بنزين؛ معادله چند مجهولي

اين در حالي است که ايران در سال 99 با توجه به بهره‌برداري از پالايشگاه ستاره خليج‌فارس به باشگاه جهاني صادرکنندگان بنزين پيوست اما با عدم ساخت پالايشگاه جديد و بهبود نيافتن مصرف خودروها در 10سال گذشته،دوباره ميزان مصرف از ميزان توليد پيشي گرفت؛ به طوري که سال گذشته چهار ميليارد دلار و امسال هم پيش‌بيني مي‌شود شش ميليارد دلار صرف واردات بنزين شود.

حل ناترازي بنزين، راهکاري قيمتي و غيرقيمتي دارد؛ با اين حال دولت سيزدهم تلاش کرد با راهکارهاي غيرقيمتي، مصرف را کنترل کند و از تغيير قيمت بنزين پرهيز کرد اما با آغاز به کار دولت چهاردهم و انتقاد دکترمسعود پزشکيان، رئيس‌جمهور از قيمت پايين بنزين، اين گمانه‌زني‌ها ايجاد شدکه دولت تصميم داردقيمت بنزين راتغيير و افزايش دهد.طبق گزارش مرکز پژوهش‌هاي مجلس،توليد روزانه بنزين درکشوربه104ميليون ليترومصرف‌روزانه بنزين درنيمه نخست امسال به 124.5ميليون ليتر رسيده که ناترازي روزانه، حدود 20 ميليون ليتر بنزين را نشان مي‌دهد. يکي از راهکارهاي افزايش توليد بنزين در دو سال گذشته، حذف توليد بنزين سوپر در پالايشگاه‌هاي کشور بود تا از اين طريق ميزان توليد بنزين معمولي افزايش يابد. کاهش عرضه بنزين با عدد اکتان بالا، حتي در سال جاري شامل بنزين يورو4 هم شد. مديرعامل شرکت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي ايران چهاردهم آبان امسال گفت: اگر مصرف بنزين کاهش نيابد، طبق آيين‌نامه قانون هواي پاک، مجبور به کاهش عدد اکتان بنزين در پالايشگاه‌ها هستيم تا بتوانيم نياز کشور را تامين کنيم. کرامت ويس‌کرمي با اعلام مصرف بنزين از ابتداي امسال تاکنون 7.4درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزايش داشته است، افزود: براي اين‌که حجم بنزين توليدي را افزايش دهيم، عدد اکتان را پايين مي‌آوريم و الزامي وجود ندارد که در کل کشور بنزين يورو4 توزيع کنيم.

عرضه بنزين سوپر در دو هفته گذشته

بنزين سوپر که در يک سال و نيم گذشته در کشور توزيع نمي‌شد، در سه ماه اخير به صورت اندک در تهران و برخي شهرها توزيع شد تا اين‌که از دو هفته قبل ميزان عرضه آن افزايش يافت، به طوري که ويس‌کرمي اعلام کرد: روزانه حدود 300 هزار ليتر بنزين سوپر در جايگاه‌هاي منتخب پايتخت عرضه مي‌شود. اين مقدار معادل 10 محموله است و هدفش استمرار توزيع به‌منظور پاسخ به تقاضاي بالا و بهبود کيفيت سوخت در تهران است.البته اولويت با توزيع بنزين يورو به تمام نقاط کشور است و بنزين سوپر نيز در حال حاضر در پالايشگاه‌هاي شازند و اصفهان توليد مي‌شود که تمام اين توليد براي توزيع در تهران در نظر گرفته شده است.

آزادسازي واردات بنزين سوپر

مصوبه هيأت وزيران در مورد آزادسازي واردات بنزين سوپر اعلام شد. براساس ماده 9 اين مصوبه، واردات و توزيع بنزين ويژه(سوپر) توسط اشخاص حقوقي داراي مجوز از وزارت نفت با قيمت غيريارانه‌اي آزاد شد. فروش اين نوع بنزين به صورت غيريارانه‌اي و مجزا از زيرساخت‌هاي توزيع سوخت يارانه‌اي خواهد بود. اين مصوبه تبصره 8 قانون بودجه 1403 است.سخنگوي دولت در مورد اين مصوبه گفت: واردات و توزيع بنزين ويژه يا سوپر، توسط اشخاص حقوقي داراي مجوز از وزارت نفت، بدون اختصاص ارز يارانه‌اي آزاد شد. فاطمه مهاجراني افزود: لايحه بودجه سال آينده بدون افزايش قيمت بنزين طراحي شده اما واقعيت اين است که در حوزه بنزين ناترازي داريم و ناچار به واردات هستيم. دولت بدون کار کارشناسي و همراهي مردم هيچ کاري براي افزايش قيمت بنزين انجام نخواهد داد.

قيمت بنزين سوپر وارداتي چند است؟

مصوبه دولت براي واردات بنزين سوپر توسط اشخاص حقوقي مجاز هنوز وارد مرحله اجرايي نشده است، بااين‌حال مديرعامل شرکت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي اعلام کرده بنزين سوپر وارداتي با نرخ آزاد بين‌المللي عرضه خواهد شد و جزئيات بيشتر آن به‌زودي اعلام مي‌شود. کرامت ويس‌کرمي گفت: نرخي که درباره بنزين سوپر در رسانه‌ها و فضاي مجازي در حال نشر است، مورد تأييد نيست.

ويس ‌کرمي همچنين گفت: قرار است با سازوکاري که در آينده مشخص مي‌شود، از طريق جايگاه‌هاي خاص يا خودروهاي خاص يا يک جايگاه خاص يا بخشي از يک جايگاه خاص با نرخ غيريارانه‌اي و متفاوت با روشي که اکنون بنزين يارانه‌اي را عرضه مي‌کنيم، بنزين سوپر را عرضه کنيم. وي اضافه کرد: اين روش هيچ‌گونه خللي در زمينه توليد و توزيع بنزين يارانه‌اي که اکنون در جايگاه‌هاي سوخت عرضه مي‌شود، از نظر فرآيندي و قيمتي به‌وجود نمي‌آورد. شرکت حقوقي و خصوصي قرار است اين کار را برمبناي سازوکاري که تهيه خواهد شد، انجام دهد و اجازه واردات و عرضه بنزين ويژه يا سوپر خواهد داشت.

مديرعامل شرکت ملي پخش فرآورده‌هاي نفتي گفت: ميزان واردات بنزين در اين روش، به ميزان تقاضاي هموطنان بستگي خواهد داشت.نرخ اين سوخت برمبناي استانداردها ونرخ‌هاي بين‌المللي است که وجودداردوهمچنين براساس هزينه‌هاي نقل‌وانتقال و توزيع مشخص و اطلاع‌رساني مي‌شود.قيمت هر ليتر بنزين سوپر فوب خليج‌فارس حدود 2.1دلار است که درصورت محاسبه با نرخ دلار بازار آزاد غيررسمي (68هزارتومان) قيمت هر ليتر بنزين سوپر وارداتي حدود 80 هزار تومان مي‌شود. براساس محاسبه با قيمت دلار مبادله‌اي (حدود 49 هزار تومان) و بازار توافقي (55 هزار تومان) نيز به ترتيب حدود 60 و 66 هزار تومان خواهد شد. قيمت بنزين سوپر در حال حاضر ليتري 3500تومان در جايگاه‌هاي منتخب تهران عرضه مي‌شود. با اين حساب براي استفاده از بنزين سوپر براساس ميزان حجم باک، حداقل سه ميليون و حداکثر چهار ميليون تومان بايد پرداخت کرد.

ميزان عرضه بنزين سوپر

سخنگوي صنف جايگاه‌داران سوخت گفت: بنزين سوپر وارداتي يا بنزين سوپري که درحال حاضروجود دارد، سقف ندارد و با قيمت آزاد در کشور عرضه مي‌شود. رضا نواز ادامه داد: محدوديتي براي ميزان واردات بنزين سوپر درنظرگرفته نشده است، يعني هرچقدر که مصرف‌کننده متقاضي آن باشد، متناسب با آن امکان واردات به کشور وجود دارد.وي تاکيدکرد:پيش‌بيني ما اين است که اگر توليد بنزين سوپر داخلي صفر باشد، ميزان عرضه بنزين سوپروارداتي حدود يک الي دوميليون ليترخواهد بود.

عامه مردم بنزين عادي مصرف مي‌کنند

عضو کميسيون اصل 90 مجلس در رابطه با واردات بنزين، گفت: بايد تا آخر سال پنج ميليارددلار بنزين و گازوئيل واردات داشته باشيم که احتمال دارد از اين ميزان هم بيشتر شود. حسينعلي حاجي‌دليگاني درخصوص مصوبه آزادسازي واردات بنزين سوپر توسط دولت، بيان کرد:‌ معمولا بنزين سوپر را خودروهاي خاص يا افرادي که خودروهاي خاص دارند، مصرف مي‌کنند. عامه مردم اين نوع بنزين را مصرف نمي‌کنند. وي افزود: البته مصرف بنزين در کشور بسيار زياد است.

دولت تصميم خود را شفاف اعلام کند

رئيس فراکسيون امنيت انرژي مجلس با تاکيد بر اين‌که دولت تصميم بنزيني خود را شفاف اعلام کند، گفت: در جلسه روز گذشته کميسيون تلفيق درباره قيمت بنزين بحث شد و محور اين بحث‌ها، شفاف‌سازي اين موضوع بود که تصميم دولت براي قيمت بنزين در بودجه سال آينده روي چه قيمتي است؟ زينب قيصري با اشاره به اين‌که فعلا براي نمايندگان مجلس هم شفاف نيست که تصميم دولت درباره قيمت بنزين چيست، بيان داشت: براساس بودجه فهم‌هاي متفاوتي درباره نظر دولت درخصوص قيمت بنزين در سال آينده برداشت مي‌شود.

برنامه دولت براي بنزين چيست؟

حال با مصوبه روز 20 آبان هيأت وزيران، شرايط براي عرضه بنزين سوپر وارداتي مهيا شده و بخش خصوصي با مجوز دولت امکان واردات بنزين سوپر را خواهد داشت و مي‌تواند در جايگاه‌هاي بنزين غيريارانه‌اي (بنزين سوپر وارداتي) را توزيع کند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد، از مجموع بنزين فروخته‌شده در طول سال، حدود 5 درصد به‌صورت بنزين سوپر بوده که با نرخ 3500 تومان عرضه مي‌شود؛ يعني دولت در سال دو ميليارد ليتر بنزين سوپر خريداري و به قيمت يارانه‌اي عرضه مي‌کند؛ البته احتمالا با آزادسازي واردات آن وافزايش عرضه،مقدار مصرف بنزين سوپرافزايش مي‌يابد. کارشناسان يکي از راهکارهاي حل ناترازي بنزين (سياست‌هاي غيرقيمتي براي کنترل مصرف) را سه‌نرخي‌شدن آن عنوان مي‌کنند؛ به‌طوري‌که در حال حاضرهرخودرو باکارت سوخت مي‌تواند 60ليتربنزين با نرخ 1500توماني و100ليتر با نرخ3000 توماني(آزاد) سوختگيري کند. براساس بررسي‌ها 160ليتر بنزين نيازحدود75درصد مردم راپوشش مي‌دهد.مصرف مازاد براين سهميه توسط افراد با قيمت آزاد پرداخت شود.با مصوبه دولت اين احتمال وجود دارد که عملا يارانه بنزين سوپر حذف و بنزين سوپر وارداتي با قيمت جهاني به‌صورت تک‌نرخي عرضه شود و عملا نرخ سوم براي افرادي که مصرف بيشتر دارند از اين طريق اعلام شود.

منبع: جام جم