روايت شيخ احمد کافي از زيارت با پاي پياده از نجف تا کربلاي معلي

همان گونه که قيصر پادشاه روم با خدا پيمان بسته بود که هرگاه در نبرد با امپراتوري ايران پيروز شود به شکرانه اين پيروزي بزرگ از مقر حکومت خود (قسطنطنيه پياده به زيارت بيت المقدس برود. او پس از پيروزي به نذر خود عمل کرد و پاي پياده رهسپار بيت المقدس شد. در دين مبين اسلام، نيز زيارت با پاي پياده سنتي حسنه شمرده شده و سفارش بسياري بر آن شده است.

امام صادق (ع) محبوبترين وسيله تقرب بنده به خداوند را زيارت خانه او با پاي پياده دانسته و مي‌فرمايند يک حج با پاي پياده برابر با هفتاد حج است. تشرف با پاي پياده به بارگاه ائمه اطهاره نيز مورد تأکيد بسياري قرار گرفته و امام صادق (ع) مي‌فرمايند: هر که پياده به زيارت امير مؤمنان مي‌رود خداوند متعال به هر گامي ثواب يک حج و يک عمره براي او مي‌نويسد، و اگر پياده برگردد، به هر گامي براي او ثواب دو حج و دو عمره مي‌نويسند

زيارت امام حسين نيز با پاي پياده مورد سفارش بسياري قرار گرفته و امام صادق مي‌فرمايند هر که پياده به زيارت او رود هر گامي که بردارد و بگذارد ثواب آزاد کردن بندهاي از اولاد اسماعيل را دارد و در روايت ديگري نيز مي‌فرمايند هر که پياده به زيارت قبر امام رود، خداوند متعال به عدد هر گام براي او هزار حسنه مي‌نويسد و هزار گناه را از او محو مي‌کند و روايات در اين باب بسيارند.

اهل بيت‌ها نيز به اين سنت نيکو اقدام کرده اند و نقل شده است که امام حسن مجتبي بيست و پنج مرتبه از مدينه با پاي پياده به زيارت خانه خدا رفتند. امام حسن در مسير زيارت خانه خدا، از مرکب پياده شده و مسافت بين مدينه تا مکه را با پاي پياده طي نموده و تمام کاروان نيز به تأسي از ايشان از مرکب پياده شدند؛ به گونه‌اي که ديگر سواره اي در کاروان وجود نداشت. در روايت ديگري نيز بيان شده است که امام حسين راه را پياده مي‌پيمود در حالي که محمل‌ها و جهازها در کنار ايشان حرکت مي‌کردند

از نقل‌هاي تاريخي اين گونه به دست مي‌آيد که تشرف به بارگاه ائمه اطهار ها با پاي پياده از زمان حضور ائمه رايج بوده ولي در قرن‌هاي گوناگون اسلامي و به مقتضاي حکومت‌هاي مختلف سياري به خود ديده و همان گونه که زيارت ائمه اطهار در زمان‌ها و مکان‌هاي مختلف دچار فراوان بوده اين سنت نيز داراي فراز و نشيب بوده است.

حاکمان حکومت‌هاي شيعي مانند حکومت آل بويه و حکومت صفويه، به اين سنت حسنه اقدام کرده و سعي در تبليغ آن بين شيعيان داشته اند. بنا به نوشته ابن جوزي جلال الدولمه يکي از نوادگان عضدالدوله، در سال 431 ق با فرزندان و جمعي از ياران خود براي زيارت رهسپار نجف ش ده و از خندق شهر کوفه تا مشهد اميرالمؤمنين در نجف را که يک فرسنگ فاصله بود، پياده و با پاي برهنه پيمود. در زمان حکومت صفويه نيز اهتمام بسياري بر زيارت با پاي پياده صورت گرفته است شاه عباس صفوي و علماي بزرگ عصر ايشان همچون مرحوم شيخ بهايي براي رواج فرهنگ زيارت در بين مردم در سال 1009 ق از اصفهان عزم مشهد کرده و با پاي پياده به زيارت امام علي بن موسي الرضا (ع) رفت.

به مناسبت فرارسيدن ماه صفر و ايام پياده روي اربعين حسيني، در سلسله مطالبي، به مهماني خاطرات اين بزرگان از راهپيمايي اربعين و زيارت حرم امام حسين (ع) مي‌رويم و مي‌توانيد تمامي بخش‌هاي اين مجموعه را در اينجا مشاهده نمائيد.

حجت الاسلام احمد کافي متولد 1315 و متوفي 1357 شمسي معروف به شيخ احمد کافي خطيب و واعظ شهير پيش از انقلاب بود که سخنراني‌هاي بسيار پرشور و تأثيرگذاري داشت ايشان پس از فراگيري بخشي از علوم اسلامي در مدرسه نواب مشهد، براي ادامه تحصيلات ديني و کسب معرفت از حرم امام علي و حوزه علميه نجف در سال 1333 شمسي به همراه ميرزا احمد کافي عازم نجف گرديد و از اساتيدي چون سيد ابوالقاسم خويي، سيد محسن حکيم، حسين راستي کاشاني و سيد اسدالله مدني بهره مند شد.

مرحوم کافي درباره زيارت اربعين در آن دوره مي‌فرمايد: «در ايام اربعين 10 - 12 نان مي‌گرفتيم و از نانوا مي‌خواستيم تا آن را خشک کند. بعد به داخل اتاق مدرسه مي‌برديم در کيسه‌اي خُرد مي‌کرديم. يک من ماست هم مي‌گرفتيم و داخل کيسه مي‌ريختيم تا آب آن گرفته شود. نعنا و نمک هم در آن مي‌ريختيم. هرکدام از ما يک کاسه و قاشق هم بر مي‌داشتيم و لباس‌ها شامل عبا و قبا را هم داخل کوله پشتي مي‌گذاشتيم شب بعد از نماز مغرب و عشاء به حرم اميرالمومنين مي‌رفتيم و سلام مي‌داديم و مي‌گفتيم ما راهي کربلا هستيم، امري نداريد؟ مي‌رويم کنار قبر حسين عزيز شما، امري نداريد؟

سپس در گروههاي 10 يا 15 نفره به سمت کوفه مي‌رفتيم و از کنار فرات و نخل‌ها پياده راهي کربلا مي‌شديم. 2 يا 3 فرسخ که راه مي‌رفتيم کمي استراحت مي‌کرديم غذايي مي‌خورديم و حديث مي‌خوانديم در اين جمعيت اهل علم سر من دعوا بود و همه مي‌خواستند من خدمتشان باشم کار من اين بود که در اين مسير هر جايي که دور هم روي خاک‌ها مي‌نشستيم؛ عباي خود را به عنوان زيرانداز مي‌انداختيم و من براي آن جمعيت روضه مي‌خواندم. عجب حال خوبي هم داشتند.

برخي اعراب شيعه در اين مسير گاهي فقط چهارتا درخت خرما داشتند. زماني که محصولش مي‌رسيد آن را نگه مي‌داشت، صبحانه نهار و شام خرما به زائران مي‌داد گاهي 4 من برنج که مي‌کاشتند محصولش را جمع مي‌کرد بخشي از آن را ميفروخت و خرج زراعت مي‌کرد مابقي را نگه مي‌داشت و حتي يک دانه اش را به زن و فرزندش نمي‌داد مي‌گفت صبر کنيد زوار سيدالشهدا بيايند، اين را براي آنها طبخ کنيم اين چه علاقه‌اي به امام حسين است!؟ زماني که ما طلبه‌ها مي‌رسيديم، آنها مي‌آمدند به زور اين جمعيت 10 يا 15 نفره را داخل مُضيف عربي خود مي‌کردند. مهمان خانه اش سالن چنداني نبود و 10 عدد حصير در آن انداخته بود ما را به آنجا برد و با آن برنج از ما پذيرايي کرد. ظرف که نداشتند. به جاي سفره حصيري پهن مي‌کرد و برنج را روي آن مي‌ريختند.

گاهي بز يا گوسفند هم طبخ کرده بودند و همراه آن مي‌آوردند. پدر خانواده با فرزندانش بالاي سر ما ايستاده بودند يکي فانوس در دست داشت، ديگري ليوان دوغ دستش بود و زماني که ما اراده مي‌کرديم از ما پذيرايي مي‌کردند غذا زياد بود و ما فقط بخشي از آن را مي‌خورديم. بعد او باقي غذا را به باغ‌ها مي‌برد و به افراد حاضر به عنوان تبرک مي‌داد و مي‌گفت اين باقيمانده خوراک زوار پياده امام حسين است.

در روز اربعين زوار دسته دسته به کربلا مي‌رسند. برخي پاهايشان آبله کرده و پينه بسته است. برخي در پايشان خار شکسته است. شما اگر مکه، مدينه، نجف کاظمين سامرا و مشهد برويد در آداب زيارت آمده است که اول بايد غسل کنيد سپس به حرم مشرف شويد اما براي کربلا آمده است با همان صورت خاک آلوده به حرم برويد.»

منبع: کتاب طريق العلماء؛ احمد سياحي