دعاي ويژه ملائکه براي روزه داران شعبان

در ماه شعبان المعظم، ماه عظيم و پر خير و برکت برآنيم؛ تا قطره‌اي از دعاي انيس صلوات شعبانيه را با هم مرور کرده و بهانه‌اي باشد براي کساني که ماه رجب الاصب را با خير و برکت توام با معنويت و روزه داري پشت سر گذرانده اند و در آخرين روز رجب نيز وداع جانانه‌اي کرده و هم اينک در آستان ماه شعبان قرار گرفته اند. هم چنين فضيلت و ادعيه ملائکه را براي روزه داران ماه شعبان با هم مرور مي‌کنيم. باشد که خود در زمره عاملان به درياي معرفت اهل بيت عليهم السلام باشيم.

بايد دانست، کسي که از دعوت ماه شعبان آگاه شود، بايد بکوشد که از دعوت شدگان خاص اين دعوت گردد. در فضيلتش همين بس که اميرالمؤمنين عليه السلام مي‌فرمايد: از زماني که نداي منادي رسول خدا صلوات الله عليه را که براي روزه اين ماه ندا مي‌کرد شنيدم، هيچ گاه روزه اين ماه را از دست نداده و در تمام عمرم آن را از دست نخواهم داد؛ اگر خدا بخواهد.

درنگي با صلوات شعبانيه

يکي از اعمال اين ماه عزيز خواندن صلواتي است که به صلوات شعبانيه معروف مي‌باشد ، اين صلوات شامل برکات ماه و کار‌هايي که بايد براي رسيدن به اين برکات انجام دهيم مي‌باشد. اين دعا با صلوات‌هايي شروع مي‌شود که توجه به شئون نبي اکرم صلي الله عليه و آ له و ائمه معصومين عليهم السلام مي‌باشد.

«وَ جَعَلَ صَلَاتَنَا عَلَيْکُمْ وَ مَا خَصَّنَا بِهِ مِنْ وَلَايَتِکُمْ طِيباً لِخَلْقِنَا وَ طَهَارَةً لِأَنْفُسِنَا وَ تَزْکِيَةً لَنَا وَ کَفَّارَةً لِذُنُوبِنَا».

يکي از اعمال اين ماه هم کثرت صلوات است. باطن صلوات تعظيم در برابر نبي اکرم صلي الله عليه و آله و ائمه اطهار عليهم السلام و شئون ايشان است که اين تعظيم طريق سجده در مقابل خداي متعال مي‌باشد.

«اللهم صل علي محمد و آل محمد الفلک الجارية في اللجج الغامرة يأمن من رکب‌ها و يغرق من ترکها»

انسان سالک مي‌بايست در اين دنيا حالت غريق داشته باشد که در روايات هم تأکيد شده است در غير اين صورت انسان مبتلاي به شرک مي‌شود.

حالت غريق چگونه حالتي است؟

حالت غريق يعني کسي که در اوج نياز، از همه تکيه گاه‌ها منقطع گرديده است. اين توجه مقدمه درک حضور خداوند و رسيدن به مقام اخلاص است: «فَإِذا رَکِبُوا فِي الْفُلْکِ دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصينَ لَهُ الدِّينَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَي الْبَرِّ إِذا هُمْ يُشْرِکُون». [1]انسان تا مضطر نشود و حالت غريق پيدا نکند، متکي به خدا نمي‌شود و تا متکي نشود در سلوک خود به نتيجه نمي‌رسد؛ يعني حتي به رياضات و عقل و عبادات خود نبايد تکيه کند. وقتي اين حالت در انسان شکل گرفت کشتي نجات او اهل بيت عليهم السلام خواهند بود.

باطن اين ماه از شئون نبي اکرم صلي الله عليه و آله و شفاعت ايشان است. خداوند اين ماه را محفوف به رحمت و رضوان خودش قرار داده و اگر انسان اهل سير در اين ماه شد پايانش رضوان الهي است.

شرط نجات چيست؟

شرط نجات، رسيدن به حالت غريق است چرا که تا احساس نياز نکند و خود را مستغني نداند اين دستگيري اتفاق نمي‌افتد. عبور از همه فتنه‌ها و ابتلائات نيز با تکيه بر اين تکيه گاه ممکن است.

«اللهم صل علي محمد و آل محمد الکهف الحصين و غياث المضطر المستکين و ملجإ الهاربين و عصمة المعتصمين» ... «وَ إِذِ اعْتَزَلْتُمُوهُمْ وَ ما يَعْبُدُونَ إِلاَّ اللَّهَ فَأْوُوا إِلَي الْکَهْف؛ [2]انسان وقتي از بت‌ها کناره گرفت و احساس غربت به او دست داد و جز خدا را نخواست، به کهف حصين پناه مي‌آورد.»

اينکه سر حضرت سيدالشهدا عليه السلام بر سر نيزه اين آيه را مي‌خواندند: أَمْ حَسِبْتَ أَنَّ أَصْحابَ الْکَهْفِ وَ الرَّقيمِ کانُوا مِنْ آياتِنا عَجَبا [3] اشاره به اين حقيقت دارد که واقعاً اصحاب کهف آيات عجيب خداوند نبوده اند بلکه اصحاب سيدالشهدا آيات عجيب بوده اند که در اين فتنه به کهف حصين يعني سيدالشهدا پناه آورده اند.

غياث المضطر المستکين: غوثي که خداوند براي دستگيري مضطرين قرار داده است ائمه معصومين عليهم السلام هستند. اين اضطرار و اعتزال از مراحل متکامل سير و سلوک معنوي انسان مؤمن است که ترکيبي از خوف و عجز است. اين حالت را بايد در همه احوال زندگي داشته باشيم چرا که حقيقتاً فقير هستيم. کسي که ملتفت به اين فقر مستمر خودش نيست دنبال پناهگاهي هم نيست.

ملجاء الهاربين: اگر براي انسان هرب حاصل شد از شيطان و اهواي نفس خود به اين ملجاء مي‌رسد.

عصمه المعتصمين: انسان بايد در همه امور خود اهل اعتصام و توکل باشد حتي در خودسازي و سلوک خود.

مشکل اساسي نرسيدن به اضطرار واقعي است

بنابراين مشکل ما در اين است که به حالت اضطرار و هارب و مستکين و معتصمين نرسيده ايم که اگر برسيم معصومين عليهم السلام را به عنوان کهف و غياث و ملجاء و عصمت خواهيم يافت.

باطن ماه شعبان را درک کنيم

اين صلوات‌ها مقدمه اين نکته پاياني صلوات‌ها است: «هذا شهرُ نبيک سيدُ رسلک شعبان الذي حففته بالرحمه و الرضوان الذي کان رسول الله صلي الله عليه واله و سلم يدأب في صيامه و قيامه في لياليه و ايامه بخوعاً لک في اکرامه و اعزامه الي محل همامه» دعاي بسيار پر محتوايي است.

ماه شعبان و صلوات شعبانيه

باطن اين ماه از شئون نبي اکرم صلي الله عليه و آ له و شفاعت ايشان است. خداوند اين ماه را محفوف به رحمت و رضوان خودش قرار داده و اگر انسان اهل سير در اين ماه شد پايانش رضوان الهي است.

رضوان چه مقامي است رضوان؛ مقامي فوق همه مقامات بهشت است: «وَ رِضْوانٌ مِنَ اللَّهِ أَکْبَر» [4]و بايد دانست که اين مقام رضوان بدون شفاعت و دستگيري اهل بيت عليهم السلام بدست نمي‌آيد: «بکم يسلک الي الرضوان»

چه کنيم تا به رحمت و رضوان اين ماه برسيم؟

«اللهم فاعنا علي الاستنان بسنته فيه و نيل الشفاعه لديه» ، ما بايد تمسک کنيم به سنت حضرت و مُستَن به اين سنت بشويم که در سايه اين تمسک به شفاعت حضرت برسيم و اين استنان به سنت باعث مي‌شود که خود را در معرض رحمت اين ماه قرار دهيم.

چه شفاعتي را در خواست مي‌کنيم؟!

«اللهم اجعله لي شفيعاً مشفعا» شفيعي است که شفاعتش مقبول است، «و طريقاً اليک مهيئا و اجعلني له مُتبعا حتي القاک يوم القيامة راضياً و عن ذنوبي قاضياً قد اوجبت لي منک رحمةً و الرضوان».

طريق و واسطه همه عالم نبي اکرم صلي الله عليه و آله است و تبعيت، لازمه اين سير و سلوک است.

يوم القيامه راضياً: اشاره به همان مقام رضوان است.

عن ذنوبي قاضياً..: مقام شفاعت حضرت که به وسيله آن به رحمت و رضواني که محفوف به اين ماه است مي‌رسيم.

«و انزلتني دار القرار و محل الاخيار»

اخبار دسته‌اي هستند که به صورت مستقيم برخوردار از نور حضرات هستند؛ انتم نور الاخيار.

آمده است که در هر روز شعبان در وقت زوال [وقت ظهر شرعي]و در شب نيمه آن اين صلوات را که از حضرت زين العابدين عليه السلام روايت شده خوانده شود.

دعاي ويژه ملائکه براي روزه داران شعبان

از عبادت‌هايي که در ماه شريف شعبان فراوان به آن سفارش شده، روزه است. روزه در اين ماه مي‌تواند روزه قضاي سال‌هاي گذشته خود انسان يا به نيابت، روزه قضاي يکي از عزيزان و بستگاني باشد که از دنيا رفته است يا روزه‌اي مستحبي باشد که فرد براي رسيدن به اجر الهي آن را مي‌گيرد. در هر صورت، روزه در اين ماه از سفارش و ثواب کم نظيري برخوردار است و به هر کدام از اين نيت‌ها که باشد آن پاداش ويژه را خواهد داشت. آنچه در ادامه مي‌آيد احاديثي است گهربار در مورد ارزش و پاداش روزه ماه شعبان که از کهن‌ترين منابع روايي استخراج و با دقت خاصي به فارسي روان، ترجمه گرديده است.

دعاي ويژه ملائکه براي روزه داران پنج شنبه

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: تَتَزَيَّنُ السَّمَاوَاتُ فِي کلِّ خَمِيسٍ مِنْ شَعْبَانَ... در هر پنج شنبه ماه شعبان آسمان‌ها را تزيين مي‌کنند. ملائکه عرضه مي‌دارند: پروردگارا! روزه داران امروز را ببخش و بيامرز و دعاي آن‌ها را اجابت کن. [5]در ادامه فرمودند: هر کس تنها يک روز از اين ماه را روزه بگيرد حَرَّمَ اللَّهُ جَسَدَهُ عَلَي النَّارِ؛ خداوند بدن او را بر آتش جهنم حرام مي‌کند. [6]پيامبر خدا صلي الله عليه و آله، شفيع روزه دار شعبان

امام رضا عليه السلام فرمودند: کانَ رَسُولُ اللَّهِ صلي الله عليه و آله يُکثِرُ الصِّيَامَ فِي شَعْبَانَ؛ رسول خدا صلي الله عليه و آله در ماه شعبان بسيار روزه مي‌گرفت و اگر همسران آن حضرت روزه قضايي [7]از ماه رمضان گذشته داشتند آن را تا ماه شعبان به تاخير مي‌انداختند تا مبادا نياز حضرت را رد کنند. رسول خدا صلي الله عليه و آله مرتب مي‌فرمودند: شعبان ماه من است و برترين ماه‌هاي خدا بعد از ماه رمضان است؛ پس هر کس يک روز از آن را روزه بگيرد من در قيامت شفيع او خواهم بود. [8]در روايت ديگري امام صادق عليه السلام فرمودند: مَنْ صَامَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّةُ؛ هر کس سه روز از شعبان را روزه بگيرد بهشت بر او واجب شده و رسول خدا صلي الله عليه و آله در قيامت شفيع او خواهد بود. [9]باز در روايت ديگري رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: شَعْبَانُ شَهْرِي وَ شَهْرُ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ؛ شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه خداست. هر کس روزي از ماه مرا روزه بگيرد من در قيامت شفيع او خواهم بود و هر کس دو روز آن را روزه بگيرد گناهان گذشته او بخشيده مي‌شود و اگر کسي سه روز آن را روزه گرفت به او گفته مي‌شود اعمال خودت را از سر گير. [10]روزه شعبان، روزه پيامبران و پيروان آن‌ها

امام باقر عليه السلام فرمودند: إِنَّ صَوْمَ شَعْبَانَ صَوْمُ النَّبِيِّينَ وَ صَوْمُ أَتْبَاعِ النَّبِيِّينَ؛ روزه شعبان، روزه پيامبران و پيروان آنهاست. پس هر کس در ماه شعبان روزه بگيرد پس به اين نداي رسول خدا صلي الله عليه و آله لبيک گفته که فرمودند: خداوند رحمتکند کسي را که مرا در ماهم ياري کند. [11]

چهل حاجتي که از روزه دار دوشنبه و پنج شنبه برآورده مي‌شود

رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمودند: مَنْ صَامَ يَوْمَ الْإِثْنَيْنِ وَ الْخَمِيسِ مِنْ شَعْبَانَ؛ هر کس روز دوشنبه و پنجشنبه شعبان را روزه بگيرد؛ بيست حاجت دنيايي و بيست نياز آخرتي او برآوره مي‌شود. [12]رحمت، آمرزش و لطف ويژه الهي بر روزه داران شعبان

امام رضا عليه السلام فرمودند: مَنْ صَامَ أَوَّلَ يَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ وَجَبَتْ لَهُ الرَّحْمَةُ هر کس روز اول شعبان را روزه بگيرد رحمت الهي برايش حتمي مي‌شود و هر کس دو روز از ماه شعبان را روزه بگيرد، به طور قطع در روز قيامت، رحمت، آمرزش و کرم الهي شامل حال او خواهد شد. [13]رو به راه شدن وضع معيشتي و محفوظ ماندن از شر دشمنان به برکت روزه شعبان

امام صادق عليه السلام فرمودند: صِيَامُ شَعْبَانَ ذُخْرٌ لِلْعَبْدِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ؛ روزه شعبان، اندوخته ايست براي روز قيامت. اگر بنده‌اي در ماه شعبان زياد روزه بگيرد به طور قطع خداوند متعال وضع معيشتي او را رو به راه کرده و او را از شر دشمنانش حفظ مي‌کند. آنگاه فرمودند: کم‌ترين پاداشي که نصيب روزه دار يک روزه شعبان مي‌شود اين است که بهشت بر او واجب مي‌شود. [14]توصيه جدي

سفارش امام صادق عليه السلام به شيعيان در مورد روزه شعبان

زيد شَحّام مي‌گويد: به امام صادق عليه السلام عرض کردم: آيا کسي از نياکان شما در ماه شعبان روزه مي‌گرفت؟ فرمودند: نَعَمْ کانَ آبَائِي يَصُومُونَهُ وَ أَنَا أَصُومُهُ وَ آمُرُ شِيعَتِي بِصَوْمِهِ بله؛ در اين ماه هم پدران من روزه مي‌گرفتند هم من روزه مي‌گيرم و هم به شيعيانم توصيه مي‌کنم که از روزه اين ماه غفلت نکنند. هر کس از شما شيعيان روزه‌هاي ماه شعبان خود را به ماه رمضان ختم کند قطعا خدا دو بهشت به او مي‌دهد [15]و هر شب به هنگام افطار فرشته‌اي از عرش او را ندا مي‌دهد که تو پاک شدي؛ بهشت گواراي تو باد و تو را همين بس که رسول خدا صلي الله عليه و آله را بعد رحلتش شادمان کردي. [16]روزه شعبان، داروي وسوسه‌هاي دروني و آشفتگي‌هاي روح

امام صادق عليه السلام فرمود اميرالمومنين عليه السلام در جلسه‌اي با اصحابش براي آبادي دين و دنياي مومن چهارصد نکته به آن‌ها آموختند که يکي از آن نکات اين است: صَوْمُ شَعْبَانَ يَذْهَبُ بِوَسْوَاسِ الصَّدْرِ وَ بَلَابِلِ الْقَلْبِ؛ روزه ماه شعبان وسوسه‌هاي دروني و پريشاني خاطر و آشفتگي‌هاي قلبي را از بين مي‌برد. [17]

پي نوشت ها:

[1]عنکبوت/65.

[2]کهف/16

[3]کهف/9

[4]توبه/72.

[5]حر عاملي، وسائل الشيعة 8/104.

[6]حر عاملي، وسائل الشيعة، 10/493.

[7]کسي که روزه قضا بر عهده اوست نمي‌تواند روزه مستحبي بگيرد.

[8]فضائل الأشهرالثلاثة، ص 55، ح 33.

[9]فضائل الأشهرالثلاثة ص 61 ح 42.

[10]الأمالي للصدوق، ص 19، مجلس 6، ح 1.

[11]المقنعة ص 37.

[12]إقبال الأعمال ص 68.

[13]فضائل الأشهرالثلاثة، ص 5، ح 31.

[14]الأمالي للصدوق، ص 16، مجلس 5، ح 1.

[15] تعبير «دو بهشت»، تعبيري است که در سوره الرحمن آيات 46 آمده است: «وَ لِمَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ جَنَّتانِ» و براى کسى که از مقام پروردگارش بترسد دو بهشت است. در اينکه اين دو بهشت چه هستند مفسران قرآن کريم سخن‌ها گفته اند، اما نظري را که علامه طباطبايي ره آن را مي‌پسندد اين نظر است که: يک بهشت را به خاطر استحقاقى که شخص بهشتي دارد به او مى‏دهند، و يک بهشت ديگر را فقط به عنوان تفضل ارزانيش مى‏دارند. (الميزان، 19/109)

[16]المقنعة، ص 37.

[17]الخصال 2/611.