آمار هولناک مرگ‌و‌مير به دليل آلودگي هوا در ايران

سهم ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون از ميزان مرگ‌ومير کشور نيز 12.6 درصد است؛ اين درحاليست که گفته مي‌شود مرگ‌هاي منتسب به آلودگي هوا در ايران پايين‌تر از ميانگين جهاني است.

وزارت بهداشت بر اساس قانون موظف است آثار بهداشتي، اقتصادي و آمار و ارقام مرگ‌هاي منتسب به آلودگي هوا را با هدف حمايت طلبي و انجام اقدامات اثربخش به منظور کاهش اين مرگ‌ها بررسي کند؛ بر همين اساس هم از سال 96 تاکنون نسبت به محاسبه مرگ‌هاي منتسب به آلودگي هوا اقدام کرده و به تدريج هم بر تعداد شهرهايي که طي اين بازه زماني مورد بررسي قرار گرفته‌اند، افزوده شده است.

طبق آخرين بررسي وزارت بهداشت، هزينه‌هاي مرگ‌هاي منتسب به ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون در سال گذشته نيز 12ميليارد دلار يعني حدود 600 هزار ميليارد تومان برآورد شده است.

دکتر عباس شاهسوني - رييس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت با اشاره به انجام اين مطالعه‌ براي کمي‌سازي اثرات بهداشتي و اقتصادي منتسب به آلاينده ذرات معلق PM 2.5 در سال گذشته، به تشريح عوارض اين معضل بهداشتي در کشور پرداخت که در پي مي‌آيد:

دکتر عباس شاهسوني با بيان اينکه «آلودگي هواي شهرهاي ايران» موضوعي قديمي است و به سال‌هاي اخير مربوط نمي‌شود، اظهار کرد: سال‌هاي سال است آلودگي هوا را تجربه مي‌کنيم؛ به طوري که مواجهه و بررسي صفحات تاريخ بيانگر اين است که آلودگي هواي تهران در برخي از روزهاي پيش از انقلاب اسلامي نيز گزارش شده است.

آلودگي هوا؛ دومين عامل مرگ‌ومير انسان‌ها در دنيا

رئيس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت در عين حال درباره پيامدهاي آلودگي هوا توضيح داد: آلودگي هوا مي‌تواند پيامدهاي متعددي داشته باشد و تحت تاثير قرار گرفتن حوزه سلامت از آثار پديده آلودگي هوا محسوب مي‌شود. براساس گزارش‌هاي سازمان جهاني بهداشت، آلودگي هوا، دومين عامل مرگ‌ومير انسان‌ها در جهان است. در اين ميان «فشار خون» نخستين علت مرگ‌وميرها است که در اين زمينه هم بررسي‌ها نشان مي‌دهد بخشي از علل شيوع فشار خون به دليل آلودگي هوا است.

ميزان مواجهه استان‌هاي مختلف با آلودگي هوا

وي ادامه داد: بر همين اساس ميزان مواجهه استان‌هاي کشور ما با پديده آلودگي هوا نيز از الگوي جهاني پيروي مي‌کند؛ يعني شدت آلودگي هواي استان‌هاي کشور يکسان نيست. به طوري که به عنوان مثال طوفان‌هاي گردوغبار برخي مناطق کشور مانند شهر «زابل» سبب افزايش ميزان غلظت ذرات معلق شده، به نحوي که ميانگين غلظت ذرات کمتر از 2.5 ميکرون شهر زابل بسيار بالاتر از توصيه‌هاي (رهنمود) سازمان جهاني بهداشت است. همچنين ميانگين غلظت ذرات کمتر از 2.5 شهر تهران و کشور، بيش از رهنمودهاي سازمان جهاني بهداشت است.

رئيس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت در اين باره ادامه داد: بررسي مقابله‌اي «ميانگين غلظت ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون کشور» با «رهنمودهاي سازمان جهاني بهداشت» بيانگر اين است که اختلاف چشمگيري ميان اين دو مولفه وجود دارد. نه تنها وضعيت «ميانگين غلظت ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون کشور» با «رهنمودهاي سازمان جهاني بهداشت» بسيار فاصله دارد، بلکه ميانگين ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون با «استاندارد ملي ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون» هم تفاوت دارد و حدود 2.5 برابر استاندارد ملي است.

ارتباط بيشتر 4 بيماري با آلودگي هوا

شاهسوني در ادامه صحبت‌هايش درباره بيماري‌هاي منتسب به آلودگي هوا توضيح داد: آلودگي هوا، يک ريسک‌فاکتور محسوب مي‌شود و بر انسان‌ها از دوران «جنيني» تا «سالمندي» از جهات مختلف اثر مي‌گذارد. آلودگي هوا نبايد به عنوان عامل ابتلاي چند بيماري در نظر گرفته شود؛ چرا که بر سلامت انسان‌ها از وجوه مختلف اثر مي‌گذارد. اما بررسي‌ها بيانگر اين است که چهار بيماري «سکته قلبي»، «سکته مغزي»، «سرطان ريه» و «بيماري‌هاي مزمن انسداد ريويي» با آلودگي هوا ارتباط بيشتري دارند. سال 2016، سازمان جهاني بهداشت در گزارشي نوشت «آلودگي هوا» عامل اصلي سرطان ريه است و مواجهه طولاني‌مدت با آلودگي هوا مي‌تواند خطر ابتلا به سرطان ريه را افزايش دهد.

بيش از 30000 مرگ منتسب به آلودگي هوا در 1402

رييس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت در اين باره ادامه داد: وزارت بهداشت، بيماري‌هاي منتسب به آلودگي هوا را در 57 شهر طي سال گذشته مورد بررسي قرار داده و نتايج اين بررسي بيان مي‌کند که ميزان مرگ‌هاي منتسب به آلودگي هوا 30هزار و 692 نفر در سال 1402 است. سهم پايتخت از مرگ‌هاي منتسب به آلودگي هوا طي سال گذشته 6 هزار 939 نفر است. همچنين سهم ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون از ميزان مرگ‌ومير کشور 12.6 درصد است. جامعه آماري 48 ميليون نفري را مورد رصد و پايش قرار داده‌ايم.

رئيس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت ادامه داد: متاسفانه، ميزان مرگ‌هاي منتسب به ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون در شهرهاي «ماهشهر»، «ريگان»، «تهران»، «مشهد»، «اصفهان» و «اراک» از ميانگين کشوري بيشتر است.

اين استاد دانشگاه علوم‌پزشکي شهيد بهشتي در اين باره افزود: سهم بيماري‌هاي مزمن انسداد ريوي از ميزان مرگ‌ومير ناشي از بيماري‌هاي منتسب به ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون در 57 شهري که مورد رصد قرار گرفته‌اند 819 نفر است و به طور متوسط 11.4 درصد از مرگ‌وميرهاي ناشي از بيماري‌هاي مزمن انسداد ريوي، منتسب به ذرات کمتر از 2.5 ميکرون است.

سهم بيماري‌ها از ميزان مرگ‌هاي منتسب آلودگي هوا

رئيس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت درباره سهم سرطان ريه از ميزان مرگ‌وميرهاي کشور اظهار کرد: سال گذشته، 773 نفر به دليل سرطان ريه جان خود را از دست‌داده‌اند و سهم اين بيماري از مرگ‌هاي منتسب به ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون 14.4 درصد است.

وي درباره سهم بيماري‌هاي ايسکميک قلبي از ميزان مرگ‌ومير کشور در سال گذشته نيز گفت: ميزان سهم بيماري‌هاي ايسکميک قلبي از ميزان مرگ‌ومير در 57 شهري که مورد بررسي قرار گرفته‌اند، 7 هزار و 308 نفر و جزء مرگ منتسب به ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون اين بيماري‌ها نيز 14.7 درصد است

شاهسوني بيان کرد: ميزان مرگ‌هاي سکته‌ مغزي به دليل مواجهه طولاني‌مدت با ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون نيز 3هزار و 151 نفر طي سال گذشته گزارش شده و جزء مرگ منتسب سکته مغزي نيز 14.9 درصد است.

شاهسوني با بيان اينکه «جزء مرگ منتسب» سال گذشته نسبت به سال 1401 کاهش يافته، خاطرنشان کرد: سال گذشته، ميزان سهم مرگ‌هاي منتسب به آلودگي هوا 30هزار و 692 نفر است که معادل 12.6 درصد از مرگ‌هاي کشور مي‌شود و اين در حالي است که ميزان جزء مرگ منتسب به آلودگي هوا در سال 1401 معادل 13.9 درصد است. ميانگين ذرات معلق کمتر از 2.5 ميکرون سال 1401 در شهرهايي که مورد رصد و پايش قرار گرفته‌اند 35 ميکروگرم بر مترمکعب است اما اين ميزان به 30 ميکروگرم در سال گذشته رسيده و کاهش داشته است.

ضرورت توجه به گروه‌هاي حساس در روزهاي آلوده

عضو هيات‌علمي دانشگاه علوم‌پزشکي شهيد بهشتي با بيان اينکه کارگروه شرايط اضطرار آلودگي هوا براساس تبصره 3 ماده 2 قانون هواي پاک تشکيل مي‌شود، خاطرنشان کرد: پس از اينکه سازمان هواشناسي شرايط پايداري جوي را اعلام مي‌کند، اين کارگروه مي‌بايست در استانداري تشکيل شود. تصميمات کارگروه شرايط اضطرار مي‌بايست بر مبناي دو رويکرد «کاهش مواجهه با آلاينده‌ها» و «کاهش منابع آلاينده» باشد. تصميم‌هايي مانند مجازي‌شدن مدارس با هدف کاهش مواجه با آلاينده‌ها است و مواردي مانند طرح زوج و فرد نيز با هدف کاهش منابع آلاينده است.

وي در عين حال نيز گفت: البته اگر کارگروه شرايط اضطرار آلودگي هوا درباره مجازي‌شدن مدارس تصميم مي‌گيرد، مي‌بايست به شرايط خانواده‌ها نيز توجه داشته باشد؛ چرا که تمام کودکان نمي‌توانند به تنهايي در خانه بمانند.

هنگامي که در ارتباط با مجازي شدن آموزش مدارس گرفته مي‌شود، مي‌بايست براي مادران نيز تسهيلاتي درنظر گرفت. اعطاي تسهيلات براي مادران در چنين شرايطي در آيين‌نامه‌هاي قانون هواي پاک لحاظ شده است.

رئيس گروه سلامت هوا و تغيير اقليم وزارت بهداشت با بيان اينکه گروه‌هاي حساس به طور ميانگين 30 درصد اعضاي هر جامعه را تشکيل مي‌دهند، گفت: سالمندان، کودکان، بيماران قلبي‌عروقي، زنان باردار، افراد داراي بيماري زمينه‌اي و ديابتي‌ها و ... گروه‌هاي حساس را تشکيل مي‌دهند. هواي آلوده به 2 دسته «ناسالم براي گروه‌هاي حساس» و «ناسالم براي تمام گروه‌ها» تقسيم مي‌شود؛ نکته آن است که در شرايط ناسالم براي گروه‌هاي حساس بايد براي اين گروه تصميم‌گيري کنيم تا بيماران براي حضور در محل کار خود در مواجهه با آلاينده‌ها قرار نگيرند.