بسيج مردمي عراق؛ تکيه‌گاه همه مردم

روز گذشته نخست‌وزير و فرمانده کل نيروهاي مسلح عراق در آستانه نهمين سالگرد تأسيس الحشدالشعبي از مقر فرماندهي اين سازمان بازديد کرد. محمد شياع السوداني در اين مراسم تأکيد کرد: الحشدالشعبي اکنون يکي از ارکان اصلي نهادهاي امنيتي و نظامي عراق است.

در همين راستا، به مناسب نهمين سالروز تشکيل اين سازمان مردمي، در گفت‌وگو با کارشناسان، نقش الحشدالشعبي در حفظ انسجام و يکپارچگي عراق و ضرورت ادامه حيات و حتي تقويت بسيج مردمي را بررسي کرده ايم.

ايرج مسجدي، سفير پيشين ايران در عراق با بيان اينکه نيروهاي بسيج مردمي پس از اينکه توسط پارلمان عراق به رسميت شناخته شدند امروز به عنوان يکي از سازمان‌هاي قانوني زير نظر نيروهاي مسلح اين کشور انجام وظيفه مي‌کنند، اظهار کرد: طبعاً نقش الحشد در مبارزه با تروريسم و داعش و ايجاد امنيت در اين کشور نقش مهمي است. آن‌ها در کنار ارتش و ساير نيروهاي عراقي با تقديم شهداي فراوان، نقش بي‌بديلي در حفظ تماميت سرزميني و امنيت عراق ايفا کرده‌اند.

جريان انقلابي مبارز و بومي

مسجدي تصريح کرد: اينکه آمريکايي‌ها چه مي‌گويند يا چه ديدگاهي درباره نيروهاي الحشدالشعبي و آينده آن‌ها دارند اهميتي ندارد؛ آن‌ها با هر جريان انقلابي مبارز و بومي مشکل دارند و همواره با سازمان‌هاي مردم‌نهاد و مبارز سر ناسازگاري داشته‌اند. الحشدالشعبي با اراده ملي عراق و با فتواي مرجعيت عالي نجف تأسيس شد و فداکاري‌هاي بسياري انجام داد و خواسته‌هاي آمريکايي‌ها هيچ تأثيري بر مسيري که الحشدالشعبي در عراق در پيش گرفته نخواهد داشت.

وي با اشاره به نهمين سالگرد تأسيس نيروهاي بسيج مردمي عراق اذعان کرد: اين نيروها در کنار خدمتي که به امنيت و حفظ تماميت سرزميني عراق انجام دادند به‌واسطه حضور در خط مقدم مبارزه با داعش خدمت بزرگي به منطقه نيز کردند و اين حضور جهادي قابل ستايش است. اينکه مطرح مي‌شود امروز و پس از نابودي داعش چه نيازي به ادامه حضور نيروهاي بسيج مردمي در عراق داريم مثل اين است که بگوييم کشورها چه نيازي به نيروي نظامي دارند!

سفير پيشين کشورمان افزود: نيروهاي مسلح هر کشور در وهله نخست ضامن بقاي آن کشور هستند و در ادامه نقش بازدارندگي در برابر تهديدات عليه آن کشور ايفا مي‌کنند. امروز در وضعيت کنوني ممکن است داعش از ميان رفته باشد و امنيت نسبي خوبي برقرار شده باشد اما وجود الحشدالشعبي به عنوان يک نيروي سازمان‌يافته و قدرتمند در عراق همچون ساير نيروهاي مسلح، تأمين‌کننده و تضمين‌کننده امنيت پايدار و ضامن بقاي اين کشور در آينده است.

تکيه‌گاه عراق

مصيب نعيمي، کارشناس مسائل منطقه نيز الحشدالشعبي را نيروي برآمده از افراد داوطلب و فداکاري دانست که در آن بازه زماني به واسطه مبارزه با تروريسم و مقابله با حضور داعش در سرزمين عراق گردهم آمدند؛ نيروهاي مردمي که نه فقط بازدارنده بودند که با دادن شهداي بسيار زياد، عراق را از لوث وجود تکفيري‌ها پاک کردند.

نعيمي با اشاره به اينکه پيش از تشکيل اين نيروها عراق پيمان امنيتي با آمريکايي‌ها امضا کرد، گفت: با وجود چنين پيماني شاهد بوديم نيروهاي آمريکايي نه تنها اقدامي در کمک به مردم عراق و نيروهاي نظامي اين کشور در مقابله با داعش که بخشي از سرزمين عراق را اشغال کرده بود انجام ندادند بلکه پس از مدتي مشخص شد گروه تروريستي داعش با چراغ سبز آمريکايي‌ها در منطقه ايجاد شده بود. در اين شرايط براي مردم عراق مشخص شد نيروهاي آمريکايي قرار نيست به آن‌ها در مبارزه عليه داعش کمک کنند و آن‌ها بايد براي مقابله با تروريسم تکفيري دست روي زانوي خودشان بگذارند؛ همين آگاهي سرآغاز تشکيل نيروهاي بسيج مردمي عراق شد.

نعيمي با تأکيد بر اينکه نيروهاي الحشدالشعبي در ممانعت از تجزيه عراق نقش مهمي ايفا کردند، گفت: شايد برخي که تصور تشکيل چنين نيروي منظمي در عراق را نمي‌کردند امروز دست به فرافکني درباره الحشدالشعبي بزنند اما نيروي بسيج مردمي امروز به عنوان يک سازمان کارآمد با هويت مورد تأييد همه ارکان نظام عراق، خود را به عنوان يک نيروي جدي و اساسي در ساختار نيروهاي مسلح اين کشور جا انداخته و با قدرت به کارش ادامه مي‌دهد.

مردمي بودن؛ تفاوت مهم الحشدالشعبي

محمد پارسا نجفي، کارشناس مسائل خاورميانه با اشاره به نقش مهم فتواي آيت‌الله سيستاني در ايجاد الحشدالشعبي، دليل تشکيل نيروي بسيج مردمي عراق را نيازي دانست که عراق براي دفاع از جان، مال و ناموس آن سرزمين داشت.

نجفي اظهار کرد: در شرايطي که عراق در اشغال آمريکايي‌ها بود و تروريسم افسارگسيخته زرقاوي و سپس داعش سرزمين عراق را به زير سايه قتل و غارت برده بود، الحشدالشعبي توانست مانع پيشروي داعش و استمرار تروريسم در اين کشور شود و اين موج را از بين ببرد.

کارشناس مسائل منطقه با بيان اينکه تفاوت الحشد با ساير ارگان‌هاي نظامي در مردمي بودن آن است، تصريح کرد: الحشد زماني ايجاد شد که عراق نيروي نظامي نداشت و يکي از ويژگي‌هاي آن اين است که در هر استان و منطقه‌اي با جوانان همان منطقه از هر طايفه و قوم و با هر مذهبي ايجاد شده است. فرماندهي آن در اختيار فرمانده کل قوا در عراق يعني نخست‌وزير قرار دارد، يعني در ساختار قواي مسلح عراق است با اين تفاوت که ماهيت مردمي دارد و افرادي که در آن حضور دارند ارتشي يا پليس نيستند. در ساختارهاي مطرح در جهان به اين نوع دفاع، دفاع ميهني گفته مي‌شود؛ در ايران بسيج مستضعفين و در يمن کميته‌هاي مردمي معادل الحشدالشعبي هستند.

نجفي در پاسخ به اين پرسش که دليل مخالفت آمريکايي‌ها با ادامه حيات و تقويت نيروي بسيج مردمي عراق چيست، گفت: به اين دليل که الحشدالشعبي يکپارچگي و بقاي عراق را در نظر دارد اما آمريکايي‌ها به دنبال تجزيه کشورهاي منطقه هستند و راهبرد واگرايي را در منطقه دنبال مي‌کنند، يعني همان ساختاري که در شرق اروپا ايجاد کردند و همان هدف را در غرب آسيا دنبال مي‌کنند. چه براي ايران، چه عراق و چه براي يمن نسخه يکساني مدنظر بود. بنابراين دليل خصومت آمريکايي‌ها با الحشدالشعبي دفاع اين نيرو از مردم عراق است.