توصيف پيامبر(ص) از زبان اميرالمؤمنين(ع)

سرور عالميان خطاب به پسرعموي خود که چون فرزندي از کودکي به تربيت و تعالي‌اش مشغول بوده است، مي‌گويد:«يا عَلِيُّ، أنَا مَدينَهُ العِلمِ وأنتَ البابُ، کَذَبَ مَن زَعَمَ أنَّهُ يَصِلُ إلَي المَدينَهِ إلّا مِنَ البابِ، يعني اي علي! من شهر دانشم و تو دروازه آن هستي. آن که مي‌پندارد از راهي جز اين دروازه به شهر دست خواهد يافت، دروغ گفته است.»

دايره مدار اسلام و کنه وجودي‌اش، رسول اطهر خداوند، محمد مصطفي (صلوات‌الله عليه) است و مؤدي سنت ايشان شدن و معتقد به تعاليمش، آرزو و غايت سلوک ديني هر مسلمان؛ در ادامه براي شناخت بهتر از حقيقت وجودي اين انسان کامل و بنده برگزيده خداوند بنا به آنچه که خودشان فرمودند، از درب علي‌بن‌ابي‌طالب وارد مي‌شويم تا مبادا شناختمان از ايشان بر اثر قصه پُر غصه تحريف و اسرائيليات مخدوش و ناقص شود.

رنگ و رخسار محمد (صلوات‌ الله عليه)

رسول خدا رخساري سفيد و گلگون داشت، چشماني سياه و درشت، موهايي صاف و نرم و گيسواني که تا نرمه گوشش مي‌رسيد. ريشي انبوه و گونه‌هايي کم‌گوشت و گردني چون جام سيمين داشت. از زير حلق تا ناف خط باريکي از مو چون ني رسته بود و جز آن مويي بر سينه و شکم نداشت. دست و پايش دُرشت و ستبر بود. آنگاه که راه مي‌رفت، گويي که از سرازيري فرود مي‌آيد و به هنگام برخاستن سريع و چابک بود. چون به سمتي رو مي‌کرد با تمام بدنش متوجه آن مي‌شد. دانه‌هاي عرق بر چهره‌هايش چونان مرواريد مي‌غلتيد و بوي اندامش دلپذيرتر از مشک تند بود. قامتي ميانه داشت، نه بلند، نه کوتاه، نه ناتوان. حقير پيش از او و پس از وي کسي را همانند او نديد‌ه‌ام.

بعثت‌ و منّتي به نام «محمد بن‌ عبدالله»

خدا، محمد (صلي الله عليه و آله) را برانگيخت. از عرب، کسي کتابي نخوانده بود و دعوي پيامبري نکرده بود. تا آن که خداي سبحان محمد (صلي الله عليه وآله) را پيامبري داد... حالي که مردم زمين هر دسته به کيشي گردن نهاده بودند و هر گروه پي خواهشي افتاده و در خدمت آييني ايستاده يا خدا را همانند آفريدگان دانسته، يا صفتي که سزاي او نيست بدو بسته يا به بتي پيوسته و از خدا گسسته.

آن هنگام شما اي مردم عرب! بدترين آيين را برگزيده بوديد و در بدترين سراي خزيده. منزلگاهتان سنگستان‌هاي ناهموار، همنشينتان گرزه‌مارهاي زهردار، آبتان تيره و ناگوار، خوارکتان گلو آزار، خون يکديگر را ريزان، از خويشاوند بريده و گريزان، بت‌هاتان همه جا برپا، پاي تا سرآلوده به خطا. او را هنگامي فرستاد که پيامبران نبودند و مردمان به خطا، کار مي‌کردند.

او (صلي الله عليه و آله) را برانگيخت، حالي که مردم سرگردان بودند و بيراهه‌هاي فتنه را مي‌پيمودند. هوا و هوسشان سرگشته ساخته، کبر و نخوت‌شان به فرودستي انداخته از ناداني جاهليت خوار، سرگردان و در کار نا استوار و به بلاي ناداني گرفتار. او (صلي الله عليه و آله) را هنگامي فرستاد که نشانه‌هاي رستگاري پنهان بود و راه هاي دين، نهان.

به او اقتدا کن!

براي تو بسنده است رسول خدا (صلي الله عليه و آله) را مقتدا گرداني و راهنماي شناخت بدي و عيب‌هاي دنيا و خوارمايگي و زشتي‌هاي فراوانش بداني. پس به پيامبر پاکيزه و پاک (صلي الله عليه و آله) اقتدا کن که در رفتار او خصلتي است، کسي را که زدودن اندوه خواهد و مايه شکيبايي است براي کسي که شکيبايي طلبد.

دوست داشته‌ترين بندگان خدا کسي است که رفتار پيامبر را سرمشق خود کند و به دنبال او رود. پس آن که خواهد بايد پيامبر خود را پيروي کند و بر پي او رود و پاي بر جاي پاي او نهد و گرنه از تباهي ايمن نبود.

خورشيدي در شب تاريک گمراهي

بار خدايا! بهترين درودها و پربارترين برکت‌ها را خاص بنده و پيامبر خود گردان، که خاتم پيامبران پيشين است و گشاينده درهاي بسته رحمت بر مردم زمين، آشکار کننده حق با برهان، فرونشاننده طغيان و درهم کوبنده شوکت گمراهان. چنان که او بار رسالت را نيرومندانه برداشت و حق آن را چنان که بايد گذاشت، در انجام فرمانت بر پا و در طلب خشنودي‌ات پويا، نه از اقدامي روگردان و نه در عزمي سست و ناتوان.

وحي تو را به گوش جان شنوا و عهد تو را نگهبان و در راه اجراي فرمان تو روان چندان که چراغ جويندگان حق را فروغ بخشيد و بر سر راه گمراهان چون خورشيدي بدرخشيد و دل‌هاي فرو رفته در موج‌هاي شبهت به راهنمايي او رخت به کنار کشيد. نشانه‌هاي روشن را بر پا داشت و احکام را (چون موکلاني) بر مردمان گماشت.