خودروهاي بي‌کيفيت؛ متهم رديف اول ناترازي سوخت و آلودگي هوا!

يعني طي 4 سال، مصرف بنزين بيش از 20 ميليون ليتر بيشتر شده است. به بيان ديگر هر سال بين 5 تا 6 ميليون ليتر به مصرف روزانه بنزين افزوده شده است.

به گزارش خبرنگار مهر، نکته قابل توجه آنکه در سال 1390 ميزان مصرف روزانه بنزين بين 57 تا 59 ميليون ليتر در روز بود که يعني در طول 12 سال مصرف اين سوخت بيش از 2 برابر شده است.

به گفته کارشناسان، خودروهاي خارجي صدي 3 تا 4 و خودروهاي داخلي صدي 10 تا 12 ليتر مصرف بنزينشان است که اگر خودروهاي داخلي، استاندارد بودند هم اکنون مصرف بنزين در کشور 60 ميليون ليتر در روز بود و مي‌توانستيم بيش از 50 ميليون ليتر در روز، بنزين صادر کنيم.

رضا پديدار رئيس کميسيون انرژي و محيط‌زيست اتاق بازرگاني تهران در اين رابطه به مهر مي‌گويد: سالانه 10 تا 12 درصد مصرف سوخت مايع است، اگر بخواهيم اين ميزان را هم در مصرف سوخت کشور محاسبه کنيم متوجه مي‌شويم در سال 1402 به نسبت 1401 روند افزايش مصرف بنزين را داشته‌ايم که مهم‌ترين عامل آن کيفيت پايين خودروهاي داخلي است، خودروهاي خارجي در هر 100 کيلومتر 3 ليتر مصرف و خودروهاي ايراني 10 تا 12 ليتر مصرف دارند. نکته ديگر آنکه مصرف بنزين در خودروهاي فرسوده بيشتر نيز است به شکلي که هر يک از خودروهاي فرسوده نسبت به يک خودروي غيرفرسوده 14.3 درصد مصرف بنزين بيشتري دارد.

خودروهاي فرسوده را از رده خارج کنيد!

نکته قابل توجه آنکه برخي از کارشناسان و متوليان دولتي راه اندازي پالايشگاه‌هاي جديد را چاره کار کاهش ناترازي بنزين عنوان مي‌کنند در حالي که اين موضوع به منزله پاک کردن صورت مسئله است. طبق تاکيد کارشناسان اقتصادي، ساخت و راه اندازي هر پالايشگاه در بهترين حالت 3 تا 4 سال زمان مي‌برد؛ به عنوان نمونه راه اندازي و تکميل پالايشگاه ستاره خليج فارس که يکي از پالايشگاه‌هاي کارآمد در اين حوزه محسوب مي‌شود، 12 سال طول کشيد.

حال اگر حتي در نظر بگيريم که ساخت پالايشگاه‌ها سريع‌تر انجام شود و قرار باشد بدون ضابطه بنزين به خودروهاي پرمصرف داده شود، وضعيت مصرف بنزين چه خواهد شد؟ در شرايط فعلي ميانگين سالي 6 ميليون ليتر به مصرف بنزين کشور افزوده مي‌شود، وقتي قرار باشد چاره کار را در ساخت پالايشگاه‌هاي بيشتر بدانيم قطعاً در مصرف بنزين بيش از پيش اسراف خواهد شد، چراکه در حال حاضر تمامي ظرفيت پالايشگاهي و گاهاً ظرفيت برخي مجتمع‌هاي پتروشيمي براي افزايش کمي توليد بنزين کشور پاي‌کار آمده‌اند تا شکم گرسنه خودروهاي داخلي را پر کنند.

بايد توجه کرد که در حال حاضر به طور متوسط پيمايش يک خودرو در طول سال حدود 16 هزار و 500 کيلومتر است که هزينه مصرف بنزين آن بر اساس قيمت فوب خليج فارس، در سال 60 ميليون تومان مي‌شود. از اين رقم 3 ميليون و 500 هزار تومان توسط مصرف کننده پرداخت مي‌شود و بقيه هزينه را دولت در قالب يارانه پرداخت مي‌کند.

بنابراين نه ساخت پالايشگاه و نه حتي واردات بنزين چاره کار نيست بلکه اگر دولت واقعاً دغدغه کاهش مصرف سوخت را دارد بايد فکري به حال و روز کيفيت خودروهاي داخلي و البته خروج خودروهاي فرسوده از سطح شهر کند.

در اين بين حتي اگر بر مصرف بنزين بالاي خودروهاي جديد چشم ببنديم، براي چشم پوشي از تردد روزانه بالغ بر 12 تا 14 ميليون وسيله متحرک فرسوده هيچ بهانه‌اي نداريم‌ . اين آمار زماني جالب‌تر مي‌شود که بدانيم هر خودروي فرسوده تقريباً در روز 4.13 صدم ليتر بنزين بيشتر از خودروي غيرفرسوده مصرف مي‌کند.

به صورت دقيق‌تر، تعداد خودروهاي سواري در حال تردد در کشور 21 ميليون دستگاه است که از اين تعداد يک ميليون و 300 هزار دستگاه که 6 درصد اين خودروها را تشکل مي‌دهد فرسوده است. البته اگر سن فرسودگي را 15 سال در نظر بگيريم تعداد اين خودروها به 2.5 ميليون دستگاه مي‌رسد. همچنين 12 ميليون و 500 هزار دستگاه موتورسيکلت در سطح کشور تردد مي‌کند که از اين تعداد 90 درصد و به عبارتي 11 ميليون و 200 هزار دستگاه موتورسيکلت فرسوده است در کشور تردد مي‌کنند.

از يک ميليون و 100 هزار دستگاه کاميون، کاميونت و کشنده نيز 250 هزار دستگاه (23 درصد) فرسوده است. تعداد اتوبوس‌هاي درون شهري در حال تردد در سطح کشور 22 هزار دستگاه است که از اين تعداد 18 هزار دستگاه و به عبارتي 82 درصد فرسوده است. همچنين 13 هزار دستگاه از 23 هزار دستگاه اتوبوس برون شهري در حال تردد در کشور، فرسوده است که اين تعداد 57 درصد کل اتوبوس‌هاي برون شهري را تشکيل مي‌دهد. همچنين 34 هزار خودرو دولتي در سطح کشور تردد مي‌کند که 32 درصد از اين خودروها يعني 11 هزار خودرو دولتي، فرسوده است.

از 400 هزار تاکسي در حال تردد در کشور نيز 190 هزار دستگاه فرسوده است که 48 درصد اين ناوگان را تشکيل مي‌دهد.

مصرف 60 ميليون ليتر سوخت اضافه توسط تاکسي‌هاي فرسوده

در اين خصوص مرتضي ضامني مديرعامل اتحاديه حمل و نقل مسافر شهري کشور مي‌گويد: در کنار 200 هزار دستگاه تاکسي فرسوده، حدود 80 درصد اتوبوس‌ها نيز فرسوده است که با اين شرايط نبايد توقع کاهش آلودگي هوا را داشت. اگر نوسازي ناوگان حمل و نقل عمومي به کمک بخش‌هاي مختلف رخ دهد، نه تنها آلودگي هوا کاهش بلکه ناترازي مصرف سوخت که گريبان دولت را نيز گرفته بهبود خواهد يافت.

وي مي‌افزايد: 200 هزار دستگاه تاکسي فرسوده در کشور وجود دارد که به طور ميانگين هر دستگاه خودرو در اين ناوگان 300 ليتر مصرف سوخت اضافه دارد، بنابراين اين حجم از خودرو فرسوده ماهانه 60 ميليون ليتر مصرف سوخت اضافه دارند.

ضامني با بيان اينکه تاکسي‌هاي فرسوده در کشور سالانه 720 ميليون ليتر سوخت مصرف مي‌کنند، مي‌گويد: حجم سالانه مصرف سوخت تاکسي‌هاي فرسوده بر اساس نرخ جهاني بنزين حدود 29 هزار ميليارد تومان است، اگر نوسازي ناوگان را به سرعت انجام دهيم با چنين بودجه‌اي مي‌توان به 95 هزار راننده تاکسي تسهيلات 300 ميليون توماني پرداخت کرد.

باز هم آلودگي هوا

نکته ديگر آنکه تردد خودروهاي بي کيفيت در سطح شهر نه تنها منجر به افزايش ناترازي بيش از پيش توليد و مصرف سوخت مي‌شود بلکه آلودگي هوا را هم تشديد مي‌کند، چه بسا که در هفته‌اي اخير کمتر روزي بوده که شاهد آلودگي هوا نبوده‌ايم؛ بر اساس آمارها، در مجموع سالانه حدود 701 هزار تن آلودگي در تهران منتشر مي‌شود که حدود 578 هزار تن از آن مربوط به «منابع متحرک آلاينده» است.

منابع متحرک بيش از 60 درصد ذرات معلق و 82 درصد گازهاي آلاينده را توليد مي‌کنند. به اين ترتيب سهم منابع آلاينده متحرک خودروهاي سواري 14 درصد، تاکسي‌ها حدود 2.5 درصد، موتورسيکلت‌هاي کاربراتوري بنزيني 10 درصد، وانت‌ها 2 درصد، ميني‌بوس‌هاي گازوئيلي 4 درصد، اتوبوس‌هاي شرکت واحد نزديک به 6 درصد، سرويس‌هاي ادارات و اتوبوس‌هاي سرويس 7.5 درصد وکاميون‌ها هم نزديک به 16 درصد و جمعاً حدود 60 درصد آلودگي هواي شهر تهران ناشي از ذرات معلق منتشر شده از خودروهاست.

آلاينده‌هاي گازي همين خودروها هم 82 درصد است که سهم خودروهاي سواري نزديک به 38 درصد، تاکسي‌ها 9.5 درصد، موتورسيکلت 21 درصد، وانت نزديک به 10 درصد، ميني‌بوس 0.8 درصد، اتوبوس 0.5 درصد، اتوبوس سرويس 0.4 درصد و کاميون‌ها 3.5 درصد برآورد مي‌شود.

بنابراين کيفيت سوخت و کنترل آلاينده‌هاي متحرک مخصوصاً آنهايي که در طول روز مسافت طولاني‌تري را طي مي‌کنند (از قبيل اتوبوس‌هاي شرکت واحد، تاکسي‌هاي شهري و آنلاين) از طريق رعايت موضوع معاينه فني و کنترل و جرايم معاينه فني آنها در صورت آلايندگي، به شدت تأثيرگذار است.