6 توصيه طب ايراني براي داشتن مغز سالم

جالب است بدانيد همان قدر که طب مدرن و رايج به سلامت مغز اهميت مي‌دهد و درباره آن مطالعات متعددي انجام داده است، در طب ايراني نيز کتاب‌ها و مطالب فراواني درباره اهميت سلامت مغز وجود دارد. سلامت مغز و مراقبت از آن تا حدي اهميت دارد که دکتر آزاده زارعي، پزشک و متخصص طب ايراني در اين زمينه به همشهري‌آنلاين مي‌گويد: مغز يکي از 3 ارگان اصلي بدن است که به شدت مي‌تواند تحت تاثير شرايط مختلف قرار گيرد و عملکرد عادي آن مختل شود، يا بيماري‌ها و عارضه‌هاي گوناگوني برايش ايجاد شود. بنابراين نکات و مواردي را که به سلامت مغز مربوط مي‌شوند، بايد خيلي جدي بگيريم.

6 راه مراقبت از سلامت مغز

زارعي مي‌گويد: طب سنتي ايذاني براي حفظ سلامتي 6 اصل مهم دارد که شامل آشاميدني‌ها و خوردني‌ها (تغذيه درست)، ورزش، آب و هوا، خواب و بيداري، حالات روحي و رواني و دفع درست مواد زائد از بدن است. و جالب است که تک‌تک اين اصول 6گانه با سلامت مغز هم مرتبط هستند.

اين متخصص طب ايراني در ادامه به تاثير 4 اصل از اين 6 اصل مهم بر سلامت مغز اشاره مي‌کند و در اين خصوص نکات کاربردي و مهمي را عنوان مي‌کند؛

1. تغذيه مناسب؛

بخش مهمي از مراقبت از ارگان‌هاي بدن - به خصوص مغز - به تغذيه درست و مناسب مربوط است. اين که چه غذاهايي را بخوريم و چه غذاهايي را مصرف نکنيم، خيلي مهم است. وقتي درباره مغز و سيستم عصبي صحبت مي‌کنيم، بايد بدانيم چه مواد غذايي و خوراکي‌هايي مستقيما باعث تقويت مغز مي‌شوند.

بادام و مويز؛ بادام و مويز جزو خوراکي‌هايي هستند که مصرف آنها در طب ايراني بسيار مورد توصيه قرار گرفته و مي‌توانند در تقويت جوهره مغز بسيار موثر باشند. حتي در بعضي بيماري‌ها مثل آلزايمر يا درباره کودکاني که ADHD (بيش‌فعالي) دارند يا دچار اختلال اوتيسم هستند، همين خوراکي‌هاي ساده خيلي وقت‌ها مي‌توانند کمک کنند که هم تمرکز اين کودکان و هم قدرت حواس آنها بيشتر شود.

گردو؛ مصرف به‌اندازه‌ي گردو در سلامت و تقويت مغز بسيار موثر است. به شرطي که فرد يک سري بيماري‌ها مثل چربي خون بالا نداشته باشد يا مثلا گرم‌مزاج نباشد، يا به گردو حساسيت و آلرژي نداشته باشد. ترکيب شير و گردو هم مي‌تواند به عنوان يک پادزهر بدن عمل کند و در تامين سلامت مغز خيلي اثرگذار است.

مواد غذايي سريع جذب‌شونده؛ مواد غذايي مورد نياز مغز آنهايي هستند که اثرشان سريع به بدن برسد. مثل شيره انگور، آب گوشت و تخم مرغ عسلي. مصرف اين خوراکي‌ها در طب ايراني خيلي مورد توصيه قرار گرفته و همه اينها براي مراقبت از سلامت مغز خيلي اثربخش هستند.

دمنوش‌ها؛ گاهي فشارهاي رواني باعث بروز استرس و اضطراب در ما مي‌شود و اين يعني مغز نياز به پاکسازي دارد. اين کار - يعني پاکسازي مغز - با نوشيدن بعضي از گياهان دارويي ممکن است. دمنوش‌هاي گل گاو زبان، سنبل‌الطيب، اسطخودوس و بعضي ديگر از دمنوش‌هاي گياهي کمک موثري مي‌کنند تا فشارهاي رواني ما برطرف شود. بخش مهمي از سلامت مغز ما به اين بستگي دارد که ذهن‌مان تحت استرس و فشار رواني زيادي قرار نگيرد.

2. خواب باکيفيت؛

خواب باکيفيت اثر بسيار مهمي روي سلامت مغز دارد. اگر خواب مناسبي نداشته باشيم، اولين ارگاني که معمولا تحت تاثير قرار مي‌گيرد، مغز است. خواب ناکافي و بي‌کيفيت باعث مي‌شود که فعاليت مغز دچار اِشکال شود. وقتي خواب خوبي نداريم، در طول روز نمي‌توانيم کارهايمان را به درستي انجام دهيم. همه ما بارها اين را تجربه کرده‌ايم. خواب باکيفيت يعني خوابي که در ساعت طلايي عميق شده باشد، انقطاع نداشته باشد، فرد در طول شب زياد کابوس و خواب نبيند و صبح احساس سرحالي داشته باشد و خستگي از بدنش خارج شده باشد.

ساعت طلاييِ خواب از ساعت 10 شب است تا 3 صبح. اين ساعت، زمان طلايي براي استراحت است که بدن اصطلاحا ريسِت مي‌شود و به حالت طبيعي و سلامت خودش برمي‌گردد. البته ميزان خوابيدن براساس نظريه‌هاي طب سنتي براي هر فردي متفاوت است. يک نفر به خواب شبِ کمتري نياز دارد و يک نفر به زمان بيشتر، اما همه افراد نياز دارند که خواب باکيفيتي را تجربه کنند. ساعت طلايي خوابيدن (10 شب تا 3 صبح) هم براي بزرگسالان است و هم براي کودکان. اين زمان، تايم طلايي تنظيم سيستم بدن است و سيستم بيولوژي بدن در اين چند ساعت به مغز استراحت مي‌دهد و اگر ما خارج از اين زمان يا در طول روز هرچقدر هم بخوابيم، فايده ندارد و جبران نمي‌شود. حتما بايد در زمان طلايي در خواب باشيم.

3. فعاليت فيزيکي؛ در طب سنتي روي تحرک بدني بسيار توصيه شده است. اگر روزانه تحرک مناسب داشته باشيم، جريان خون در کل بدن و به خصوص در مغز بالا مي‌رود و همين به سلامت مغز کمک بزرگي مي‌کند. درضمن تحرک بدني يا ورزش، يک روش پاکسازي بدن محسوب مي‌شود و مي‌تواند هم به سلامت مغز کمک کند و هم از بروز بيماري‌هايي که مي‌تواند براي ارگان‌هاي بدن به خصوص مغز و اعصاب و روان ما به وجود بيايد، جلوگيري ‌کند.

4. دفع مناسب مواد زائد از بدن؛

بدن ما بايد روزانه متابوليسم و فعاليت درستي داشته باشد تا مواد غذايي مفيد را به موقع جذب کند و مواد زائد و همچنين مضر را به موقع و از مسير درست دفع کند. مثلا يبوست مکرر، مشکلات ادراري مکرر، عفونت‌هاي مکرر و اختلالات قاعدگي مکرر همگي مواردي هستند که باعث مي‌شوند که تجمع مواد زائد در بدن بالا برود و اين تجمع مواد زائد کم‌کم شروع مي‌کند به آسيب زدن به 3 ارگان اصلي بدن؛ يعني مغز، قلب و کبد. اين 3 ارگان به شدت مي‌توانند تحت تاثير شرايط يادشده قرار بگيرند. بنابراين ما بايد حواس‌مان جمع باشد و مسائلي را که به سلامت مغز مربوط مي‌شود، خيلي جدي بگيريم.

5. آب و هوا؛

آب و هوا به شدت مي‌تواند روي سلامت يا عدم سلامت مغز تاثير بگذارد. افرادي که در شهرهاي تميز و پاک زندگي مي‌کنند، چون مواد مضر کمتري جذب بدن‌شان مي‌شود، مغز و ساير ارگان‌هاي بدن‌شان هم آسيب کمتري مي‌بيند. مقالات علمي اخير نشان مي‌دهد که جذب آلودگي هوا در بدن مي‌تواند به بعضي از اعضا آسيب بيشتري بزند و اتفاقا يکي از اين اعضا مغز و سيستم عصبي است. به طوري که هم فعاليت عادي مغز را مختل مي‌کند و هم بيماري‌هاي مختلفي را ايجاد مي‌کند. شايد نتوانيم محل سکونت خود را به راحتي تغيير دهيم و از شهرهاي آلوده نقل مکان کنيم، اما اما اگر ساير موارد ذکرشده‌ را رعايت کنيم، حداقلش اين است که آسيب کمتري به بدن مي‌رسد.

6. حالات روحي و رواني؛ حالات روحي و رواني، يکي از اصول 6گانه در طب سنتي است که اهميت بسيار زيادي دارد و با سلامت يا عدم سلامت مغز ارتباط تنگاتنگي دارد. يکي از ساده‌ترين کارها در اين اصل، اين است که رايحه‌هاي خوشبو در دسترس داشته باشيم و در صورت بروز استرس‌هاي روزانه و فشارهاي رواني آنها را بو کنيم تا مغز ما به حالت آرامش برسد و استرس از بين برود.

بو کردني‌ها يا رايحه‌هاي خوشبو به آرامش مغز کمک بزرگي مي‌کنند و به دليل تاثيري که در کاهش فشارهاي رواني دارند، براي اين عضو بسيار مفيدند. يکي از اين رايحه‌ها بوي گل محمدي يا همان گلاب است که اثربخشي قابل توجهي روي سلامت مغز و ذهن دارد. عطر اسطوخودوس يا اسانس‌هاي آن هم که در بازار موجودند هم خيلي به آرامش مغز کمک مي‌کنند. بوي ليموترش و بوي به هم بسيار کمک‌کننده است. اينها ميوه‌هايي هستند که در اين فصل در دسترس هم هستند.