رودخانه‌اي با طعم فلزات سنگين!

زنگ خطري که رودخانه‌هاي «پخير چاي» و «سونگون» را درگير کرده و سايه‌اي از نگراني را بر سر مردمان شهرستان ورزقان و زيست‌بوم کم‌نظير قره‌داغ گسترانده است.

آلودگي خزنده‌اي که آرام اما پيوسته پيش مي‌رود

سرپرست حفاظت محيط‌زيست آذربايجان شرقي، محمدحسين حسن‌زاده، در بازديد ميداني اخير خود از وضعيت محيط‌زيستي رودخانه‌هاي مشرف به معدن سونگون، با لحن قاطع و هشدارآميز از بحران زيست‌محيطي موجود پرده برداشت.

به گفته او، مجتمع مس سونگون پيش‌تر موظف به احداث تصفيه‌خانه‌اي براي کنترل و مديريت پساب‌هاي اسيدي خود در بازه 18 ماهه شده بود، اما با گذشت يک سال، هيچ اقدام اجرايي ملموسي صورت نگرفته است.

بنا بر مستندات و آزمايشات صورت‌گرفته از سوي اداره کل محيط‌زيست، افزايش محسوس غلظت فلزات سنگين نظير مس و آهن در جريان آب رودخانه پخير چاي، تأثير مستقيم فعاليت‌هاي استخراجي و تخليه زهاب اسيدي سد باطله سونگون دارد. اين موضوع ضمن برهم زدن تعادل طبيعي اکوسيستم، تهديدي مستقيم براي سلامت انسان‌ها و حيات وحش منطقه محسوب مي‌شود.

پاسخگويي به مردم يا پنهان‌کاري پشت عددها؟

مقامات مجتمع مس سونگون مدعي‌اند که وجود فلزات سنگين در آب‌هاي سطحي منطقه به‌طور طبيعي و به‌واسطه ساختار زمين‌شناسي رخ مي‌دهد؛ اما کارشناسان محيط‌زيست اين ادعا را رد کرده‌اند. بر اساس پايش‌هاي ميداني و نتايج آزمايشگاهي، ميزان آلودگي در سال‌هاي اخير روندي صعودي داشته و با توسعه فعاليت‌هاي معدني، به سطح بحراني رسيده است.

محمدحسين حسن‌زاده در پاسخ به درخواست تمديد مهلت اجراي تصفيه‌خانه از سوي مجتمع، صراحتاً تأکيد کرد: «در برابر سلامت مردم و طبيعت، هيچ مماشاتي قابل پذيرش نيست. مهلت جديد شش‌ماهه صادر شده و تخطي از آن، مستوجب پيگرد قضايي و جريمه‌هاي نقدي
است.»

حمايت دستگاه قضايي؛ براي قانون، براي مردم در واکنشي هماهنگ با دستگاه محيط‌زيست، رئيس دادگستري شهرستان ورزقان، سيداحمد موسوي، ضمن اعلام حمايت کامل از اجراي قوانين محيط‌زيستي، خواستار ارائه گزارشي جديد و جامع از سوي حفاظت محيط‌زيست استان شد. او با بيان اينکه «سلامت مردم، خط قرمز قوه قضاييه است»، خاطرنشان کرد که دستگاه قضايي استان آماده برخورد قانوني با هرگونه تعلل يا تخلف در اين حوزه خواهد بود.

امام‌جمعه ورزقان: مسئوليت اجتماعي معدن فراموش نشود

حجت‌الاسلام فضلي، امام‌جمعه شهرستان ورزقان نيز در موضع‌گيري صريح، ضمن ابراز نگراني از تداوم آلايندگي‌هاي ناشي از مجتمع سونگون، خواستار افزايش دقت و شفافيت در ارزيابي‌هاي زيست‌محيطي شد. وي تصريح کرد: «اکتشاف چهار معدن ديگر در منطقه، در صورت تداوم بي‌توجهي به اصول زيست‌محيطي، فاجعه‌اي جبران‌ناپذير را رقم خواهد زد.»

سونگون؛ فرصتي عظيم يا تهديدي پنهان؟

با توجه به اينکه رودخانه پخير چاي و ساير آبراهه‌هاي منطقه نهايتاً به رودخانه مرزي ارس مي‌پيوندند، آثار آلودگي نه‌تنها محدود به محدوده معدن نخواهد ماند، بلکه مي‌تواند تبعات فرامرزي نيز در پي داشته باشد. از سوي ديگر، غناي طبيعي منطقه قره‌داغ که زيستگاه گونه‌هاي نادر گياهي و جانوري است، در معرض خطر نابودي قرار گرفته است.

منبع: خبرگزاري فارس