حال ناخوش جنگل هيرکاني اردبيل سريال تلخ جنگل‌خواري ادامه دارد

خشکسالي‌هاي چند سال گذشته، محدود بودن پوشش جنگلي در استان از يک سو و بهره برداري‌هاي بي رويه، آتش زدن جنگل و از همه مهم‌تر تهيه زغال جنگل هيرکاني استان اردبيل در منطقه فندقلوي نمين را با مشکل جدي روبه‌رو کرده است.

به جرأت مي‌توان گفت با اين نحوه مديريت و سو استفاده‌هايي که مي‌شود تا چند دهه ديگر آثاري از جنگل‌هاي شهرستان نمين باقي نخواهد ماند.

سودجويان به جان جنگل فندقلو افتاده‌اند

ناحيه رويشي هيرکاني در استان اردبيل نواحي جنگلي فندقلو در شهرستان نمين را تشکيل مي‌دهد که سطحي در حدود 6 هکتار را در بر مي‌گيرد و گونه‌هاي غالب آن را راش، ممرز، فندق، بلوط و ازگيل تشکيل مي‌دهد.

در حال حاضر آمار دقيق و رسمي از ميزان تخريب سالانه جنگل‌هاي شهرستان نمين گزارش نشده است با توجه به مشاهدات خبرنگار مهر و اظهار نظر اهالي روستاهاي نزديک جنگل، تخريب عرصه‌هاي جنگلي نمين به قصد تهيه زغال، علي‌رغم تلاش‌هاي شبانه روزي يگان‌هاي حفاظت منابع طبيعي شهرستان روند رو به رشدي دارد.

محسن نعمت زاده با اشاره به اهميت جنگل‌هاي هيرکاني که در يونسکو نيز به ثبت رسيده است، به خبرنگار مهر گفت: جنگل‌هاي هيرکاني منحصر به فرد هستند و در اين جنگل‌ها شاهد گونه‌هاي مختلف گياهي و جانوري هستيم که در ساير نقاط دنيا از بين رفته‌اند.

اين فعال محيط زيست با تاکيد بر اينکه مردم و مسئولان بايد در حفظ و نگهداري اين ميراث طبيعي تلاش کنند، تصريح کرد: بايد آتش‌سوزي‌هايي که توسط افراد مجهول‌الهويه به قصد تهيه زغال، سهل انگاري گردشگران، بي توجهي کشاورزان به کنترل آتش در هنگام سوزاندن بقاياي گياهي و ديگر عوامل وجود داشته، برطرف شود در غير اين صورت در آينده نه چندان دور شاهد تخريب اين ثروت ملي خواهيم بود.

وي تعديل آب و هوا، کنترل آب‌هاي سطحي، حفظ ذخاير ژنتيک گياهي و جانوري و تنوع زيستي را از فوايد جنگل دانست و تصريح کرد: درآمد جنگل‌ها نبايد در فروش چوب محدود شود مسئولان استاني و محلي با ايجاد زيرساخت‌هاي گردشگري در جنگل‌ها و جذب گردشگر، مي‌توانند تحرک و پويايي را در اقتصاد محلي به وجود آورند.

يکي ديگر از فعالان محيط زيست در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: با افزايش تعداد قليان سراها و کبابي‌ها در نواحي اطراف ويلکيج و به خصوص شهر اردبيل، ميزان تقاضا براي تهيه زغال به‌طور چشم‌گيري افزايش يافته است به طوري که در حال حاضر ده‌ها کارگاه صنعتي توليد زغال در سطح استان فعاليت دارند و جنگل‌هاي ويلکيج تاوان آن را مي‌دهد.

ابراهيم ابراهيمي سقزچي ادامه داد: کوره‌هاي زغال‌گيري مهمترين تأمين کننده زغال قليان‌سراها و کبابي‌هاي پر مشتري استان است که بخش اعظم آن در منطقه ويلکيج و نواحي هم مرز استان با گيلان و در حوزه جغرافيايي اين استان توليد مي‌شود.

وي تصريح کرد: اين کوره‌ها ضمن اينکه گونه‌هاي درختان جنگلي را به زغال و خاکستر تبديل مي‌کنند، موجب آلودگي هواي مطبوع منطقه مي‌شوند که در مواقع سرايت آتش آن‌ها به درختان جنگلي پيرامون موجب وقوع آتش سوزي و تشديد آلودگي هوا و تخريب جنگل
مي‌شوند.

اين فعال محيط زيست افزود: مردم منطقه از قديم الايام براي تهيه سوخت زمستاني خود اقدام به زغال‌گيري مي‌کردند ولي با توجه به در دسترس قرار گرفتن سوخت‌هايي نظير نفت در دهه‌هاي گذشته، ميزان زغال‌گيري در اين منطقه کاهش چشم‌گيري داشت و اگر عامل ديگري در اين امر دخيل نمي‌بود، مي‌بايست با بهره‌مندي روستاهاي منطقه از نعمت گاز در سال‌هاي اخير تقريباً ميزان آن به صفر مي‌رسيد اما رواج مصرف قليان و به تبع آن افزايش سرانه مصرف زغال اين امر تشديد شده است.

ابراهيمي تصريح کرد: بيکاري مي‌تواند يکي از عوامل اصلي افزايش تعداد کوره‌هاي زغال‌گيري باشد، منطقه ويلکيج علي‌رغم داشتن پتانسيل‌هاي قوي در زمينه کشاورزي و دامپروري با مشکلاتي نظير بيکاري و مهاجرت روبه‌رو است. کشاورزي کم بازده سنتي رايج در اين منطقه جوابگوي نيازهاي اقتصادي امروز جوانان اين منطقه نيست به‌همين علت در سال‌هاي اخير عده زيادي از منطقه مهاجرت کرده‌اند و باقي ماندگان در منطقه نيز با کشاورزي و يا با شغل پر درآمدتر با بازار پر رونق‌تر از آن يعني توليد و فروش زغال امرار معاش مي‌کنند.

حفاظت عرصه‌هاي جنگلي بايد مردم محور باشد

مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري استان اردبيل در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: با توجه به گراني هيزم حاصل از درختان افراد زيادي اقدام به در آمدزايي از اين باب مي‌کنند و حتي گردشگران نيز وسوسه مي‌شوند و اقدام به قطع درختان مي‌کنند.

محمود قلي زاده با تاکيد بر اينکه نظارت‌ها نسبت به قبل بيشتر شده است، بيان کرد: اکيپ ويژه پاسگاه منابع طبيعي شهر آبي بي گلو به صورت شبانه روزي در عرصه‌هاي ملي و جنگلي حضور مستمر دارند و همچنين اکيپ کمکي از مرکز استان و مرکز شهرستان نمين به منطقه جهت پايش و پيشگيري اعزام مي‌گردد.

وي واردات چوب به ميزان نياز صنايع را ضروري دانست و افزود: با توجه به اينکه در شهرستان اردبيل و نمين 5 کارخانه توليد ام دي اف و نئوپان وجود دارد اکثر خريداران اصلي کارخانه‌هاي مذکور هستند.

مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري استان در پاسخ به خبرنگار مهر در ارتباط با نصب دوربين در محيط جنگل اظهار کرد: مانيتورينگ خودرو و عرصه در منطقه نصب و راه اندازي شده است و پايش شبانه روزي هم از مرکز استان، شهرستان و واحد آبي بي گلو انجام مي‌گردد و بعضاً منجر به کشف و ضبط محصولات قاچاق شده است.

قلي زاده در پاسخ به اعتراض مردم به افزايش کوره‌هاي زغال در اطراف جنگل‌هاي هيرکاني بيان کرد: کوره‌هاي زغال را اکيپ‌هاي پياده در منطقه کنترل مي‌کنند و بر برخوردهاي قانوني در خصوص کوره گذاران و قطع کنندگان صورت گرفته و به مراجع قضائي معرفي شده‌اند.

وي همچنين به احياي درختان جنگل مذبور اشاره کرد و افزود: منابع طبيعي براي جايگزيني درختان قاچاق و سوخته شده اقدام به انجام عمليات پروژه احيا و غني سازي و حصارکشي «منطقه احيا شده» مي‌کند.

مديرکل منابع طبيعي و آبخيزداري استان يکي از راهکارهاي حفظ درختان جنگل را زراعت توسط بخش خصوصي دانست و ادامه داد: در صورت ارائه حق آبه از امور آب براي عرصه‌هاي ملي آماده تحويل و احاطه مديريت براي امر زراعت چوب به متقاضيان هستيم تا بخشي از نياز کشور به چوب تأمين شود.

قلي زاده يکي از دلايل قاچاق چوب را نيازهاي معيشتي جوامع محلي عنوان کرد و گفت: تأمين معيشت و کاهش مشکلات اقتصادي جوامع محلي بايد مورد توجه ارگان‌هاي مربوطه قرار گيرد.

وي به نقش مؤثر مردم در حفظ و نگهداري جنگل اشاره و بيان کرد: به علت پراکندگي سطح منابع طبيعي، کم بودن تعداد کارکنان نيروهاي حفاظتي در مقابل سطح منابع طبيعي بايست نسبت به افزايش اقدامات فرهنگي براي تشويق مردم به مشارکت بيشتر براي حفاظت از طبيعت اقدام کرد.

اين مسئول خاطر نشان کرد: اگر براي حفاظت جنگل از ظرفيت افراد بومي استفاده شود نتيجه بهتري به دست خواهد آمد، کنترل مرتع و جنگل با اين شيوه و امکانات اندک غير ممکن بوده و نياز مبرم به کمک و ياري مردم، همياران طبيعت و تشکلهاي مردمي دارد که جلوي اين غارتگران جنگل و مرتع گرفته شود.

قلي‌زاده ادامه داد: يگان حفاظت اداره کل منابع طبيعي استان به صورت شبانه روزي در عرصه‌هاي مراتع و جنگل‌ها حضور مستمر دارد و در طول شبانه روز آماده دريافت گزارشات مردمي از طريق خط تلفني 1504 است.

آنطور به نظر مي‌رسد در بحث حفظ محيط زيست و صيانت از عرصه‌هاي جنگلي ديگر جايي براي شعارهاي احساسي نمانده است بايد سراغ راهکارهاي علمي و عملي برويم و همگام با علوم روز دنيا و با استفاده از ظرفيت حفاظتي مردم در راستاي حفظ اين ثروت سبز بکوشيم.

ضمن اينکه انتظار مي‌رود مردم نسبت به عرصه‌هاي جنگلي نگاه مسئولانه داشته باشند و مسئولين استان و شهرستان نيز علاوه بر تشديد نظارت و حفاظت از اراضي جنگل‌هاي شهرستان، در راستاي رفع مشکلات اشتغال و معيشت جوانان منطقه اقدامات عملي انجام دهند تا به طور قابل ملاحضه‌اي از ميزان تخريب عرصه جنگلي جلوگيري شود.

منبع: خبرگزاري مهر