جمهوري آذربايجان يک چالش امنيتي مشترک براي روسيه و ايران است

موقعيت ژئوپولتيک جمهوري آذربايجان همراه اين کشور را به عنوان بخشي از رقابت‌هاي منطقه‌اي مطرح کرده است. جمهوري آذربايجان از شمال با فدراسيون روسيه، از جنوب با جمهوري اسلامي ايران، از غرب با جمهوري ارمنستان و از شرق با درياي خزر مرز دارد که نشان از موقعيت خاص اين کشور است.

اين پژوهشگر روابط بين الملل در ادامه مطرح کرد که تاريخچه طولاني روابط ناتو به همراه اسرائيل با جمهوري آذربايجان حامل پيام‌هاي پيچيده و خطرناک براي روسيه و ايران است. پس از اضمحلال اتحاد جماهير شوروي و استقلال جمهوري آذربايجان از همان سال‌هاي نخستين جمهوري آذربايجان تحت عنوان «برنامه مشارکت براي صلح» روابط خود با ناتو را تقويت کرد.

او افزود: نيرو‌هاي جمهوري آذربايجان در جنگ افغانستان عضوي از ائتلاف بودند و در مأموريت صلح کوزوو همراه اعضاي ناتو فعاليت داشتند. همچنين ناتو از طريق «مرکز آموزش صلح آذربايجان» نيرو‌هاي اين کشور را در حوزه امنيت سايبري، کنترل مرز‌ها و مقابله با مين آموزش دادند. اين موارد نشان از رويکرد مستقل باکو و بيشتر همراستا با سياست‌هاي غرب است.

بايد خاطرنشان کرد جمهوري آذربايجان هيچگاه عضوي از چارچوب‌هاي امنيتي مورد نظر روسيه همچون «پيمان امنيت دسته جمعي» نبوده است. اگرچه جمهوري آذربايجان سياست خود را تعامل بين روسيه و ناتو مطرح کرده، اما رويکرد‌هاي سياسي و امنيتي باکو نشان از تمايل بسيار به ناتو دارد. ناتو نيز از آذربايجان به عنوان يک استخوان لايه زخم عليه روسيه و ايران استفاده مي‌کند.

آريان راد سپس با توجه به روابط رو به گسترش اسرائيل و جمهوري آذربايجان ابزار کرد که کمک‌هاي تسليحاتي اسرائيل به جمهوري آذربايجان در جنگ اخير قره باغ روابط اين دو را مستحکم‌تر کرده است. اسرائيل يکي از بزرگترين تامين‌کنندگان تسليحات نظامي براي باکو است بگونه‌اي که براساس آمار‌هاي موسسه مطالعاتي SIPRI، بين سال‌هاي 2016 تا 2023، حدود 60 درصد تسليحات مورد نياز جمهوري آذربايجان از اسراييل تامين شده است که مي‌توان به پهپاد‌هاي انتحاري هارپ، موشک‌هاي ضد تانک و سامانه‌هاي راداري مدرن اشاره کرد.

اين کارشناس اضافه کرد: همچنين جمهوري آذربايجان نيز يکي از تامين کنندگان اصلي نفت براي اسرائيل است که حدوداً 40 درصد نفت سرزمين‌هاي اشغالي از طريق خط لوله باکو - تفليس ـ جيهان تامين مي‌گردد. با اين حجم از همکاري بسيار طبيعي است که نشانه‌هايي از کمک اطلاعاتي و امنيتي جمهوري آذربايجان با اسرائيل در جنگ تحميلي 12 روزه عليه ايران رويت شود.

اين پژوهشگر روابط بين الملل در پايان ابراز داشت که به نظر مي‌رسيد جمهوري آذربايجان يک تهديد بالقوه براي روسيه و يک تهديد بالفعل براي ايران است. از يکسو روابط پيچيده و نظام‌مند باکو با ناتو زمينه حضور ناتو در جنوب روسيه است و سعي دارد اين حضور در درياي خزر را عادي سازي کند و از سوي ديگر روابط نزديک، پيچيده و راهبردي جمهوري آذربايجان و اسرائيل، باکو را به منطقه‌اي امن براي نيرو‌هاي نظامي، جاسوسي و سايبري تل‌آويو تبديل کرده است بگونه‌اي که به نظر مي‌رسد فعاليت‌هاي شبانه روزي جاسوسي و سايبري و شنود از طريق مرز‌هاي جمهوري آذربايجان عليه ايران در جريان است و اين امکانات به طور لحظه‌اي مي‌تواند عليه جمهوري اسلامي ايران به هنگام بروز دوباره جنگ به صورت بالفعل به کار گرفته شود.