آمار مرگ و مير با قرص برنج در کشور

هفته اول آبان به عنوان هفته پيشگيري از مسموميت‌ها نامگذاري شده است. شعار امسال اين هفته، «با پيشگيري آگاهانه از وقوع مسموميت‌ها، زندگي را ايمن‌تر کنيم» است که با هدف افزايش آگاهي عمومي و تقويت اقدامات پيشگيرانه از مسموميت‌ها برگزار مي‌شود.

 بنا بر اعلام دفتر نظارت و پايش مصرف فرآورده‌هاي سلامت سازمان غذا و دارو، مرگ و مير ناشي از مسموميت، به ميزان 24 درصد در سال 1403 و 6/18 درصد در پنج ماهه اول سال 1404، در اختيار انواع سموم از قبيل قرص برنج، سموم دفع آفات نباتي، جونده‌کش‌ها، سيانور، گاز منواکسيدکربن و ديگر سموم بوده است.

در سال 1403 بيشترين مسموميت با سموم به ترتيب در شهرهاي تهران، کرج، مشهد، اهواز و اردبيل گزارش شده است.

قرص برنج در سال 1403 به تنهايي عهده‌دار 6/13 درصد از کل مرگ‌هاي ناشي از مسموميت بوده است. از سال 1396 تعداد مرگ ناشي از اين سم فسفيد آلومينيوم يا همان قرص برنج روند صعودي داشته است.

تعداد مسموميت‌هاي ناشي از قرص برنج مراجعه‌کننده به بيمارستان‌هاي مرجع مسموميت در کشور در سال 1402، 1/1 درصد و در سال 1403، 1 درصد و در 6 ماهه اول سال 1404، 1/1 درصد از کل مسموميت‌هاي مراجعه شده به بيمارستان‌ها را شامل مي‌شود.

در سال 1403 بيشترين مسموميت با قرص برنج به ترتيب در شهرهاي تهران، مازندران، گيلان، اردبيل و کرج گزارش شده است.

واضح است که حتي يک مورد مسموميت با قرص برنج هم نبايد مشاهده شود؛ چرا که توزيع و خريد و فروش اين سم در سطح کشور ممنوع بوده و از سال 1385 واردات قرص برنج توسط وزارت جهاد کشاورزي ممنوع اعلام شده است و از سال 1390 قرص برنج از جانب ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، کالاي ممنوعه به شمار مي‌رود و خريد و فروش و استفاده آن مشمول مجازات است.

آلومينيوم فسفيد يا همان قرص برنج از آفت کش‌هاي بسيار قوي و کاربردي است که براي از بين بردن حشرات غلات مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

در کشور ما، استفاده از قرص برنج در کشاورزي به دليل کارآيي بالاي اين فرآورده براي از بين بردن آفات، قيمت ارزان، سهولت استفاده، نداشتن باقيمانده در محصول و در دسترس بودن با استقبال زياد از سوي کشاورزان همراه بوده است ولي متأسفانه به دليل عواملي مانند سميت بالا و ميزان کشندگي زياد اين ماده و سهولت دسترسي به اين سم، در ساليان اخير با آمار نسبتاً بالاي مسموميت‌هاي ناشي از اين عامل مواجه بوده‌ايم.

در صورتي که فرد قرص برنج را بخورد دچار مسموميت خواهد شد و در صورتي که سم از بدن وي خارج نشود مرگ در پي خواهد داشت. همچنين استشمام بوي قرص برنج که در داخل کيسه‌هاي حبوبات و برنج نگهداري مي‌شود به علت تصعيد گاز خطرناک فسفين در محيط نيز سبب مسموميت و متعاقب آن مرگ مي‌شود.

اگر گاز متصاعد شده از قرص يا گرد برنج به صورت اتفاقي استنشاق شد، به سرعت فرد را به هواي آزاد منتقل کرده و سعي کنيم بدن او را گرم نگه داريم و مطمئن شويم که به راحتي نفس مي‌کشد، سپس فرد را به مراکز درماني و اورژانس انتقال دهيم. خود فرد نجات دهنده نيز به همراه ورود به محيط از ماسک و دستکش‌هاي حفاظتي استفاده نمايد.

اگر گرد يا پودر ناشي از قرص برنج با لباس تماس پيدا کرد، به سرعت اقدام به تعويض آن کنيم. لباس آلوده را نبايد در مکان‌هاي بدون تهويه يا بسته و مکان‌هاي عمومي رها کرد. در صورتي که قرص برنج، تعمدي يا اتفاقي بلعيده شود، بايد هرچه سريع‌تر فرد را به مراکز درماني و اورژانس منتقل کرد.