زندگينامه شهيد «اسماعيل هنيه»؛ از جهاد و مبارزه تا شهادت

از رهبران سياسي و نظامي تا روشنفکران و نويسندگان و دانشمندان. شيخ احمد ياسين رهبر فقيد حماس، فتحي شقاقي بنيانگذار جهاد اسلامي فلسطين، محمود المبحوح از رهبران حماس و اسماعيل هنيه جز قربانيان اين ترورها بوده اند.

هنيه که به منظور عرض تسليت شهادت سپهبد قاسم سليماني به ايران سفر کرده بود در ديدار با سردار اسماعيل قاآني فرمانده نيروي قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و حضور در منزل شهيد سردار حاج قاسم سليماني، ترور را سياستي ناجوانمردانه دانست و گفت: «خون رهبران شهيد مقاومت موجب تقويت و اصرار هرچه بيشتر جريان مقاومت خواهد شد تا به رژيم غاصب صهيونيستي و آمريکا ثابت کند که سياست ترور ناجوانمردانه، سياستي شکست خورده و ناشي از ضعف است.»

در فرصتي که دست داد همزمان با سالروز شهادت اسماعيل عبدالسلام هنيه به مرور و بررسي زندگي و فعاليت‌هاي سياسي او پرداختيم که مشروح آن در ادامه گزارش مي‌آيد؛

جنگ 1987؛ اخراج پدر و مادر هنيه از اشکلون

اسماعيل عبدالسلام احمد هنيه سياستمدار فلسطيني و از رهبران حماس بود که از سال 2007، حکومت نوار غزه را به عهده داشت. او همچنين از سال 2006 تا 2007، نخست‌وزير تشکيلات خودگردان فلسطين بود. هنيه از سال 2017 تا هنگام ترور توسط رژيم صهيونيستي در تهران، در قطر زندگي مي‌کرد.

هنيه در اردوگاه مخيم الشاطي در نوار غزه که در آن زمان تحت اشغال مصر بود به دنيا آمد. پدر و مادرش طي جنگ 1978، جنگ اعراب و فلسطين از خانه شأن در اشکلون، زمين‌هايي که رژيم جعلي صهيونيست در آن تأسيس شد، اخراج شدند. او در مدارس سازمان ملل متحد تحصيل کرد و در سال 1987 تقريباً همزمان با آغاز انتفاضه اول از دانشگاه اسلامي غزه در رشته ادبيات عربي فارغ‌التحصيل شد. از سال 1985 تا 1986، او رئيس شوراي دانشجويان به نمايندگي از اخوان المسلمين بود. او همچنين در تيم فوتبال انجمن اسلامي به عنوان هافبک بازي مي‌کرد.

تبعيد به لبنان؛ شناخته شدن حماس در جهان

اسماعيل هنيه در تظاهرات انتفاضه اول شرکت کرد و توسط دادگاه نظامي ارتش رژيم اشغالگر قدس به زندان محکوم شد. او بار ديگر در سال 1988 توسط اين رژيم جعلي بازداشت و به‌مدت شش ماه و در سال 1989 به مدت سه سال زنداني شد. پس از آزادي، در سال 1992، مقامات نظامي صهيونيستي او را همراه عبدالعزيز الرنتيسي و محمود زهار و 400 فعال ديگر از رهبران ارشد حماس به لبنان تبعيد کردند. اين فعالان بيش از يک سال در جنوب لبنان ماندند، جايي که به گفته بي بي سي «حماس در معرض رسانه‌هاي بي‌سابقه‌اي قرار گرفت و در سراسر جهان شناخته شد.» اسماعيل هنيه يک سال بعد به غزه بازگشت و به رياست دانشگاه اسلامي منصوب شد.

نخست وزيري؛ اوج درگيري فتح و حماس

هنيه در 16 فوريه 2006 در پي پيروزي «فهرست تغيير و اصلاحات» حماس در انتخابات 25 ژانويه 2006 به عنوان نخست‌وزير نامزد شد. او رسماً در 29 مارس 2006 به عنوان دهمين نخست وزير دولت فلسطين سوگند خورد؛ تا اينکه محمود عباس در 14 ژوئن 2007، هنيه را در اوج درگيري فتح و حماس از سمت خود برکنار کرد، اما هنيه اين فرمان را قبول نکرد و به اعمال قدرت نخست‌وزيري در نوار غزه ادامه داد.

منزل دکتر مروان رأس؛ ترور نافرجام هنيه

اسماعيل هنيه جزئيات عمليات ترور نافرجام خود را اينگونه توصيف کرده است: «در تاريخ 06/‏09/‏2003 همراه شيخ احمد ياسين به ديدار دکتر مروان ابو رأس رفته بوديم. وقتي ناهار را در منزل ايشان ميل کرديم، ناگهان يک هواپيماي اف 16 محلي را که در آن بوديم بمباران کرد. سقف فرو ريخت و همه جا را دود و گرد و خاک فرار گرفت. به شکرانه پروردگار موفق شديم از منزل خارج شويم و خداوند ما و خانواده دکتر ابو رأس را نجات داد.»

هنيه در عرصه سياسي

هنيه در 15 فوريه 2007 در چارچوب فرايند تشکيل حکومت وحدت ملي بين حماس و فتح استعفا داد. او در 18 مارس 2007 حکومت جديدي به عنوان رئيس کابينه‌اي که شامل سياستمداران فتح و نيز حماس بود، تشکيل داد.

در 14 ژوئن 2007، در ميانه نبرد 2007 غزه، محمود عباس انحلال حکومت وحدت ملي را اعلام کرد. در سال 2016 نيز هنيه پذيرفت از غزه به قطر نقل مکان کند. او دفتري در دوحه داشت. مقامات صهيونيستي چندين بار او را مسئول شکست مذاکرات صلح و آزادي اسرا عنوان کرده بودند.

در نوامبر 2016 گزارش‌هايي مبني بر جانشيني حماس به جاي خالد مشعل به عنوان رهبر حماس مطرح شد. هنيه، مشعل و محمود عباس در قطر براي بحث در خصوص آشتي ملي و انتخابات‌هاي پيش رو ديدار کردند.

اين ديدار نشان از آن داشت که هنيه به جاي دو نامزد محتمل ديگر، موسي ابومرزوق و محمود زهار انتخاب شده است.

جايگاه اسماعيل هنيه در جنبش حماس در طول انتفاضه دوم به دليل نزديکي او به شهيد احمد ياسين، رهبر وقت حماس و شهادت تعدادي از فرماندهان حماس توسط رژيم صهيونيستي، ارتقا يافت.

هنيه؛ چهره اصلي عمليات طوفان الاقصي

بلافاصله پس از آغاز عمليات «طوفان الاقصي» توسط حماس در 7 اکتبر 2023، اسماعيل هنيه در ويدئويي ظاهر شد که وي را در دفتر کارش در دوحه قطر در حال پيگيري گزارشي از رزمندگان گردان‌هاي عزالدين القسام نشان مي‌داد که در آن، رزمندگان حماس کنترل خودروهاي نظامي ارتش رژيم صهيونيستي را به دست گرفته بودند. بنا بر روزنامه تلگراف، هنيه «چهره اصلي» اين عمليات شد و به‌طور عمومي آن را سرآغاز دوره جديدي در درگيري فلسطين و رژيم صهيونيستي توصيف کرد.

هنيه در يک سخنراني تلويزيوني به تهديدات نسبت به مسجد الاقصي، محاصره نوار غزه از سوي ارتش رژيم اشغالگر قدس، و مرارت‌هاي پناهندگان فلسطيني استناد کرد و کفت: «چند بار به شما هشدار داديم که مردم فلسطين 75 سال است دارند در اردوگاه‌هاي پناهندگان زندگي مي‌کنند، و شما از به رسميت شناختن حقوق مردم ما سر باز مي‌زنيد؟ رژيم صهيونيستي که نمي‌تواند از خود در مواجه با مقاومت کنندگان حفاظت کند، نمي‌تواند از ديگر کشورهاي عربي حفاظت کند، همه پيمان‌هاي عادي سازي اي که شما با آن رژيم امضا کرديد نمي‌تواند منازعه فلسطين را حل و فصل کند.»

خون فرزندانم گرانبهاتر از خون فرزندان فلسطين نيست

هفت نفر از اعضاي خانواده اسماعيل هنيه از جمله سه پسر و تعدادي از نوه‌هايش در 10 آوريل در بمباران رژيم صهيونيستي که خودروي حامل آنها را در اردوگاه ساحلي هدف قرار داد، به شهادت رسيدند. آنها براي عرض تبريک عيد سعيد فطر به ساکنان اردوگاه الشاطي به آنجا رفته بودند.

همچنين 10 نفر از اعضاي خانواده هنيه از جمله خواهرش در 24 ژوئن در پي بمباران خانه آنها در اردوگاه الشاطي در غرب شهر غزه توسط ارتش رژيم صهيونيستي به شهادت رسيدند. هنيه درباره اين حادثه گفته بود: «خون خواهرم ام ناهض و فرزندان و نوه‌هايش با خون فلسطيني‌ها در نوار غزه، کرانه باختري و همه مکان‌هايي که مردم فلسطين در آن قرار دارند، آميخته شده است.» او با بيان اينکه آنها در نبردي پيروزمندانه به شهادت رسيدند و جاودانه شدند، اضافه کرد: «شهادت آنها تنها باعث تقويت مقاومت، پايداري در مسير و يقين به پيروزي مي‌شود.»

اسماعيل هنيه پس از اطلاع از خبر شهادت فرزندان و نوه‌هايش نيز گفت: «خون فرزندان و نوه‌هاي شهيدم گرانبهاتر از خون فرزندان مردم فلسطين نيست. خدا را شکر مي‌کنم که شهادت سه پسرم و تعدادي از نوه‌هايم را به من ارزاني داشت.»

از رياست دفتر شيخ احمد ياسين تا مدير جمعيت اسلامي غزه

دبير پيشين هيأت امناي دانشگاه اسلامي غزه، مسئول پيشين امور اداري دانشگاه اسلامي غزه، مدير سابق علمي دانشگاه اسلامي غزه، عضو سابق امناي دانشگاه اسلامي غزه، عضو کميته عالي گفتگوي حماس با بقيه گروه‌هاي فلسطيني و تشکيلات خودگردان، عضو کميته عالي پيگيري انتفاضه به نمايندگي از حماس، رئيس دفتر شيخ احمد ياسين، عضو رهبري سياسي جنبش حماس، عضو سابق هيأت مدير جمعيت اسلامي غزه و رئيس باشگاه جمعيت اسلامي غزه به مدت 10 سال از جمله سمت‌هاي اسماعيل هنيه در طول‌هاي سال‌هاي گذشته است.

تبعيد در قطر و شهادت در تهران

اين رهبر 61 ساله که براي دهه‌ها چهره‌اي برجسته براي حماس محسوب مي‌شد، در سال‌هاي اخير دفتر سياسي اين گروه را از تبعيد در قطر اداره مي‌کرد که سرانجام صبح روز 10 مرداد 1403 هجري شمسي مصادف با 31 جولاي 2024 ميلادي، يک روز بعد از برگزاري مراسم تحليف مسعود پزشکيان، نهمين رئيس جمهور ايران و آغاز به کار دولت چهاردهم، خبر رسيد که اسماعيل هنيه که براي حضور در مراسم تحليف به تهران آمده بود، به همراه يکي از محافظانش به شهادت رسيده‌اند.

مراجع تقليد مانند آيت الله خامنه اي، حسين نوري همداني، ناصر مکارم شيرازي و عبدالله جوادي آملي شهادت هنيه را تسليت گفته و محکوم کردند. گروه‌هاي مقاومت اسلامي همچون حزب الله لبنان، جنبش انصارالله يمن، جنبش جهاد اسلامي فلسطين، نخست‌وزير لبنان، وزيران خارجه کشورهايي همچون چين، ترکيه، روسيه، سوريه، پاکستان و قطر همچنين تشکيلات خودگردان فلسطين، جنبش فتح، جريان حکمت ملي عراق ترور هنيه را محکوم کردند. شوراي امنيت سازمان ملل متحد هم نشست اضطراري برگزار کرد و برخي از اعضاي آن شورا ترور هنيه را محکوم کردند.

در ايران، يمن و فلسطين نيز عزاي عمومي اعلام شد. ترور هنيه نقض آشکار قوانين بين‌المللي و تهديد امنيت و ثبات منطقه شمرده شده است. هچنين روز پنج شنبه 11 مرداد رهبر معظم انقلاب بر پيکر هنيه نماز ميت خواندند و جنازه وي در تهران تشييع شد.

مقام معظم رهبري در پيام تسليت خود با اشاره به اينکه اين ترور در ايران رخ داده، خونخواهي هنيه را وظيفه ايران دانسته و از مجازاتي سخت خبر داده است. سپاه پاسداران نيز در بيانيه دوم خود با محکوميت اين ترور توسط رژيم صيهونيستي، از پاسخ سخت و دردناک جبهه مقاومت خبر داده است. در ادبيات سياسي ايران، هنيه، به شهيد القدس معروف شد.

سفر آخر فرمانده آزادگان

شهيد اسماعيل هنيه در آخرين پرواز خود، در حالي که نسخه‌اي از قرآن کريم در دست داشت، چشم به آيه 74 سوره نساء دوخته بود: «فَلْيُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَيَاةَ الدُّنْيَا بِالْآخِرَةِ وَمَن يُقَاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيُقْتَلْ أَوْ يَغْلِبْ فَسَوْفَ نُؤْتِيهِ أَجْرًا عَظِيمًا؛ پس کساني که زندگاني دنيا را به آخرت فروخته اند، بايد در راه خدا کارزار کنند، و هرکس که در راه خدا کارزار کند، کشته يا پيروز شود، به زودي به او پاداشي عظيم مي‌بخشيم.‏» در آن لحظات، شهيد هنيه در حال عبادت و خشوع با دنيا وداع مي‌گفت و پايبندي خود را به آخرت در مقابل دنيا و راه جهاد که آن را با صداقت و ايمان انتخاب کرده بود، اعلام کرد.