حج مقبول در مروه لوکس و صفاي پر از پول

به گزارش تابناک، سند چشم‌انداز 1404، وعده‌اي بود براي پيشرفت، براي تبديل شدن به سرآمد علم، اقتصاد و فرهنگ در خاورميانه. اما حالا، در پيچ‌وخم روزگار، نه‌تنها اين آرمان‌ها رنگ واقعيت نگرفته، بلکه سايه‌اي از تصميمات عجيب و غريب بر سرزمين‌مان افتاده است. درست در همين روزها، سازمان حج و زيارت ايران، کاروان‌هايي را به نام «تفريحي-زيارتي» به سوي مکه تدارک ديده است؛ کاروان‌هايي که با هزينه‌اي  بين 130 تا 150 ميليون تومان براي هر فرد، قرار است زائران را در هتل‌هاي 4 ستاره با بوفه‌هاي باز و خودروهاي لوکس جابه‌جا کنند و به شهرهايي چون جده و طائف ببرند. اين طرح، انگار که از دل سند چشم‌انداز 2030 عربستان سر برآورده، گويي بخشي از روياي همسايه براي جذب 30 ميليون گردشگر و دگرگوني اقتصادش باشد، نه آرمان‌هاي ما. خيابان‌هاي مکه، که روزگاري براي ايرانيان تنها با عطر دعا و سادگي طواف معنا مي‌يافت، حالا قرار است با رنگ و بوي ديگري ديده
شود.

گردشگري چيز بدي نيست و اتفاقاً لازم است، اما داراي ابعاد و زوايايي نيز است که بايد بدون توجه کرد. تصور کن زائري را که به جاي همراهي با کارواني ساده، سوار بر خودرويي VIP، راهي جده يا خيبر مي‌شود تا گذشته‌اي تاريخي را ببيند يا در مراکز تجاري مدرن قدم بزند. اين تصوير، هرچند براي عده‌اي وسوسه‌انگيز است، اما براي بسياري از ايرانيان، که زيارت را با دل‌دادگي و بي‌آلايشي گره زده‌اند، گويي چيزي از روح مکه کم مي‌کند. مگر نه اينکه حرمين شريفين، براي ما، جايي براي خلوت با خدا بوده، نه مقصدي براي گردشگري لوکس؟ اصلاً گردشگري لوکس هم حق همه آن‌هايي است که علاقمندش هستند اما در راستاي کدام هدف و به نفع کدام طرف، و چرا از سوي يک نهاد دولتي و حاکميتي؟

روزگار کج‌سليقگي

حالا، در روزهايي که جيب‌هاي مردم از تورم و تنگناي معيشت خالي‌تر از هميشه است، اين هزينه‌هاي گزاف چه معنايي دارد؟  اين کاروان‌ها، که تنها به کام قشر مرفه تمام مي‌شود، گويي خطي مي‌کشند ميان مردمي که روزگاري زيارت را حقي همگاني مي‌دانستند. صداي انتقاد در کوچه‌هاي مجازي، در پست‌هاي مجازي، بلند شده است. کاربري با طنزي تلخ مي‌نويسد که اين سفرها «معنويت صفر» دارند، و ديگري از پروژه‌هاي ساخت‌وساز اطراف مسجدالحرام مي‌گويد، که انگار مي‌خواهند بوي مکه را تغيير دهند. اين صداها، نه فقط از دل نارضايتي اقتصادي، که از دغدغه‌اي عميق‌تر برمي‌خيزد: نگراني از اينکه زيارت، اين ميراث معنوي، به کالايي تجاري بدل شود.

پازلي براي رياض

از سوي ديگر، اين طرح گويي پازلي است که قطعه‌هايش در رياض چيده شده، نه در تهران. عربستان، با زيرکي، از اشتياق ايرانيان به زيارت بهره مي‌برد تا منابع مالي ما را به سوي خود بکشاند.

در روزهايي که اقتصاد ايران زير فشار تحريم‌ها و سوءمديريت نفس‌نفس مي‌زند، اين انتقال سرمايه به خارج، مانند خوني است که از پيکره اقتصاد ملي مي‌رود. آن هم از سوي يک سازمان
زيارت.

بي‌توجه به چالش‌ها

اين تصميم، در زماني که حساسيت‌هاي سياسي و فرهنگي نسبت به عربستان در ميان برخي ايرانيان بالا گرفته، گويي بي‌توجه به ظرافت‌هاي روزگار است. علاوه بر مسائل سياسي بين ايران و عربستان، سال‌هاست که پروژه‌هاي عظيم ساخت‌وساز در مکه، از آسمان‌خراش‌ها گرفته تا مراکز تجاري، در نگاه برخي، تلاشي براي کم‌رنگ کردن هويت معنوي حرمين بوده است. حالا، اين کاروان‌هاي لوکس، انگار مهر تأييدي است بر همان مسير. گويي ما، بي‌آنکه بخواهيم، در بازي توسعه عربستان بازيگر شده‌ايم، در حالي که سند توسعه‌اي خودمان خاک مي‌خورد.