خطاي انساني؛ علت 80 درصد علل مرگ‌ در جاده‌ها

دکتر حسين کرمانپور، در اجلاس معاونين بهداشت دانشگاه هاي علوم پزشکي کشور که در ستاد وزارت بهداشت برگزار شد، اظهار کرد: نقش حوزه بهداشت در کشور به‌گونه‌اي است که مي‌توان آن را به‌عنوان بخش تأثيرگذار در فرهنگ عمومي جامعه دانست. در دوران همه‌گيري کرونا نيز رسانه‌هاي جهاني تحت تأثير اقدامات گسترده متخصصان بهداشت و حوزه‌هاي مرتبط در حوزه پيشگيري از بيماري، قرار گرفتند.

وي با اشاره به آغاز کمپين اطلاع رساني «نه به تصادف» از ابتداي اسفندماه، خاطرنشان کرد: ماهيت کمپين‌ها، پيشگيري و ارتقاي سلامت جامعه است. از اين رو، حضور معاونين بهداشت را مغتنم شمرده و بر اهميت اطلاع‌رساني در اين زمينه تأکيد مي‌کنم.

وي افزود: دکتر ظفرقندي، وزير بهداشت، که تخصص ايشان در حوزه تروما است، همواره بر اهميت رسيدگي به موضوع تروما، تصادفات و پيشگيري از مرگ‌هاي جاده‌اي تأکيد داشتند. بر همين اساس، ما مطالعاتي را در سطح ملي و بين‌المللي آغاز کرديم و با بررسي تلاش‌هاي صورت‌گرفته در سال‌هاي گذشته، به اين نتيجه رسيديم که بايد گام‌هاي مؤثري در اين زمينه برداشته شده و پويشي آغاز شود.  

وي گفت: با وجود اقدامات مکرري که در حوزه کاهش تصادفات انجام شده بود، به يک يادآوري اساسي در نظام سلامت نياز داشتيم. همان‌طور که در نظام بهداشتي، واکسن‌هاي يادآور براي تقويت ايمني جامعه ضروري هستند، در بحث تصادفات نيز چنين اقدامي لازم بود. چراکه ميزان مرگ و مير ناشي از تصادفات جاده‌اي در کشور، با آمار کشته‌هاي سال‌هاي جنگ تحميلي برابري مي‌کند. 

کرمانپور در ادامه بيان کرد: همگان از اين مساله آگاهند، اما آگاهي به‌ تنهايي کافي نيست. در زمينه پيشگيري از سوانح جاده‌اي لازم است به‌طور مداوم يادآوري و اقدام شود تا جامعه در اين مسير هوشيار بماند.

کرمانپورخاطرنشان کرد: در تمامي جلساتي که تاکنون از سطوح عالي دولت گرفته تا نشست‌هاي تخصصي حضور داشته‌ام، همواره يک پرسش را مطرح کرده‌ام که پاسخي تأمل‌برانگيز به همراه داشته است؛ اينکه چه تعداد از حاضران در جلسه، خود يا عزيزانشان قرباني تصادفات بوده‌اند؟ و همواره دست‌هاي بسياري بالا رفته است. به جرات مي‌توان گفت که نزديک به 70 تا 80 درصد افراد، به ‌نوعي درگير تبعات حوادث رانندگي شده‌اند.

رييس مرکز روابط عمومي و اطلاع رساني وزارت بهداشت بيان کرد: يکي از غم‌ انگيزترين نمونه‌ها، حادثه سال 1376 است که در آن، از ميان 32 نخبه دانشگاه صنعتي شريف، تنها چهار نفر زنده ماندند. يکي از آن‌ها مريم ميرزاخاني بود که بعدها با دستاوردهايش، دنياي رياضيات را متحول کرد. تصور کنيد اگر ديگر نخبگان نيز زنده مي‌ماندند، چه تأثيري مي‌توانستند بر آينده علم و کشور بگذارند. چند روز پيش نيز، در کرمان شاهد حادثه تلخي بوديم؛ اتوبوسي که حامل نخبگان علمي ايران بود، در سانحه‌اي غمبار چهار جان باارزش را از دست داد. چه ‌بسا يکي از آنها مي‌توانست مريم ميرزاخاني ديگري براي جهان باشد.

وي گفت: امروز، تنها راهي که مي‌توان از طريق آن همه را متحد ساخت و براي کاهش اين فجايع تلاش کرد، ايجاد يک عزم ملي براي مقابله با تصادفات با شعار «نه به تصادف»، است.

جاده‌ها همچنان جان مي‌گيرند

کرمانپور با اشاره به آمار مرگ و مير و آسيب ديدگان حوادث جاده اي، بيان کرد: در سال 1402، بيش از 20 هزار نفر در تصادفات جان خود را از دست داده‌اند؛ يعني هر روز بيش از 55 نفر و هر ماه هزار و 600 نفر؛ اين اعداد نشان مي‌دهد که جاده‌ها همچنان جان مي‌گيرند.

وي افزود: براساس گزارش اورژانس کشور، امسال، بيش از 803 هزار نفر در سوانح رانندگي مجروح شده‌اند، يعني نزديک به يک ميليون نفر! اين آمارها فاجعه‌اي خاموش را روايت مي‌کنند که نيازمند اقدامي فوري و ملي است.

کرمانپور تصريح کرد: براساس مطالعات مجلس شوراي اسلامي، تصادفات به اشکال مختلف تا 7 درصد از توليد ناخالص داخلي (GDP) کشور را تحت تأثير قرار مي‌دهند و اين در حالي است که سهم حوزه سلامت از GDP، کمتر از 14 درصد است. به‌عبارت‌ديگر، ما نه ‌تنها سرمايه‌هاي انساني خود را در جاده‌ها از دست مي‌دهيم، بلکه هزينه‌هاي هنگفتي نيز بر اقتصاد کشور تحميل مي‌شود.

وي افزود: 66 درصد از تصادفات منجر به فوت، در 12 استان کشور رخ مي‌دهد، گرچه ممکن است جان باختگان ساکن اين استان‌ها نباشند، اما اين حوادث در جاده‌هاي اين مناطق اتفاق مي‌افتد. بنابراين، مساله تصادفات، يک چالش ملي است که نياز به وفاق و همدلي همه‌جانبه دارد تا بتوانيم حداقل ميزان اين حوادث را کاهش دهيم. 

کرمانپور اظهار کرد: بيش از 70 درصد از سوانح مرگبار در جاده‌هاي بين‌شهري رخ مي‌دهد و پس از آن، تصادفات درون‌شهري در رتبه بعدي قرار دارد. اين آمار نشان مي‌دهد که براي کاهش تلفات، لازم است تمرکز ويژه‌اي بر ايمني جاده‌هاي برون‌شهري و ارتقاي زيرساخت‌هاي حمل‌ونقل داشته باشيم.

وي همچنين گفت: سالانه بيش از 23 هزار نفر در تصادفات جان خود را از دست مي‌دهند، اين آمار در سال جاري تا آبان ماه به حدود 21 هزار نفر رسيده و تاکنون از اين رقم نيز فراتر رفته‌ايم. اگر اين روند را در مقياس تاريخي در نظر بگيريم، متوجه مي‌شويم که پس از گذشت سه دهه از پايان جنگ تحميلي، هنوز سالانه رقمي معادل کشته شده هاي يک جنگ را در جاده‌ها از دست مي‌دهيم. 

کرمانپور تصريح کرد: سؤال اساسي اين است که چرا اين آمار هنوز بالاست و چرا کشورهايي مشابه ما توانسته‌اند آن را کاهش دهند؟ براي مثال، افرادي که از مصر بازگشته‌اند، مي‌گويند وضعيت خودروها، خيابان‌ها و فرهنگ رانندگي مردم آن کشور شباهت زيادي به ايران دارد. اما تفاوت در اينجاست که مصر توانسته طي سال‌هاي اخير نرخ مرگ‌ومير ناشي از تصادفات را به 9.6 در هر 100 هزار نفر کاهش دهد، درحالي‌که اين رقم در ايران همچنان حدود 20 است. اين نشان مي‌دهد که با اتخاذ سياست‌هاي مناسب و مداخلات کارآمد، مي‌توان اين بحران را مهار کرد.

وي گفت: ما در سال 1386، با آمار تکان‌دهنده 27 هزار مرگ‌ومير ناشي از تصادفات روبه‌رو بوديم، اما به‌مرور و با اجراي برخي مداخلات، اين عدد به 15 هزار نفر در سال 1396 کاهش يافت. بخش مهمي از اين موفقيت، حاصل تجهيز جاده‌ها به دوربين‌هاي نظارتي و افزايش نظارت پليس بود. در ابتدا، نصب اين دوربين‌ها هم براي رانندگان و هم براي پليس امري جديد و غيرمعمول به نظر مي‌رسيد، اما به‌تدريج تأثير خود را نشان داد و موجب کاهش چشمگير تصادفات شد، بااين‌حال، متأسفانه پس از دوران کرونا، بار ديگر روند تصادفات افزايشي شد. فرصت زيادي براي کنترل اين بحران باقي نمانده است و بايد هرچه سريع‌تر اقدامات جدي در اين زمينه انجام شود.

کرمانپور خاطرنشان کرد: در نوروز 1403، متأسفانه 1089 نفر از هموطنانمان را در تصادفات از دست داديم. اکنون تمام توان خود را به کار خواهيم گرفت تا سال 1404 را به سالي پر از شادي براي ملت ايران تبديل کنيم.

وي با اشاره به کمپين اطلاع رساني نه به تصادف، گفت: براي تحقق اين هدف، بايد تأکيد کنم که کمپين ما تنها 45 روز فرصت دارد. اين بازه زماني، يک فرصت طلايي براي اقدام است، چراکه پس از آن، کمپين وارد فاز اجرايي و عملياتي خواهد شد. نقش کمپين در اين مدت، اطلاع‌رساني، آگاهي‌بخشي و ترغيب مردم به تغيير رفتار است. اما پس از آن، ديگر کمپين تاثير ندارد؛ چراکه مردم به فعاليت‌هاي طولاني‌مدت واکنش مطلوبي نشان نمي‌دهند. بنابراين، بايد تمام تلاش خود را در اين مدت محدود به کار بگيريم تا بتوانيم تأثيرگذاري حداکثري داشته باشيم.

رييس مرکز روابط عمومي و اطلاع‌رساني وزارت بهداشت اظهار کرد: مشکل خودروها و جاده‌ها به جاي خود باقي است، اما آنچه در اختيار ماست، فرهنگ رانندگي و رفتار شخصي ما در جاده‌هاست. تا زماني که اين تغييرات ساختاري در زيرساخت‌هاي حمل‌ونقل اتفاق نيفتد، ما در وزارت بهداشت وظيفه داريم با همين ابزارهاي در دسترس، جان مردم را حفظ کنيم. اين کمپين، فرصتي است براي آنکه از همين لحظه، تغييري را که در اختيارمان است، آغاز کنيم.

بنابر اعلام وزارت بهداشت، وي افزود: نکته مهم اين است که بايد از فرصت ايجادشده براي بيان مطالبات خود نيز بهره ببريم، نمي‌توانيم صرفاً اعلام کنيم که خودروها مشکل دارند، بلکه بايد با استفاده از اين فرصت، مطالبات خود را مطرح کنيم. ما نيز پيش از اين، چنين مطالباتي را مطرح کرده‌ايم و از دوستان در استان‌ها خواهش مي‌کنم که اگر رسانه‌ها درباره عوامل غير از خطاي انساني، مانند وضعيت خودروها، جاده‌ها يا قوانين، سؤالي مطرح کردند، آن را رد نکنند و تکذيب نکنند. حقيقت اين است که سه عامل «خودرو، جاده و قوانين»، در کنار ضلع چهارم يعني «خطاي انساني»، نقش بسزايي در بروز تصادفات ايفا مي‌کنند، اما بر اساس داده‌هاي موجود، همچنان 70 تا 80 درصد علل مرگ‌ومير در جاده‌ها ناشي از خطاي انساني است.

کرمانپور در ادامه عنوان کرد: اين موضوع نه‌تنها در ايران، بلکه در سراسر دنيا نيز صادق است. حتي در کشورهايي که هم جاده‌هاي ايمن دارند، هم خودروهاي استاندارد و هم بودجه‌هاي کلان براي کنترل ترافيک اختصاص مي‌دهند، همچنان شاهد تلفات جاده‌اي هستيم. بنابراين، مشخص است که يک حلقه مفقوده در اين ميان وجود دارد و اين همان نکته‌اي است که ما در اين پويش قصد داريم بر آن تمرکز کنيم. 

وي در پايان ابراز اميدواري کرد که با همکاري دانشگاه‌هاي علوم پزشکي در اقصي نقاط کشور، پويش «نه به تصادف» با موفقيت پيش رفته و شاهد کاهش تصادفات و تلفات جاده‌اي باشيم.