سلاح جديد چين در مذاکرات تجاري با آمريکا

پکن پيش‌تر از عناصر خاکي کمياب به عنوان ابزاري در جنگ تجاري با واشنگتن استفاده کرده، اما با توجه به موقعيت برتر خود در صنعت باتري، نقطه اهرم ديگري را در مذاکرات تجاري شناسايي کرده است، زيرا آمريکا به طور فزاينده‌اي به ذخيره‌سازي انرژي براي پشتيباني از مراکز داده و تثبيت شبکه نياز دارد.

محدوديت‌هاي صادرات اين بخش که از هشتم نوامبر (17 آبان) اعمال مي‌شوند، بخش گسترده‌اي از زنجيره تامين باتري را در بر مي‌گيرند و شامل باتري‌هاي ليتيوم-يوني در مقياس بزرگ مورد استفاده براي ذخيره‌سازي انرژي و همچنين مواد کاتد و آند و ماشين‌آلات توليد باتري مي‌شود و همگي فناوري‌هايي هستند که چين در آنها، پيشتازي قابل توجهي دارد.

قوانين جديد نيز مانند محدوديت‌هاي گذشته، شرکت‌هاي باتري را ملزم مي‌کند که قبل از صادرات کالاهاي خود، از وزارت بازرگاني چين مجوز دريافت کنند و اين سيستم به پکن اجازه مي‌دهد تا به طور انتخابي از صادرات به عنوان سلاح استفاده کند.

متيو هيلز، تحليلگر متخصص در تجارت و زنجيره‌هاي تامين در «بلومبرگ نيو انرژي فاينانس» (BloombergNEF) گفت: هرچند اين مورد به اندازه ساير کنترل‌هاي صادراتي چين بر طيف وسيعي از صنايع تاثير نمي‌گذارد، اما تسلط چين بر زنجيره‌هاي تامين باتري، به اين معني است که چين مي‌تواند به شدت اين بخش را تحت فشار قرار دهد و خيلي سريع تاثير آن توسط شرکت‌هاي آمريکايي احساس شود.

طبق جديدترين داده‌هاي موجود «بلومبرگ نيو انرژي فاينانس» در هفت ماه اول سال 2025، باتري‌هاي ليتيوم-يوني چيني حدود 65 درصد از واردات آمريکا را تشکيل دادند و تحليلگران گفتند که محدوديت‌هاي صادرات بر اين نوع باتري‌ها تاثير خواهد گذاشت.

ذخيره‌سازي باتري براي آمريکا بسيار مهم است زيرا تقاضاي انرژي براي رونق هوش مصنوعي افزايش مي‌يابد. طبق گزارش آزمايشگاه ملي «لارنس برکلي»، مراکز داده آمريکا از سال 2017 تا 2023، بيش از دو برابر مصرف برق خود را افزايش داده‌اند و پيش‌بيني مي‌شود که اين رقم تا سال 2028، تا سه برابر افزايش يابد.

اميلي کيلکريز، مدير برنامه انرژي، اقتصاد و امنيت در مرکز «امنيت نوين» آمريکا گفت: در حالي که رونق هوش مصنوعي چين به دليل دسترسي به تراشه‌هاي پيشرفته از آمريکا محدود شده، تقاضاي انرژي در آمريکا نيز محدوديتي براي زيرساخت‌هاي مرکز داده هوش مصنوعي ايجاد کرده است.

باتري‌هاي بزرگ به ذخيره انرژي تجديدپذير اضافي و آزادسازي آن در زمان نياز به برق کمک مي‌کنند. اين عملکرد مي‌تواند جلوگيري از خاموشي و تقويت پايداري شبکه ايجاد کند. نصب باتري در مقياس بزرگ در آمريکا که يک دهه پيش عملا وجود نداشت، در سال 2024 به مجموع 26 گيگاوات رسيد و فقط در تگزاس، طي سال گذشته، حدود چهار گيگاوات ظرفيت باتري به بهره برداري رسيد که براي تامين برق حدود سه ميليون خانه کافي است.

طبق گزارش «بلومبرگ نيو انرژي فاينانس»، پيش‌بيني مي‌شود در طول دهه آينده تا 136 گيگاوات ظرفيت جديد در سراسر آمريکا اضافه شود.

هيلز گفت: بخش عمده‌اي از اين ظرفيت جديد بايد از چين تامين شود و به راحتي توسط کشورهاي ديگر جايگزين نمي‌شود.

ظرفيت توليد باتري آمريکا در سال‌هاي اخير افزايش يافته است، اما نمي‌تواند تقاضاي داخلي براي ذخيره‌سازي انرژي را برآورده کند. اين کارخانه‌ها نيز تحت تاثير محدوديت‌هاي جديد چين قرار خواهند گرفت. اين کشور آسيايي حدود 96 درصد از ظرفيت توليد آند جهان و 85 درصد از ظرفيت کاتد را کنترل مي‌کند.

سلينا ميکولاجزاک، مدير اجرايي باتري و ناظر بر توليد باتري براي شرکت تسلا و کارخانه بزرگ پاناسونيک در نوادا گفت: بسياري از کارخانه‌هاي باتري که در جنوب شرقي آمريکا در حال توسعه هستند، همه تحت تاثير اين موضوع قرار خواهند گرفت زيرا شامل جريان مواد اوليه آنها مي‌شود.

کنترل صادرات همچنين مي‌تواند صنعت چند ميليارد دلاري باتري چين را در معرض خطر قرار دهد. برايان بيل، محقق سياست و ژئوپليتيک در «بنچ‌مارک مينرال اينتليجنس» (Benchmark Mineral Intelligence) گفت: در مواجهه با ظرفيت مازاد داخلي، شرکت‌هاي چيني به طور فزاينده‌اي به بازارهاي خارج از کشور وابسته شده‌اند و اين امر مشخص نمي‌کند که چين چگونه قصد دارد طرح جديد خود را اجرا کند. همچنين عامل پيچيده ديگري نيز وجود دارد؛ تحليلگران اقدامات چين را نه فقط به عنوان يک منبع مهم اهرم در مذاکرات تجاري، بلکه به عنوان وسيله‌اي براي حفظ مزيت رقابتي خود مي‌دانند.

ايلاريا مازوکو، عضو ارشد متمرکز بر صنعت انرژي پاک چين در مرکز مطالعات استراتژيک و بين‌المللي گفت: فکر مي‌کنم آنها در مورد عدم تمايل به واگذاري فناوري‌هاي اصلي خود به ديگران بسيار صريح بوده‌اند و واقعا در تلاش هستند تا براي دهه‌هاي آينده به قدرت پيشرو در اين صنعت تبديل شوند.

اينکه چين در نهايت تصميم مي‌گيرد از اهرم باتري خود استفاده کند، احتمالا تا حدودي به نتيجه مذاکرات تجاري بستگي دارد. چين پس از دستيابي به توافق با دولت دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا در ژوئن، اجازه داد تا صادرات عناصر خاکي کمياب به آمريکا از سرگرفته شود.

بلومبرگ گزارش کرد، پيش‌بيني مي‌شد که ترامپ و رئيس‌جمهور چين اواخر ماه جاري، در کره جنوبي براي دستيابي به توافق تجاري جديد ديدار کنند، اما در پاسخ به اقدامات کنترلي اخير چين، ترامپ گفت که دليلي براي اين ديدار وجود ندارد و در مجموعه‌اي از پست‌هاي شبکه اجتماعي در روز جمعه تهديد کرد که 100 درصد تعرفه اضافي بر چين اعمال خواهد کرد.