهِ وَ حَيْرَهِ الضَّلَالَهِ.»

اما درباره حضرت زهرا سلام الله عليها مي توان از سه منظر يا سه ساحت به برخي از فضائل ايشان مبتني بر همان اثرات معنوي آن بانوي بزرگوار پرداخت: فضائل دنيوي،‌ عوالمي و نشئاتي.

تأثير نماز فاطمه (س) در دنيا و برزخ

اما درباره تأثير نماز حضرت فاطمه سلام الله عليها از رسول خدا صلي الله عليه و آله نقل است که فرمود : «أمَّا ابنَتي فاطِمَةُ ... مَتى قامَت في مِحرابِها بَينَ يَدَي رَبِّها جَلَّ جَلالُهُ ظَهَرَ نورُها لِمَلائِكَةِ السَّماءِ كَما يَظهَرُ نورُ الكَواكِبِ لِأَهلِ الأَرضِ، ويَقولُ اللّه ُ عَزَّوجَلَّ لِمَلائِكَتِهِ : يا مَلائِكَتِي ، اُنظُروا إلى أمَتي فاطِمَةَ سَيِّدَةِ إمائي قائِمَةً بَينَ يَدَيَّ تَرتَعِدُ فَرائِصُها مِن خيفَتي ، وقَد أقبَلَت بِقَلبِها عَلى عِبادَتي.»

يعني: فاطمه (س) ... هر وقت در محراب خود برابر پروردگارش مي‌ايستد، نورش به ملائک آسمان مي‌تابد، آنگونه که نور ستارگان بر زمين مي‌تابد و خداي عزّوجل به ملائک خود مي‌فرمايد «‌اي ملائکم، ببينيد کنيزم فاطمه، که بزرگ کنيزان من است در مقابلم ايستاده و اعضاي بدنش از ترسم مي‌لرزد و دل به عبادتم سپرده است.

همان طور که مي دانيم، سنخيت ملائک از دنيا نيست بلکه سنخيت برزخي دارند و اين تابش نور براي ملائک قطعاً خاصيت تغذيه معنوي داشت.

احاديث مشابه ديگر گوياي آن است، در هر نوبتي که حضرت زهرا سلام الله عليها در محراب نماز مي ايستادند، انواري از ايشان ساطع مي شد و خانه هاي مردم مدينه را فرا مي گرفت. زماني که مردم درباره کيفيت ماجرا از رسول خدا صلي الله عليه و آله سؤال مي کردند، ايشان به سوي دختر بزرگوارشان ارجاع مي دادند. در اين هنگام مي ديدند که آن بانوي جليل القدر در محراب نماز است. (بحارالانوار، ج 43، ص 11)

اثر نور زهرا (س) در آسمان‌ها

دخت نبي مکرم اسلام به واسطه متصف شدن به اسم «زهراء» به اذن الله مجراي نور خدا در آسمان هاست. جابر جعفي نقل مي‌کند که به حضرت امام جعفر صادق عليه‌السلام گفتم: براي چه فاطمه، زهرا ناميده شد؟ فرمود: براي اينکه خداوند آن بانو را از نور با عظمت خود آفريد. وقتي که درخشيد آسمان‌ها و زمين به نور او روشن شدند، چشم‏‌هاي ملائکه خيره شد و ملائکه خدا را سجده کردند و گفتند: پروردگار ما! سيد ما اين چه نوري است؟! خداوند بدان‌ها وحي فرمود: اين نوري از نورهاي من است که آن را در آسمان خود جاي دادم. اين نور را از عظمت خويشتن آفريدم؛ قُلْتُ لِمَ سُمِّيَتْ فَاطِمَةُ، الزَّهْرَاءُ، «زَهْرَاءَ»؟ فَقَالَ لِأَنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَهَا مِنْ نُورِ عَظَمَتِهِ فَلَمَّا أَشْرَقَتْ أَضَاءَتِ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ بِنُورِهَا وَ غَشِيَتْ أَبْصَارَ الْمَلَائِکَةِ وَ خَرَّتِ الْمَلَائِکَةُ لِلَّهِ سَاجِدِينَ وَ قَالُوا إِلَهَنَا وَ سَيِّدَنَا مَا هَذَا النُّورُ فَأَوْحَى اللَّهُ إِلَيْهِمْ هَذَا نُورٌ مِنْ نُورِي وَ أَسْکَنْتُهُ فِي سَمَائِي خَلَقْتُهُ مِنْ عَظَمَتِي.

اين سؤال از امام حسن عسکري عليه السلام نيز پرسيده شد و حضرت در پاسخ به پرسشي مبني بر علت ناميده شدن آن حضرت به اسم «زهراء» فرمود: «کَانَ‏ وَجْهُهَا يَزْهَرُ لِأَمِيرِالْمُؤْمِنِينَ‌ع مِنْ أَوَّلِ النَّهَارِ کَالشَّمْسِ الضَّاحِيَةِ وَ عِنْدَ الزَّوَالَ کَالْقَمَرِ الْمُنِيرِ وَ عِنْدَ غُرُوبِ الشَّمْسِ کَالْکَوْکَبِ الدُّرِّي‏؛ زيرا چهره او براى اميرالمؤمنين عليه السلام در اول روز مانند آفتاب روشن و به‌هنگام زوال مانند ماه درخشان و به‌هنگام غروب آفتاب مانند ستاره مى‏‌درخشيد». (بحار الأنوار، ج43، ص16)

اثرگذاري حضرت زهرا (س) در نشئه قيامت

فضيلت ديگر حضرت زهرا سلام الله عليها که داراي اثر مثبت معنوي براي مخلوقات است، فضيلت نشئاتي ايشان است. نشئه در يک تعريف کلي يعني آنچه که مربوط به مقاطع عالم هستي است و هر بار با تغيير قوانين همراه مي شود؛ آنچه که مربوط به ابتداي خلقت است از تعبير نشْأَةَ الْأُولي و آنچه که مربوط به مقاطع پس از دنيا تا قيامت است، النَّشْأَةَ الْأُخْرَى ناميده مي شود. از اين منظر خود دنيا نيز يک نشئه حساب مي شود که در آن قوانين مادي و فيزيکي حاکم است در حالي که در قيامت قوانين فيزيک و در کل، قوانين مادي و بلکه آنچه در دنيا و آسمان دنياست همراه با قوانينش از بين مي رود و قوانين برزخي و عرشي بر خلايق حاکم مي شود و همگان در اين شرايط به لقاء الله مي رسند.

اما در روايتي ابن عباس مي گويد در اين ميان که اهل بهشت در آن آرميدند، تابشى از خورشيد ببينند که بهشت را درخشان کند. مي گويند پروردگارا، تو در قرآن گفتى که در آن آفتاب نبينند (لا يَرَوْنَ فِيها شَمْساً). خداوندجبرئيل را نزد آنها فرستد و اعلام کند که اين درخشانى از خورشيد نيست، اما على و فاطمه خنديدند و بهشت از نور خنده‏‌شان درخشان شد و سوره هل أتى تا آيه‏ «کانَ سَعْيُهُمْ مَشْکُوراً» تلاش شما قدردانى شده در باره آنها نازل شده‏ است؛ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ فَبَيْنَا أَهْلُ الْجَنَّةِ فِي الْجَنَّةِ إِذْ رَأَوْا مِثْلَ‏ الشَّمْسِ‏ قَدْ أَشْرَقَتْ‏ لَهَا الْجِنَانُ فَيَقُولُ أَهْلُ الْجَنَّةِ يَا رَبِّ إِنَّکَ قُلْتَ فِي کِتَابِکَ‏ لا يَرَوْنَ فِيها شَمْساًفَيُرْسِلُ اللَّهُ جَلَّ اسْمُهُ إِلَيْهِمْ جَبْرَئِيلَ فَيَقُولُ لَيْسَ هَذِهِ بِشَمْسٍ وَ لَکِنَّ عَلِيّاً وَ فَاطِمَة ضَحِکَا فَأَشْرَقَتِ الْجِنَانُ مِنْ نُورِ ضَحِکِهِمَا وَ نَزَلَتْ‏ هَلْ أَتى‏ فِيهِمْ إِلَى قَوْلِهِ تَعَالَى‏ وَ کانَ سَعْيُکُمْ مَشْکُوراً.

ابن عباس از آنجايي که رسول خدا صلي الله عليه و آله و امير مؤمنان تا امام حسين عليهم السلام را درک کرده و همنشين ايشان بوده، معمولاً در چنين روايات معرفتي سعي مي کند آنچه که از ائمه شنيده را نقل کند. در اين روايت اثر معنويِ خنده امير مؤمنان و حضرت زهرا سلام الله عليها روشني بهشت است؛ در واقع رضايت و شادي اهل بيت وحي همان رضايت خداست که در نشئات تبديل به نعمات گسترده
مي شود و اشاره به آيه «وَ کانَ سَعْيُکُمْ مَشْکُوراً» حاکي از اين امر است؛ ضمن آنکه غضب ايشان نسبت به دشمنان شان تبديل به عذاب ها و آتش هاي سخت برزخي و اخروي مي شود و اين حقيقتي است که در حجاب مادي دنيا پنهان است.