سرنوشت پيمان امنيتي آمريکا، عربستان و رژيم اسرائيل در دولت بايدن

«انصارالله» يمن به کشتي‌هاي امريکايي، اسرائيلي و متحدان‌شان حمله مي‌کنند، اراضي اشغالي آماج موشک‌هاي ايران مي‌شود، شهروندان و دانشجويان امريکايي و اروپايي در دفاع از فلسطين قيام کرده و خواستار قطع روابط دولت‌هاي متبوع‌شان با رژيم صهيونيستي مي‌شوند، اروپايي‌ها براي به رسميت‌شناختن کشور مستقل فلسطين صف مي‌کشند و  معترضان ساکن اراضي اشغالي خواستار توافق با حماس مي‌شوند، کمتر کسي اين تصور را قابل‌تحقق مي‌دانست، اما اين «رويا» براي فلسطين و اين «کابوس» براي رژيم اسرائيل محقق شده است.

رژيم صهيونيستي در هشت ماه گذشته ته‌مانده اعتبار بين‌المللي‌اش را به تاراج داد و در ازايش جز محکوميت از سوي افکار عمومي جهان و سايه بازداشت از سوي دادگاه‌هاي بين‌المللي به دست نياورد. با اين حال تمام آنچه تل‌آويو در اين جنگ باخت، با فروپاشي افسانه «بازدارندگي» قابل قياس نيست؛ افسانه‌اي که تأمين‌کننده اصلي امنيت صهيونيست‌ها بود و حال امريکا در تلاش است با پيمان‌هاي جديد در خاورميانه، بخشي از امنيت به بادرفته را احيا کند. نسخه قديمي کاخ سفيد در اين سناريو، پيمان امنيتي ميان واشنگتن، تل‌آويو و رياض است.

چرا عربستان؟

از دوران رياست جمهوري «فرانکلين روزولت»، عربستان سعودي به عنوان يک منفعت حياتي براي امريکا در خاورميانه تعريف شد. واشنگتن از جنگ جهاني دوم به بعد تلاش کرد با پشتيباني نظامي از سعودي‌ها، اين کشور استراتژيک در غرب آسيا و جهان عرب را در اتحاد با خود نگه دارد. سعودي‌ها اما در سنوات گذشته نشان داده‌اند مختصات و اقتضائات دوران افول امريکا و گذر جهان از حالت تک‌قطبي را به‌خوبي درک کرده‌اند و در نظم‌هاي جديد، علاوه بر کشورهاي منطقه به چين و روسيه تمايل بيشتري دارند.

اين قرابت در شرايطي که رژيم صهيونيستي در باتلاق خودساخته جنگ دست‌وپا مي‌زند، براي اصلي‌ترين متحد تل‌آويو خوشايند نيست و بر همين اساس آمريکايي‌ها را به تکاپو وا داشته تا هم عربستان، متحد ديرين را دوباره به خود نزديک کنند و هم براي بقاي رژيم اسرائيل وقت اضافه بخرند؛  به‌ويژه که انتخابات رياست‌جمهوري امريکا نيز در پيش است و موفقيت در اين زمينه کارت وسوسه‌کننده‌اي براي جو بايدن محسوب مي‌شود.

امريکا دنبال چيست؟

برقراري روابط صلح‌آميز بين تل‌آويو و رياض، هميشه خواست آمريکايي‌ها براي محکم‌کردن جاي پاي خود در خاورميانه بوده و حتي اگر بايدن هم بخواهد از اين رويا دست بکشد، امکان ندارد جمهوري‌خواهان کنگره تن به تصويب معاهده‌اي بدهند که شامل عادي‌سازي روابط با رژيم اسرائيل نباشد.

هدف ايالات متحده، کاهش روابط رو به رشد عربستان سعودي با چين و روسيه، به ويژه در زمينه‌هايي مانند مخابرات و فناوري نظامي است؛ هدفي که در چارچوب حفظ سلطة دلار آمريکا در تجارت جهاني نفت و مقابله با نفوذ چين در خليج فارس درک و دنبال مي‌شود. واشنگتن همچنين به دنبال همکاري عربستان براي تثبيت قيمت نفت است، که مي‌تواند بر اقتصاد جهاني و هزينه‌هاي انرژي داخلي ايالات متحده تأثير بگذارد، به‌ويژه پيش از انتخابات رياست جمهوري 2024.

عربستان چه مي‌خواهد؟

عربستان سعودي قبل از حمله رژيم صهيونيستي به غزه، به دنبال يک پيمان دفاعي متقابل با ايالات متحده بود که متضمن تعهد به دفاع از يکديگر در صورت حمله باشد؛ مشابه معاهدات دفاعي ايالات متحده با متحدان ناتو .  رياض همچنين علاقمند به دستيابي به فناوري پيشرفته نظامي ايالات متحده از جمله جت‌هاي جنگنده F-35، هواپيماهاي بدون سرنشين MQ-9 Reaper و مهمات هدايت‌شونده دقيق بود؛ مشابه آنچه که آمريکا قولش را به عنوان بخشي از توافق عادي‌سازي با رژيم اسرائيل به امارات متحده داده است. عربستان سعودي به عنوان بخشي از اين توافق، يک برنامة هسته‌اي غيرنظامي را دنبال مي‌کرد. بهاي اين توافق قبل از جنگ غزه، به‌رسميت شناختن رژيم اسرائيل از سوي سعودي‌ها بود، اما امروز و با گذشت هشت ماه از جنگي که به شهادت بيش از 36هزار فلسطيني اعم از زن و کودک منجر شده، معلوم نيست کشورهايي که به تل‌آويو دست دوستي و پيمان بدهند، چه بهايي خواهند پرداخت؟

آن هم در شراطيط که مشخص نيست آيا ضمانت‌هاي دفاعي ايالات متحده براي عربستان سعودي، که انتظار مي‌رود از يک پيمان کامل به سبک ناتو کمتر باشد، در معاهده‌اي که مستلزم تصويب کنگره است، گنجانده شود يا خير.

همچنين ممکن است توافق در مورد همکاري هسته‌اي با مخالفت کنگره روبرو شود؛ جايي که بسياري از قانونگذاران، رياض را به مداخله در يمن، نوسانات قيمت نفت و قتل «جمال خاشقجي»، روزنامه نگار در سال 2018 محکوم کرده‌اند. با اين حال، به نظر مي‌رسد که اگر رژيم اسرائيل جزئي از معاهدة پيش‌رو باشد، بايدن مي‌تواند تاييد کنگره و سنا را کسب کند.

«متيو ميلر»، سخنگوي وزارت امور خارجه ايالات متحده، در اين‌باره گفت که اجزاي پيمان امنيتي شامل اجزاي به هم مرتبطي چون عادي‌سازي رابطه با اسرائيل و راهي براي تشکيل کشور فلسطين خواهد بود و به گفته او «هيچ‌کدام بدون ديگري جلو نمي‌روند.» 

رژيم اسرائيل چه خواهد کرد؟

رژيم اسرائيل از منافع سياسي و اقتصادي عادي‌سازي با عربستان سعودي سود مي‌برد و پيمان با رياض، مي‌تواند راه را براي پذيرش گسترده‌تر رژيم اسرائيل در جهان اسلام هموار کند. با اين حال، دولت راستگراي صهيونيست تمايلي به دادن امتيازات قابل‌توجه به فلسطيني‌ها ندارد، موضوعي که عربستان سعودي به عنوان بخشي از توافق خواستار آن است.

سعودي‌ها در ازاي عادي‌سازي روابط با رژيم اسرائيل، خواهان گام‌هاي عملي و غيرقابل بازگشت براي تشکيل يک کشور فلسطيني‌اند، اما دولت راست‌گراي رژيم اسرائيل از دادن امتيازات حداقلي‌تر به تشکيلات خودگردان نيز امتناع مي‌کند.

«بنيامين نتانياهو»، نخست‌وزير رژيم اسرائيل نشان داده است که به هيچ عنوان با راهکار دو دولتي همراه نيست. علاوه بر اين، ائتلافي که او با آن توانست به قدرت بازگردد شامل عناصر راست افراطي‌اي است که به شدت مخالف امتياز دادن به فلسطيني‌ها هستند و روياي الحاق کرانة باختري و غزه به اراضي اشغالي را در سر مي‌پرورانند.

در چنين شرايطي نتانياهو دائماً با تهديد ترک ائتلاف و فروپاشي دولتش نيز مواجه است و دادن امتيازات واقعي به فلسطيني‌ها براي او عملي نيست؛ با اين اوصاف بعيد به نظر مي‌رسد که سرنوشت معاهده امنيتي رژيم اسرائيل، عربستان و امريکا، در عمر دولت نتانياهو که حتي برنامة مشخصي براي آتش‌بس در نوار غزه نيز ندارد، مشخص شود و بايدن بايد به دنبال شانس‌هاي محتمل‌تر و کارت‌هاي بهتري براي برد در انتخابات باشد.

منبع: نورنيوز