رزق ازدواج و خانواده در کلام اميرالمومنين(ع)

همه چيز را به ماديات و مسائل مالي ربط مي‌دهند و ترس از اينکه آينده شان چه طور خواهد شد؟ آيا کار دارند؟ درآمدشان مکفي خواهد بود ؟ درست است که مسائل اقتصادي حرف مهمي در ازدواج و فرزندآوري مي‌زند، اما از سوي ديگر خداوند نيز با تشويق مردم به ازدواج و فرزندآوري فرموده که روزي را خودش تقسيم مي‌کند و هيچکس نبايد ترس از روزي داشته باشد.

 سيره امام علي(ع) در تمامي زمينه‌ها راهگشا و چراغ زندگي ما مي‌تواند باشد از آرامش و اطمينان خاطري که ايشان براي زندگي و ازدواج و دوري از اضطراب مطرح کرده اند تا صبر، حلم، بردباري و تمامي سفارشاتي که براي يک زندگي خوب به انسان داشته اند، همه چراغ سبزهاي زندگي ما است. در جايي پيامبراسلام(ص) به دخترشان فاطمه زهرا(س) فرمودند: ««به خدا سوگند، من تو را به ازدواج کسي درآوردم که از همه مردمان دانشش افزون تر، بردباري اش بيشتر و در ايمان بر خدا بر همگان پيشي گرفته است.»

امام علي(ع) پس از پيغمبر اسلام (ص) مصداق کامل اسوه حسنه هستند، ايشان در غدير جانشين پيامبر(ص) نيز مي‌شوند تا نشان دهند پس از پيغمبر خدا، باعث هدايت و کمال مردم در دين و انسانيت مي‌توانند باشند و چه مبارک تکامل و رشدي براي بشريت که  از نسلشان ذريه‌اي حسنه تقديم مردم کرده اند.

پيامبر اسلام (ص) در سيره امام علي (ع) به عمار سفارش مي‌کنند که ««اي عمار، اگر ديدي علي به تنهايي از يک راه مي رود و تمام مردم به راهي ديگر روانند، به راه علي برو؛ زيرا او تو را به نابودي نکشاند و تو را از مسير هدايت و رستگاري خارج نسازد.» در جاي ديگري پيغمبر(ص) درباره امام علي(ع) مي فرمايند: «اي علي، بي شک کسي پيرو راهت باشد، هدايت خواهي کرد و آن که با سيره و راه تو مخالفت کرد، به طور قطع تا روز قيامت گمراه خواهد ماند.»

به مناسبت عيد ولايت، غدير خم در ارتباط با صحبت هاي امام علي(ع) درباره رزق و روزي و اهميت آن در زندگي خانوادگي مباحثي بيان مي شود و حجت الاسلام علي اصلان زاده، مشاور مذهبي و کارشناس مرکز پاسخگويي به شبهات ديني نيز نظراتشان را در اين زمينه بيان مي کنند.

مراسم عقد زوج زابلي در حرم امام علي(ع)

*آيا نگراني بابت رزق، مانع تشکيل خانواده است؟

اين روزها به خاطر شرايط خاص اقتصادي، بسياري از جوانان نگرانند ،در آمدشان کفاف زندگي مشترکشان را ندهد و اگر دچار مشکل شوند، چطور بايد آن را حل کنند.کليد اين قفل معرفت رزق و روزي است.

رزق و روزي واژه اي فراتر از خوردن و آشاميدن است. در واقع هر چيزي که نصيب انسان شود اعم از مسکن، همسر و سلامتي و... شامل رزق مي شود. اين روزها موضوع ترس از تأمين شدن روزي براي خيلي ها مطرح مي شود،  منتها بخشي از اين ترس طبيعي و عادي است و عامل تحرک انسان براي کسب روزي مي شود اما وضعيت غيرطبيعي ترسي است که باعث فشار عصبي ، رواني و استرس زياد شود.

حجت الاسلام علي اصلان زاده مي گويد: «امام علي مي فرمايند «اهلک الناس اثنان خوف الفقر و طلب الفخر الخصال/ صفحه 38 حديث 102: مردم را دو چيز هلاک کرد؛ ترس از فقر و نداري و دوم به دنبال آن فخر فروشي» ما خيلي وقت ها تصور مي‌کنيم نداري و تهي دستي انسان را دچار مشکل مي‌کند اما امام علي(ع) معتقدند ؛ترس از  فقر و نداري هم باعث هلاکت انسان مي‌شود.

امام در حديث ديگري مي فرمايند: «من قبض يده فخافه الفقر فقد تعجل الفقر؛ هر کس به خاطر ترس از فقر و نداري دستش را ببندد يعني بخشنده نباشد، اين شخص خودش پيش دستانه سمت فقر رفته است/ غرر الحکم حديث 6566» و خداوند نيز در آيه 100 سوره اسرا مي فرمايد: «قُلْ لَوْ أَنْتُمْ تَمْلِکُونَ خَزَائِنَ رَحْمَةِ رَبِّي إِذًا لَأَمْسَکْتُمْ خَشْيَةَ الْإِنْفَاقِ وَکَانَ الْإِنْسَانُ قَتُورًا: بگو که شما اگر داراي گنج هاي رحمت (بي‌انتهاي) خداي من شويد باز هم از ترس فقر و خوف درويشي، بخل از انفاق خواهيد کرد، که انسان طبعا بسيار ممسک و بخيل است.»

در اين حديث امام علي(ع) و آيات خداوند نهفته است که ريشه ترس از فقر واقعا در نداري و فقر افراد نيست، بلکه تجربه ثابت کرده آنهايي که خزانه‌هاي ماديات دارند ، باز هم ترس و اضطراب از فردا باعث بخل و انفاق نکردنشان مي‌شود.

*شيطان؛ عامل ترس از رزق حلال

اگر ترس از فقر باعث مي‌شود که افرادي جگرگوشه خود را در عصر جاهليت بکشند، ممکن است افرادي نيز به خاطر ترس از فقر دست به تشکيل زندگي يا حتي فرزندآوري در اين دوره نزنند! اين ترس از فقر يکي از ابزارهاي شيطان است که باعث مي شود انسان را گول بزند و به اضطراب بياندازد تا تن به ازدواج يا فرزندآوري ندهند. براساس آيه 268 سوره بقره: الشَّيْطَانُ يَعِدُکُمُ الْفَقْرَ وَيَأْمُرُکُمْ بِالْفَحْشَاءِ وَاللَّهُ يَعِدُکُمْ مَغْفِرَةً مِنْهُ وَفَضْلًا وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيم؛ شيطان شما را وعده فقر و بي‌چيزي دهد و به کارهاي زشت و بخل وادار کند، و خدا به شما وعده آمرزش و احسان دهد، و خدا را رحمت بي‌منتهاست و (به همه امور جهان) داناست.»

حجت الاسلام اصلان زاده تأکيد مي کند: «راه حل اين اضطراب خطرناک در مرحله نخست شناختي و باورمداري است به اينکه روزي هر انساني در دست خداست. براساس آيه 6 سوره هود و آيه 60 سوره عنکبوت همين امر تأييد شده است. در کلام اميرالمومنين(ع) روزي هر انساني تضمين شده است.  خطبه 184 نهج البلاغه اين عبارت را مي‌گويد که «به مورچه بنگريد با آن همه کوچکي و ظرافت اندام که تقريبا به چشم نمي‌آيد، روزي اش تضمين شده و به فراخور حالش مي‌رسد، خداوند منان از او غافل نيست و او را محروم نساخته، گرچه در دل تخته سنگي سياه و خشک يا سخره‌اي سخت باشد.» يا در جاي ديگري امام علي(ع) مي‌فرمايند که «به پرندگاني مثل عقاب ، کلاغ و شترمرغ بنگريد که خدا روزي همه آنها را تضمين کرده است».

*باور به تقدير روزي، دل را آرام مي کند

در جاي ديگري امام علي(ع) مي‌فرمايند: «من وسق بانّ ما قدر امه له لن يفوقه و استراح قلبه: هر کس باور کند به اينکه آنچه خدا براي او تقدير کرده از بين نخواهد رفت، قلبش آرام خواهد شد/غررالحکم حديث 1849 » اين حديث يعني همين باور مند بودن به تقدير روزي و در حديث ديگري امام مي فرمايند: «رزقک يطلبکه فاسترح/المواعظ الحدوثه ص 56»

همچنين امام علي(ع) در تفسير سوره حمد و تفسير رب العالمين مي‌فرمايند که رب العالمين مالک آنهاست و سوق دهنده روزي آنها به سويشان از جايي که مي‌شناسند و از جايي که نمي‌شناسند، روزي تقسيم شده است و به فرزند آدم مي‌رسد به هر روزي که در دنيا باشد». اينطور هم نيست که روزي يک بار تقسيم شود، روزي در طول روز لحظه به لحظه فرا مي‌رسد و اين قانون را پيامبر خدا ، خطاب به علي(ع) مي‌فرمايند که «يا علي لا تهتم لرزق غد، فان کل غد ياتي رزقه: اي علي، اندوه روزي فردا را نخور که هر فردايي روزي اش فرا مي رسد» يا امام مي فرمايند: «من اهتم برزق غد لم يفلح ابدا: هر کس  اندوه روزي فردا را داشته باشد، هيچگاه رستگار نخواهد شد».

*پاسخ به يک شبهه

شبهه و ابهامي با اين بيانات ممکن است ايجاد شود و آن هم ناشي از يک نوع توجه ناقص به يک بعد مسئله و غفلت از ابعاد ديگر مسئله است اين باور که  روزي تقسيم شده و ضمانت شده است،  يک بعد قضيه است اما اين ضمانت به اين معنا نيست که انسان گوشه اي بنشيند و منتظر باشد که روزي ضمانت شده بدون ابزار و وسايل مسير خود به خانه ما برسد. تلقي اوليه ما نسبت به ضمانت و تقدير نبايد اينطور باشد، بلکه اين روزي هم نياز به تلاش و کوشش دارد.

امام صادق(ع) در حديثي که در کتاب کافي ، جلد پنج ، صفحه 78، حديث دوم مي فرمايند آيا گمان مي‌کني اگر کسي داخل خانه خود شود و در را ببندد از آسمان چيزي براي او مي افتد؟» اين تلقي اينجا رد مي شود که بدون هيچ تلاشي روزي براي انسان برسد.

در نهايت اينکه جوانان با اين سخنان گوهربار امام علي(ع) مي بايست ترس از کسب روزي حلال براي ازدواج يا فرزندآوري را کنار بگذارند منتها دست از تلاش و کوشش نيز برندارند.