آغاز نبرد تجاري چين و آمريکا از دريا

اين وزارتخانه در بيانيه‌اي اعلام کرد سازمان‌ها و افراد در چين از انجام معاملات، همکاري يا فعاليت‌هاي مرتبط با واحدهاي هانوا منع شده‌اند. همچنين در اين بيانيه آمده است:‌ شرکت‌هاي تابعه مرتبط با «هانوا اوشن» در آمريکا، به فعاليت‌هاي تحقيقاتي مربوطه دولت آمريکا کمک و از آنها حمايت کرده‌اند و در نتيجه حاکميت، امنيت و منافع توسعه‌اي چين را به خطر انداخته‌اند.

پس از اعلام تحريم چين، سهام «هانوا اوشن»، با 5,8 درصد کاهش بسته شد و سهام «هيونداي هِوي» هم 4,1 درصد نزول کرد.

رويترز ماه سپتامبر گزارش داد «هيونداي هِوي» به عنوان رقيب کره‌اي «هانوا اوشن» و بزرگ‌ترين کشتي‌ساز جهان، در حال مذاکره با شرکت‌ها براي خريد کارخانه‌هاي کشتي‌سازي آمريکايي است.

اظهارنامه هانوا نشان مي‌دهد اين شرکت، يک کارخانه کشتي‌سازي در استان شرقي شاندونگ چين را اداره مي‌کند که ماژول‌هاي قطعات کشتي را مي‌سازد. طبق اعلام هانوا، اين شرکت ماژول‌ها را براي مونتاژ نهايي به کارخانه کشتي‌سازي خود در کره‌جنوبي عرضه مي‌کند.

دولت ترامپ امسال از برنامه‌هايي براي وضع عوارض بر کشتي‌هاي مرتبط با چين رونمايي کرد تا تسلط پکن بر صنعت دريايي جهاني را کاهش داده و کشتي‌سازي آمريکا را تقويت کند.

چين نيز هفته گذشته به اين اقدام واکنش نشان داد و اعلام کرد در همان روزي که عوارض آمريکا اعمال مي‌شود، عوارض بندري خود را بر کشتي‌هاي مرتبط با آمريکا وضع خواهد کرد.

بر اساس گزارش رويترز، چين مي‌گويد اقدامات آمريکا صنايع دريايي، لجستيک و کشتي‌سازي اين کشور را هدف قرار مي‌دهد، نقض جدي قوانين بين‌المللي و هنجارهاي اساسي روابط بين‌الملل است.

* رقابت ژئواقتصادي در آب‌هاي جهاني

در ادامه رقابت‌هاي فزاينده اقتصادي ميان ايالات متحده و چين، تحريم‌هاي متقابل و اقدامات تعرفه‌اي در حوزه صنايع دريايي و کشتي‌سازي، به يکي از جديدترين ميدان‌هاي تقابل راهبردي 2 قدرت جهاني تبديل شده است. در حالي که واشنگتن تلاش دارد با اعمال عوارض بندري بر کشتي‌هاي مرتبط با چين، نفوذ پکن در صنعت دريايي را محدود کند، چين نيز با تحريم شرکت‌هاي مرتبط با آمريکا و وضع تعرفه‌هاي متقابل، به‌دنبال حفظ جايگاه خود در زنجيره جهاني حمل‌ونقل و لجستيک است.

اقدام اخير وزارت بازرگاني چين در تحريم 5 شرکت تابعه «هانوا اوشن» کره جنوبي، که با نهادهاي آمريکايي همکاري دارند، نشان‌دهنده تغيير تاکتيکي پکن در هدف‌گيري شرکت‌هاي واسطه‌اي است که در زنجيره تأمين صنايع دفاعي و دريايي آمريکا نقش دارند. اين اقدام، همزمان با اعمال تعرفه‌هاي بندري جديد از سوي 2 کشور، نشان‌دهنده ورود تنش‌ها به سطح عملياتي و اقتصادي است.

تحريم‌هاي چين بلافاصله اثر خود را در بازارهاي مالي نشان داد؛ سهام «هانوا اوشن» با کاهش 5.8 درصدي و سهام «هيونداي هِوي» با افت 4.1 درصدي مواجه شد. اين واکنش‌ها، علاوه بر تأثير مستقيم بر شرکت‌هاي کره‌اي، پيام روشني به ساير بازيگران منطقه‌اي ارسال کرد: همکاري با آمريکا در حوزه‌هاي حساس دريايي ممکن است با تبعات اقتصادي از سوي چين همراه باشد.

* استراتژي آمريکا؛ تقويت کشتي‌سازي داخلي

دولت ترامپ در سال جاري با رونمايي از برنامه‌هايي براي اعمال عوارض بر کشتي‌هاي مرتبط با چين، عملاً تلاش دارد تسلط پکن بر صنعت کشتي‌سازي جهاني را کاهش دهد. اين سياست، بخشي از راهبرد کلان واشنگتن براي بازگرداندن ظرفيت‌هاي توليدي به داخل و کاهش وابستگي به زنجيره‌هاي تأمين آسيايي است. در همين راستا، شرکت‌هاي آمريکايي در حال مذاکره با «هيونداي هِوي» براي خريد کارخانه‌هاي کشتي‌سازي هستند؛ حرکتي که مي‌تواند به بازآرايي مالکيت صنعتي در حوزه دريايي منجر شود.

پکن در واکنش به اقدامات آمريکا، تعرفه‌هاي بندري جديدي را بر کشتي‌هاي مرتبط با ايالات متحده اعمال کرده اما کشتي‌هاي ساخت چين را از اين تعرفه‌ها معاف کرده است. اين اقدام، نه‌تنها به ‌عنوان ابزار فشار اقتصادي، بلکه به‌منزله حمايت از توليد داخلي و تقويت رقابت‌پذيري کشتي‌سازان چيني در بازار جهاني تلقي مي‌شود.

* رقابت در صنعت دريايي

صنعت کشتي‌سازي و حمل‌ونقل دريايي، بويژه در دوران پساکرونا و با رشد تجارت منطقه‌اي، به يکي از محورهاي ژئواقتصادي تبديل شده است. تسلط بر بنادر، خطوط کشتيراني و ظرفيت ساخت کشتي، نه‌تنها مزيت تجاري، بلکه ابزار نفوذ سياسي و امنيتي محسوب مي‌شود. در اين چارچوب، اقدامات آمريکا و چين عليه يکديگر، بخشي از رقابت براي کنترل زيرساخت‌هاي حياتي تجارت جهاني است.

چين در واکنش به تحريم‌هاي آمريکا، اين اقدامات را نقض جدي قوانين بين‌المللي و هنجارهاي روابط بين‌الملل دانسته است. اما در عمل اما هر 2 کشور در حال بازتعريف قواعد بازي هستند؛ قواعدي که ديگر نه بر پايه اجماع جهاني، بلکه بر اساس منافع ملي و رقابت منطقه‌اي شکل مي‌گيرند. اين روند اگر ادامه يابد، مي‌تواند به تضعيف نهادهاي چندجانبه و افزايش تنش‌هاي تجاري در ساير حوزه‌ها نيز منجر شود.

* رقابت چين و آمريکا به کدام حوزه‌ها کشيده خواهد شد؟

تحليلگران معتقدند اين رقابت راهبردي به‌زودي به ساير بخش‌هاي حساس اقتصادي و فناورانه نيز گسترش خواهد يافت. تجربه سال‌هاي اخير نشان داده است هرگاه يکي از 2 قدرت جهاني در حوزه‌اي برتري نسبي پيدا کند، طرف مقابل با ابزارهاي تحريمي، محدوديت‌هاي تجاري يا مداخلات فناورانه، تلاش مي‌کند موازنه را به نفع خود تغيير دهد. در ادامه، مهم‌ترين حوزه‌هايي که مي‌توانند صحنه تقابل بعدي چين و آمريکا باشند، بررسي مي‌شود:

صنعت نيمه‌هادي‌ها، بويژه در حوزه تراشه‌هاي هوش مصنوعي و پردازنده‌هاي پيشرفته، يکي از حساس‌ترين نقاط رقابت ميان واشنگتن و پکن است. آمريکا با اعمال محدوديت‌هاي صادراتي بر شرکت‌هايي مانند SMIC و ممنوعيت فروش تجهيزات ساخت تراشه به چين، تلاش کرده است رشد فناوري اين کشور را کند کند. در مقابل، چين با سرمايه‌گذاري‌هاي سنگين در توسعه زنجيره تأمين داخلي و حمايت از شرکت‌هاي بومي، به ‌دنبال کاهش وابستگي به فناوري غربي است. انتظار مي‌رود در ماه‌هاي آينده، تقابل در اين حوزه با تحريم‌هاي هدفمند، ممنوعيت همکاري‌هاي تحقيقاتي و محدودسازي دسترسي به فناوري‌هاي نوين تشديد شود.

با رشد بازار خودروهاي برقي و انرژي‌هاي پاک، رقابت بر سر کنترل منابع معدني حياتي مانند ليتيوم، کبالت و نيکل به اولويت راهبردي تبديل شده است. چين در حال حاضر بخش عمده‌اي از زنجيره توليد باتري‌هاي ليتيومي را در اختيار دارد، در حالي که آمريکا تلاش مي‌کند با توسعه معادن داخلي و همکاري با کشورهاي آمريکاي لاتين، سهم خود را افزايش دهد. احتمال وضع تعرفه‌هاي جديد، محدوديت در صادرات مواد معدني و رقابت بر سر سرمايه‌گذاري در کشورهاي ثالث، از سناريوهاي محتمل در اين حوزه است.

رقابت بر سر توسعه شبکه‌هاي 5G و آينده اينترنت، بويژه در زمينه اينترنت اشيا، هوش مصنوعي و رايانش ابري، يکي ديگر از ميدان‌هاي تنش ميان 2 کشور است. آمريکا با تحريم شرکت‌هايي مانند هواوي و ZTE، تلاش کرده نفوذ چين در زيرساخت‌هاي ديجيتال جهاني را محدود کند. در مقابل، چين با گسترش پروژه‌هايي مانند «جاده ديجيتال ابريشم» در آفريقا، آسياي مرکزي و خاورميانه، به‌دنبال تثبيت جايگاه خود در معماري اينترنت آينده است. احتمالاً در آينده، تقابل بر سر استانداردهاي جهاني، مالکيت داده‌ها و امنيت سايبري شدت خواهد گرفت.

با رشد برنامه‌هاي فضايي چين و توسعه ماهواره‌هاي ارتباطي و سنجش از دور، آمريکا اين حوزه را نيز به‌ عنوان ميدان رقابت راهبردي تعريف کرده است. چين با راه‌اندازي منظومه‌هاي ماهواره‌اي و توسعه ايستگاه فضايي خود، به‌دنبال کاهش وابستگي به زيرساخت‌هاي غربي است. در مقابل، آمريکا با تقويت همکاري‌هاي فضايي با اروپا و هند و حمايت از شرکت‌هاي خصوصي مانند SpaceX، به‌دنبال حفظ برتري خود در مدارهاي پايين زمين و ارتباطات فضايي است. احتمال تقابل در زمينه دسترسي به مدارها، مالکيت داده‌هاي فضايي و رقابت بر سر مشتريان بين‌المللي وجود دارد.

با رشد ارزهاي ديجيتال ملي مانند «يوان ديجيتال»، چين تلاش مي‌کند وابستگي به دلار در مبادلات بين‌المللي را کاهش دهد. اين اقدام، بويژه در تجارت با کشورهاي تحريم‌شده يا در حال توسعه، مي‌تواند جايگاه دلار را به چالش بکشد. آمريکا نيز با توسعه مقررات سختگيرانه و کنترل بر پلتفرم‌هاي مالي جهاني، به‌دنبال حفظ سلطه خود بر نظام پولي بين‌المللي است. در آينده، رقابت بر سر استانداردهاي ارز ديجيتال، تسويه بين‌المللي و نفوذ در بانک‌هاي مرکزي کشورهاي ثالث، به يکي از محورهاي تقابل تبديل خواهد شد.

در مجموع، تقابل چين و آمريکا از سطح تعرفه‌هاي بندري و تحريم‌هاي صنعتي فراتر رفته و به رقابتي چندلايه در حوزه‌هاي فناوري، انرژي، زيرساخت و مالي تبديل شده است. اين رقابت، نه‌تنها آينده اقتصاد جهاني را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد، بلکه مي‌تواند نظم ژئوپليتيک جديدي را رقم بزند که در آن، وابستگي به قدرت‌هاي سنتي جاي خود را به بلوک‌هاي منطقه‌اي و همکاري‌هاي فناورانه خواهد داد.

منبع: وطن امروز