تحرکات نظامي شديد عربستان و امارات در کشور سوم

اين توافق خواستار توقف فوري هرگونه تشديد تنش نظامي، امنيتي و رسانه‌اي شده است و استقرار مجدد نيروهاي ائتلاف قبيله‌اي در فاصله يک کيلومتري از شرکت نفتي دولتي پترو مسيله (Petro Masila) را در حالي‌که واحدهاي نخبه سه کيلومتر عقب‌نشيني مي‌کنند، ملزم مي‌کند. اين توافق همچنين ادغام نيروهاي حفاظت از حضرموت با نيروي حفاظت از شرکت‌هاي نفتي را تحت يک فرماندهي واحد براي تأمين امنيت تأسيسات و حفاظت از «ثروت ملي» الزامي مي‌کند. اين توافق، به‌علاوه بر بازگشت کارمندان به پست‌هاي خود و ادامه بي‌وقفه توليد نفت تأکيد
دارد.

اين اعلاميه پس از يک هفته تنش شديد در مناطقي از حضرموت که جنگجويان قبيله‌اي تلاش‌هاي مکرر شوراي انتقالي جنوب (STC) مورد حمايت امارات متحده عربي براي اعمال کنترل را دفع کردند، منتشر شد.

به نوشته The Cradle، اما با وجود آتش‌بس رسمي، آرامش شکننده است. چندين گروه مسلح که هر کدام به حاميان و برنامه‌هاي خود وابسته هستند، هنوز در سراسر استان فعاليت مي‌کنند. و آينده فلات و نفت زير آن همچنان نامشخص
است.

در اين ميان، همزمان با آغاز تلاش‌ها براي کاهش تنش، جرياني موازي از بيانيه‌هاي سياسي و نظامي تلاش کردند تا عمليات اخير در حضرموت را توجيه و واحدهاي عقب‌نشيني شده را به عنوان يک تهديد امنيتي معرفي کنند.

سرهنگ «محمد النقيب» سخنگوي نيروهاي جنوبي، عمليات «آينده روشن» را تلاشي براي تأمين امنيت دره و صحرا و حذف عناصر مرتبط با اخوان المسلمين از طريق منطقه نظامي اول توصيف کرد.

شوراي انتقالي جنوب در بيانيه‌اي سيئون و مناطق دره و صحرا را به عنوان مناطق استراتژيک مورد استفاده به عنوان مسيرهاي قاچاق و نقاط شروع حملات عليه نيروهاي جنوبي و سعودي توصيف کرد و اين عمليات را آغاز فصل جديدي براي حضرموت دانست.

در مقابل، رسانه‌هاي همسو با «حزب اصلاح» وابسته به اخوان المسلمين، تشکل‌هاي طرفدار امارات را به غارت و هدف قرار دادن تلافي‌جويانه متهم کردند و رياض را به رها کردن نيروهاي اصلاح و معامله با ابوظبي بر سر فلات متهم کردند.

«ماهر الشامي» روزنامه‌نگار و فعال حقوق بشر، به The Cradle گفت: «آنچه امروز در استان حضرموت اتفاق مي‌افتد، يک درگيري محلي گذرا يا اختلاف قبيله‌اي نيست، بلکه امتداد مستقيم درگيري عربستان و امارات متحده عربي بر سر سرزمين و منابع يمن است.»

او معتقد است که «هدف از تحرکات نظامي و امنيتي جناح‌ها و شبه‌نظاميان وابسته به ائتلاف، اعمال کنترل بر نفت و ثروت دريايي و تبديل اين استان به پايگاه نفوذي است که به رياض و ابوظبي اجازه مي‌دهد کنترل خود را در جنوب و شرق تثبيت کنند».

الشامي توضيح مي‌دهد که هدف اين نقشه‌هاي خارجي «تحميل پروژه تجزيه يمن و تضعيف توانايي مقاومت آن است».

نشريه The Cradle در ادامه با اشاره به اينکه «نبردها در اطراف فلات حضرموت در ساعات اخير به ميزان زيادي شدت گرفت» به ارائه جزئياتي درباره اين درگيري‌ها پرداخت و نوشت: در پرتو اين تحولات، عربستان سعودي اقدامات گسترده‌اي را براي مهار تنش آغاز کرده است، به طوري که يک هيات عالي‌رتبه امنيتي و نظامي وارد فرودگاه الريان در المکلا شد تا با تمام اقشار حضرمي و مقامات محلي به رياست استاندار جلسه‌اي برگزار کند.

پيشنهادهاي رياض، شامل عقب‌نشيني نيروهاي ائتلاف قبيله‌اي از مناطق نفتي و جايگزيني آنها با نيروهاي سپر ملي و استقرار آنها در فلات براي کنترل امنيت، در عين حفظ منطقه نظامي اول در موقعيت‌هاي فعلي خود و فرماندهي عملياتي نيروهاي سپر ملي بود.

به گفته يک منبع درگير در مذاکرات، اين تحرکات خودجوش نبودند. آنها پس از رايزني‌هاي آرام سعودي-اماراتي در مورد تقسيم نفوذ در حضرموت - از جمله تخصيص مناطق تحت کنترل و تغيير موقعيت واحدهاي وفادار - انجام شدند.

بر اساس اين توافق، سپر ملي مناطقي را که براي منافع بلندمدت رياض مرکزي هستند، تأمين مي‌کند، در حالي که شوراي انتقالي جنوب به سمت جنوب گسترش مي‌يابد. اتحاد قبيله‌اي با قلمرو محدود و ثانويه باقي مي‌ماند تا هيچ نيروي محلي مستقلي نتواند هيچ يک از قدرت‌هاي منطقه‌اي را به چالش بکشد.

اين نشريه درباره اينکه چه کسي به معناي واقعي استان حضرموت را اداره مي‌کند، خاطر نشان کرد: ارزش استراتژيک حضرموت غيرقابل انکار است، چراکه بزرگ‌ترين استان يمن، محل بخش عمده‌اي از نفت آن و ميزبان بنادر کليدي است. اين امر آن را به ميدان نبرد رياض و ابوظبي - متحدان ناآرام که رقابت آنها نقشه سياسي يمن را شکل داده - تبديل کرده است.

بخش شمالي آن، يعني «دره و بيابان» و ساحل جنوبي مدت‌هاست که از نظر نظامي تقسيم شده‌اند. در سال 2013، «عبد ربه منصور هادي» رئيس جمهور برکنار شده يمن، منطقه نظامي اول را در شمال تأسيس کرد که تحت سلطه واحدهاي همسو با حزب اصلاح بود. منطقه نظامي دوم که در جنوب تشکيل شد، متشکل از نيروهاي محلي اصلي در جوامع ساحلي بود.

با تشديد رقابت امارات و عربستان، ابوظبي در سال 2016 نيروهاي ويژه حضرمي را براي تامين امنيت سواحل و بنادر ايجاد کرد. سال بعد، امارات از تاسيس شوراي انتقالي جنوب حمايت کرد که خواستار جدايي بود و بارها با دولت طرفدار رياض در عدن درگير شد که خشونت‌بارترين آن در سال 2018 رخ داد.

رياض نيز براي مقابله با اين ساختار رو به رشد همسو با امارات، در سال 2023 از ايجاد نيروهاي «سپر ميهني اکثريت جنوبي» حمايت کرد. اين واحدها در سراسر شمال حضرموت و ساير مناطق استراتژيک مستقر شدند تا دامنه نفوذ شوراي انتقالي جنوب را محدود کنند.

«عدنان باوازير» رئيس شوراي نجات جنوب در حضرموت به اين نشريه گفت: «تشديد درگيري‌ها در حضرموت هرگونه مسير سياسي براي صلح را پيچيده‌تر و راه را براي تشديد درگيري‌هاي داخلي باز مي‌کند، در حالي که بازدارندگي مداوم يمني‌ها از صنعا تأييد مي‌کند که اراده ملي در مواجهه با تجاوز عقب‌نشيني نخواهد کرد.»

حضرموتي‌هايي که با The Cradle صحبت کردند، از اين درگيري‌ که آن را کاملاً خارج از منافع خود مي‌دانند، ابراز نااميدي عميق مي‌کنند. جناح‌هاي محلي به ابزاري براي دستور کارهاي منطقه‌اي تبديل شده‌اند و ثروت اين استان (نفت، بنادر و جغرافياي آن) آن را به يک برگ برنده در مبارزه‌اي بسيار بزرگ‌تر از يمن تبديل کرده است.

امارات متحده عربي با کنترل ارضي گسترده‌تر براي شبه‌نظاميان خود در مناطق استراتژيک جديد، از اين دور خارج شده است. در همين حال، عربستان سعودي از اين وضعيت براي تضعيف اخوان المسلمين و تغيير بازي به نفع مشتريان خود استفاده کرده است.

و مثل هميشه، بزرگ‌ترين بازندگان مردم حضرموت هستند که بر روي زميني ايستاده‌اند که مورد طمع متحداني است که به طور فزاينده مانند رقيب رفتار مي‌کنند.